ჩხეტიანი თემური

ბუდე

პოეზია

სიცარიელე

მაისი ისევ წვიმიანია

დღის მეორე ნახევარი

სუნთქვა

შეფერხება

ჩრდილების თეატრი

სიზმარი

არჩევანი

პატარა ხიდი

ერთი თამაშის დასასრული

ნამსხვრევები

ნუთუ იქ არაფერი ხდება?

თებერვლის ფურცელი

(*** კარგა ხანია გადაიღო)

(*** რაღაცა მოხდა)

თამაშის წესები

ივლისი

სახლი

თიხის ლარნაკი

ზამთრისპირი

...დღესაც ვიხსენებ

ათვლის წერტილი

გისოსებს მიღმა, გალავანს მიღმა

ლომბარდი

სკამი

უცხო

ფსალმუნი - 2000

მუზეუმი I

მუზეუმი II

მუზეუმი III

ქვა

ორეპიგრაფიანი ტექსტი

დასასრული და დასაწყისი

აღმოსავლეთის ექსპრესი

ბუდე

იქმენინ ნათელი

თეთრი ფურცელი     

პოეზია

                 ნინო ბექიშვილს

ეს არც სასახლეა და არც სასტუმრო.

აქ არ არის

არც ბრწყინვალე ვესტიბიული

და არც სარკეებიანი დარბაზი;

არც ვრცელი სასადილო

და არც კომფორტული საძინებლები...

ეს მხოლოდ და მხოლოდ თავშესაფარია,

თავშესაფარი განსაკუთრებული ხალხისათვის –

ერთი შეხედვით, უცნაურთა და უიღბლოთა;

ეს არის სახლი

ძველისძველი და მაინც გამძლე,

სადაც მოდიან

და, მიუხედავად ყველაფრისა,

რჩებიან ბოლომდე.

ოთხი მხრიდან უბერავს ქარი

მისი ჩალეწილი ფანჯრებიდან;

მისი ჭერიდან

წვიმა ასხამს სამივე დროში.

ამ სახლის მკვიდრნი კი

უფრო იმით თუ ითქვამენ სულს,

რომ ერთმანეთის ხელს გრძნობენ მხარზე...

ეს არის სახლი

ძველისძველი და მაინც გამძლე

და დღემდე იქცევს გამვლელთა ყურადღებას.

უფრო მეტიც: ზოგიერთის თვალებამდე

ახლაც აღწევს აქედან წამოსული სინათლე,

სმენამდე – ხმა,

გულამდე – ნუგეში.

სიცარიელე

1.

რა არის ნაკიანი წელიწადი?

ალბათ, ნაგვიანევი გულმოწყალება, –

ერთ დღეს უმატებენ საბრალო თებერვალს

სიგრძეში კი არა, სიმაღლეში!

და ისიც, ფეხის ცერებზე აწეული,

თითქოს ისევ ამაოდ ცდილობს

გაუტოლდეს თავის მოძმეებს.

ეს – თებერვლისთვის,

დროის უიღბლო შვილისათვის,

მხოლოდ დროდადრო რომ იხსენებენ

და ათასში ერთხელ თუ მიაწვდიან

თვის კუთვნილ ლუკმას.

ეს – თებერვლისთვის,

მაგრამ ნაკიანი წელიწადი

ალბათ, ჩემთვისაც ნიშნავს რამეს,

რაღაც სხვანაირს, გამორჩეულს

და უცილობელს,

როგორც დამღლელი დღე მოასწავებს

არეულ სიზმარს.

2.

სიცარიელით სავსე დღეები.

დღეებით სავსე სიცარიელე.

3.

მარტი... აპრილი...

ყველაფერი გან-განზე გარბის, –

დღეხალვათობის დროა ახლა,

და რამდენადაც ამსუბუქებს ყვავილი ხეებს,

იმდენად რაღაც ტვირთსა ხსნიან

ქალებს მხრებიდან.

4.

რაღაც უნდა დაწყებულიყო,

დღეს რაღაცა უნდა დასრულდეს...

არაფერი არ ხდება მაინც

და გრძელდება სიცარიელე,

და მეც მტოვებს ძველისძველი ცოდნის ამარა,

რომ წვიმის შემდეგ

დამთავრდება ათასი ქოლგა,

სადღაც ტყეში კი დაიწყება

ათასი სოკო...

5.

სიცარიელე... სიცარიელე...

და საწყენია! –

ვირტუოზობა მისი ყველას ვერ მიიზიდავს,

ვერც ეს გაზაფხული წავა ანშლაგით, –

ათასი გული დარჩება

ცარიელი.

მაისი ისევ წვიმიანია

მაისი ისევ წვიმიანია

და ისევ წვიმს მარტოობაში...

როცა გულს ვერ ვუდებ ვერაფერს,

როცა ფიქრიც მტოვებს დროებით,

ჩემში შემოდის წვიმა და ავსებს

სიცარიელეს.

.  .  .  .  .  .

წვიმს წვიმა ჩემში

და ყოველი მისი წვეთი

ჩემში ეცემა;

წვიმს წვიმა ჩემში

და ერთბაშად ვივსები წვიმით –

ვიჟღინთები,

ვმძიმდები და ვიღლები წვიმით.

.  .  .  .  .  .

და მერე ვამბობ:

დროა, წიგნი ავიღო ხელში,

ანდა ისევ ფიქრი მოვიხმო,

რომ წვიმისაგან გავთავისუფლდე...

მოდის ფიქრი და მტოვებს წვიმა –

გარეთ გადის და ხდება ისევ ჩვეულებრივი:

წვიმს წვიმა გარეთ,

წვიმს ქუჩებში,

სახურავებზე,

მე კი უკვე ფიქრით ვივსები.

.  .  .  .  .  .

მაგრამ ფიქრიც

არის ზოგჯერ დაუნდობელი –

რომ არ მოელი,

ისეთ რამეს შემოგაფეთებს,

გაგახსენებს,

აგიხირდება...

წვიმიანი იყო მაისი

მაშინაც, თუმცა, რა საჭიროა,

რა საჭიროა გახსენება-შედარებები?

.  .  .  .  .  .

მაისი ისევ წვიმიანია...

ეს ხომ მხოლოდ სტრიქონი არის,

რომელიც თითქოს

ლექსის მოსვლას მოასწავებდა,

მაგრამ რადგან არ ალხდა ლექსი,

დარჩა ეულად,

დარჩა ჩემთან,

მე კი შევყურებ და ვიმეორებ,

ვიმეორებ ეს მერამდენედ:

მაისი ისევ წვიმიანია...

დღის მეორე ნახევარი

1.

შენ ისევ გახსოვს

ის სიზმარი ლამაზ ასულზე,

გახსოვს და არ გინდა დავიწყება.

არადა, შუადღის მერე

მზესაც სულ სხვა იერი ახლავს;

უკვე ჩრდილებიც ბრუნდებიან,

ბრუნდებიან სხვანაირად მიმართულები

და თითქოს კიდეც ჩურჩულებენ:

„დღე უნდა დასრულდეს”.

2.

ეს წელიწადიც

დასავლისკენ გადაიხარა:

გამოვლილია მკათათვის ხვატი,

წინ აგვისტოა,

მერე კი გზა მიუყვება

შემოდგომის ფოთოლცვენისკენ...

3.

...და შენც მიდიხარ:

მიაბიჯებ, ხარ და არსებობ.

მერე რა, თუ ისე არა,

როგორც ფიქრობდი.

მერე რა, თუ ახლაც მხოლოდ

შენი ფიქრი და ჩრდილი მოგყვება?!..

4.

შუადღის მერე

მზე იცვლის გეზს – თანდათან დაბლა,

და გრძნობ: ცხოვრების შუაგზის მერე

სვლა აჩქარდება,

და უფრო სწრაფად ჩაირბენენ

შენი დღეები.

ჩაირბენენ და გაგიყოლებენ,

გზაში კი ალბათ გაგართობენ

სულ სხვა ამბებით

და სულ სხვა სიტყვებით.

დიახ, უკვე სულ სხვა სიტყვებით!..

სუნთქვა

არათანაბარი სუნთქვა

ცხადშიც, სიზმარშიც

და

არათანაბარი სუნთქვა

ჩემს ლექსებში:

აჩქარებული,

ძნელად შესამჩნევი,

ნაწყვეტ-ნაწყვეტი...

თითქოს მომდევდეს ვინმე;

თითქოს ჰაერი არ მყოფნიდეს;

თითქოს ვიღაცის ხელს ვიცილებდე,

პირზე აფარებულს...

არათანაბარი სუნთქვა

ცხადშიც, სიზმარშიც...

შეფერხება

უეცარი შეკრთომა ფიქრში –

თითქოს, ფიქრი

გადაკვეთა ვიღაცის ფიქრმა.

ვინ იყო მაინც –

მტერი იყო?

მოკეთე იყო?

და არ ვიცი,

გზას გავაგრძელებ

თუ შევცვლი ფიქრის მიმართულებას?

ჩრდილების თეატრი

როცა ჩვენში არ არის სინათლე,

რისთვის იკმარებს ის სინათლე,

დღემდე რომ მოდის შორიდან და არ იშრიტება?

ალბათ, იმისთვის,

რომ კედლებზე მიგვახატოს სილუეტებად

და ჩვენი ყველა მოძრაობით

ჩვენვე გვამხილოს.

სიზმარი

ამიხდა ჩემი დიდი ხნის ოცნება:

ვზივარ როიალთან, ვუკრავ და მიხარია.

ეს რა შეგძლებიათ, ჩემო ხელებო,

ვუკრავ ვინმე მაესტროსავით!..

ვზივარ როიალთან, ვუკრავ და მიხარია.

და, აი, ბოლო აკორდები,

ბოლო ბგერა და...

მეღვიძება,

დილის სუსხი სწრაფად მაფხიზლებს

და უკვე ვიცი:

დღეს მე კარზე განსაცდელი მომიკაკუნებს,

დღეს მე რაღაც უნდა მეწყინოს.

არჩევანი

რა ადვილად გადმოვუხვიე?!

ნუთუ სულ ეს არის, რაც თვალს მტაცებდა

და ჩემს გულს იზიდავდა? –

ერთადერთი ტკბილი ლუკმა

და ტკბილი წუთი – უკვე სიმწარე!..

არადა, გული ხომ მიგრძნობდა,

რომ სწორედ იმ გზის ბოლოს იყო

ის, რისთვისაც ღირდა გზის გავლა;

იქ იყო ის – დიდი და ნამდვილი;

იქ იყო და მე მიმელოდა!

დიახ, იქ იყო,

მერე რა, თუ ჯერ ვერ ვხედავდი.

პატარა ხიდი

არა ჩემთან,

არამედ ჩემზე გადავლით – სხვისკენ!..

ეს მერამდენედ გაიარეს,

გაიარეს ზედ ჩემს მკერდზე

და ნაბიჯების ყრუ გუგუნში

ჩაიკარგა ჩემი გულის ხმა.

უძრავი და უთქმელი ვრჩები

და ტკივილზე

არა სალბუნი

ან ვისამე მზრუნველი ხელი,

არამედ, როგორც გაცრეცილი სიტყვა – “მშვიდობით” –

ერთადერთი ფოთოლი მაგდია.

ერთი თამაშის დასასრული

ჩემს სიბრმავეს ღიმილი ახლდა –

ფაქიზი, თბილი;

და ეს ღიმილი დაგყვებოდა შენ ასე დიდხანს.

დაგყვებოდა დღისით თუ ღამით,

დარშიც, ავდარშიც...

და, იქნებ, კიდეც გიხაროდა ჩემი სიბრმავე.

მაგრამ როდემდე?..

დადგა დრო და მეც ვახელ თვალებს,

და ერთი წიგნის პერსონაჟივით

უკვე ვიხსნი შავ სათვალეს,

ბრმის როლისთვის რომ მომაჩეჩეს;

ვიხსნი და წყნარად გეუბნები:

– ყველაფერს ვხედავ!..

და შენც, ძვირფასო, გხედავ ისეთს,

როგორიც იყავ,

როგორიც ხარ –

სინამდვილეში!..

დიახ, მთავრდება ეს თამაში,

მთავრდება და ისიც ცხადია,

რომ არაფერი არ იცვლება ამ ქვეყანაზე –

ეს ამბავი არც არავის არ შეხებია.

მხოლოდ ჩემში დაინგრა რაღაც,

ერთადერთი – მე შევიცვალე!..

დიახ, ძვირფასო, შემომხედე – მე მართლა გხედავ.

შემომხედე და დაინახე

ჩემი სახე – შემცბარი და გამტკნარებული;

სახე, რომელზეც, ნიშნად მკაცრი დასასრულისა,

უკვე მკაფიოდ იხატება მწარე ღიმილი.

ნამსხვრევები

რასაც ვეხები,

ყველაფერი ბასრია და მტკივნეულია:

პურის ნატეხი, ვერცხლის კოვზი, ყავის ფინჯანი;

ეს მაგიდაც, წერილებიც და სურათებიც;

ეს კალამიც

და ეს შენი

ნაჩუქარი საფერფლეც, დღემდე

რომ შემომრჩა თილისმასავით...

ბასრია ეს რბილი ბალიშიც,

რომ მჩხვლეტავს და რომ არ მაძინებს!..

რასაც ვეხები,

ყველაფერი ბასრია და მტკივნეულია,

თითქოს მუხლებზე დაცემული

შიშველი ხელით ვკრეფ ნამსხვრევებს

იმ ძვირფასი ნივთისას, მე რომ

ძალიან მიყვარდა.

ნუთუ იქ არაფერი ხდება?

როგორი მშვიდია ცა;

ღმერთო, რამდენი ვარსკვლავია

ამ ლამაზ ცაზე!..

დიდნი,

მცირენი,

მბჟუტავნი თუ

მოკაშკაშენი –

ყველა თავისას ციმციმებს და

ერთნაირად ჩუმად არიან.

ნუთუ იქ არაფერი ხდება?

ნუთუ იქ ყველაფერი გარკვეულია

და ყველამ იცის

თავისი ადგილი?

თებერვლის ფურცელი

                               ზვიად რატიანს

რამდენი რამე ხდება სხვაგან:

ახალიც და საინტერესოც,

კარგიც და ცუდიც,

საკვირველიც,

ღიმილისმომგვრელიც,

შემზარავი ამბავიც – ხდება!..

საუკუნე ფინიშზე გადის:

სრბოლა,

ხმაური,

ინტრიგები, სკანდალები, სენსაციები...

რამდენი რამე ხდება სხვაგან...

მაგრამ აქ?

აქაც ხომ უნდა ხდებოდეს რამე?..

სარკმელთან ვზივარ.

გარეთ ისევ თოვს.

დიახ, ისევ თოვს –

გულუხვია წელს თებერვალი.

სარკმელთან ვზივარ

და ვკითხულობ: მავან-მავანნი

და ე.რეინიც ბროდსკის შესახებ;

ვკითხულობ "არილს" ჰენდელის ფონზე

(კარგად მუშაობს ჩემი KANSAI),

ვკითხულობ სხვასაც – ინტერვიუს:

ფრანგები ახლა

თურმე დაკარგულ სივრცეს ეძებენ...

გარეთ ისევ თოვს.

მახსენდები და ვფიქრობ შენზე,

და ამ დღეს, როგორც მოკითხვის ბარათს,

ისე გიგზავნი;

ვფიქრობ შენზე,

და მსურს გითხრა: ისევ ისე ვარ –

არცთუ კარგად,

არც ისე ცუდად

(მაპატიე, ბევრჯერ ნათქვამს თუ ვიმეორებ)...

გარეთ ისევ თოვს

და ისევ ვფიქრობ.

და სულ ეს არის, რაც აქ ხდება,

რაც ჩემთან ხდება –

სწორედ აქ

და არსად სხვაგან!

*   *   *

კარგა ხანია, გადაიღო. უნდა გავიდე –

საქმეა ცოტა, პატარა ხბოც მისახედია.

უნდა გავიდე, მაგრამ ფიქრი მაინც არ მიშვებს,

თითქოს უაზროდ ვაპირებდე სადმე ხეტიალს.

ფიქრთან დარჩენა არის ხოლმე მუდამ სარისკო –

მაწრიალებს და ვატრიალებ მე ამ საფიქრალს:

რა იქნებოდა, ის ამბავი არ მომხდარიყო?..

რაც ენთო თითქოს, თვალ-ხელშუა რატომ ჩამიქრა?

მაგრამ რაც მოხდა, განა რაა? – უბრალოდ, ფაქტი,

რომელიც მხოლოდ შეგვახსენებს ან გვიდასტურებს

იმას, რაც არის, და სათუოდ უკვე ვერ გახდი...

და გადაშლილ წიგნს აღარც ვფურცლავ, მხოლოდ დავყურებ.

რა შუაშია ან ის წვიმა, ანდა ეს წიგნი? –

სხვა ახსნა უნდა საკუთარი თვალებით ნახულს.

ძნელია გარეთ, მაგრამ უფრო ძნელია შიგნით –

შენივე კითხვა ისევ შენგან მოელის პასუხს...

მე ვაღებ კარს და თვალი ნაჩვევს ხელახლა ზვერავს;

ოთახში ვტოვებ – მეყო ჩხრეკა თეთრის და შავის...

საფეხურები გამშრალია, მიწა კი ჯერაც

სველია; იქით, ბაკის მხრიდან, ბოჩოლა ბღავის.

*   *   *

რაღაცა მოხდა – შეიცვალა დრო და ამინდი,

ერთბაშად დადგა ერთადერთი გრძელი შავი დღე;

ცვლილებას ახლა გრძნობს ორღობეც და გრძნობს კრამიტიც,

რაღაცა მოხდა და ეს თითქოს გვიან გავიგეთ.

და ჩვენ დავრჩით იმ მგზავრებივით, მატარებელმა

რომ გაასწრო და თავის ბარგზე სხედან მოწყენით;

უცდიან სხვას და გამოჩნდესო იქნებ, ეგება...

ვიღაც შარაზე დღისგან დაღლილ ნახირს მოდენის.

უხალისოა სახეები – აღარ გვახარებს

არაფერი და აღარც სიტყვა გვიჩანს სალბუნად, –

თითქოს აიღეს და იმედიც გამოგვაცალეს,

როცა ჩვენს კარზე სიდუხჭირემ დააკაკუნა.

და თვითეულში თითქოს რაღაც ბრალიც იგრძნობა,

თითქოს გვრცხვენია ერთმანეთის თვალში შეხედვის.

ვინ ვართ? რანი ვართ? – თუკი რამით კიდევ ვიცნობით,

ალბათ უაზრო გინებებით და ქელეხებით...

მხოლოდ დროდადრო მოდის ჩვენთან ფოსტა და შუქი, –

იგნორირება ყოველმხრივი? – დიახ, სრულიად!

გვატყობინებენ გარდაცვლილზე, რომელიც უკვე,

თურმე ნუ იტყვით, ერთი კვირის დამარხულია.

თამაშის წესები

ძველი სატახტო ქალაქი ესე

მხოლოდ სასახლის გალავნით და

საუკუნეებგამოვლილი

ჭადარით თუ იცნობა ახლა;

ეკლესიის ზარები კი კვლავაც ცდილობენ

შეგვახსენონ რაღაც დიდი,

რაღაც ძვირფასი.

სად? სად არიან?

ან რასა იქმს ძეგლადქცეულ მეფის ამალა?

საქმე თქვით, თორემ გასართობი მოინახება:

ღვინის სარდაფი, ღამის კლუბი, საბილიარდო...

საღამოვდება. გრილა. ინთება

სინათლეები სახლებში და შინ ბრუნდებიან.

აქ კი დინჯად მიმოდიან

ლუზებიან მაგიდის ირგვლივ,

დასცქერიან,

ირინდებიან

და ხათქახუთქი გაუდით ბურთებს...

ჯავრს იყრიანო, თითქოს, ვინმეზე;

ცარცსაც მალამოდ ისვამენო

ხელებზე თითქოს,

არადა, მათი იარაღი... შუბებს მხოლოდ ჰგავს!..

ისტორიაც და თამაშიც მკაცრია,

და ჩვენც

ვემორჩილებით თამაშის წესებს –

დამარცხებას შეგუებულნი

დღეს ყველანი წაგებულს ვიხდით.

ივლისი

მძინავს ღამით ძალიან ცუდად

და მძინავს დღისით – ორიოდ საათით.

სიზმრებსაც ვხედავ. ვხედავ სიზმრებს,

როგორც წესი, შავ-თეთრს და მსგავსსიუჟეტიანს:

ვეძებ ვიღაცას, რაღაცას ვეძებ,

ხან თოვლიან შარას მივყვები,

ხან მატარებლის სარკმელთან ვზივარ;

მივდივარ სადღაც, ვერც მივდივარ

და მეღვიძება გაოფლილს და გულაჩქარებულს.

სიცხის ბრალია? შეიძლება. ძალიან ცხელა.

მესამე თვეა წვიმას ვნატრობთ აქ და – ამაოდ.

აქ, ერთი სოფლის ერთ უბანში,

სასმელ წყალსაც ვეზიდებით კარგა შორიდან,

პრივატიზებულ ღვინის ქარხნის ჭაბურღილიდან,

ვეზიდებით ურიკებზე დამაგრებულ რძის ბიდონებით

და უსიამო რახრახი ისმის საუბნო გზაზე დილა-საღამო.

დილა დილაა. ნაშუადღევს კი უხალისობა

ხდება ხოლმე ყოვლისმომცველი.

როცა სიცხისგან ფიქრი ისე გილღვება ხელში,

რომ აღარ იცი, რა უყო მას – ფორმადაკარგულს;

შენც იღვენთები და ჩათვლემამდე თუ მოახერხე,

იღიმები: ესეც სიესტა!

საღამოობით შეიმჩნევა გამოცოცხლება.

საკმარისია კარგი ჩრდილი და ნიავის წამოქროლება,

რომ სახლებიდან გამოვეფინოთ.

ოღონდ მერე, ასე, ერთი საათით, ვიდრე

გზად ნახირი ჩამოივლის და შებინდდება,

ცარიელდება ისევ უბანი:

ფილმის დრო არის. კვლავ გრძელდება ტელესეირი.

მიმდინარეობს რაღაც სამხრეთამერიკული

სისულელის რომელიღაც სიზმარ-სერია.

დენი არ არის? – მეზობლებთან,

12 ვოლტიან და პატარა ტელეეკრანზე...

არ ეპუება ჩვენი ხალხი ენერგოკრიზისს!

დიახ, დროებით ცარიელდება

საუბნო გზა ქალებისგან და ბავშვებისგან.

მხოლოდ აქა-იქ თუ შეამჩნევთ: სხედან კაცები,

ეწევიან უხარისხოს, იაფფასიანს,

იქნებ, კიდეც ამბობენ რამეს,

მაგრამ ცხადია,

არაფერი აღარა აქვთ სალაპარაკო.

სახლი

კვდება ვიღაცა შუაღამით და კვდება სხვაგან.

და ამ ღამეში რაც მან იცის, მხოლოდ ეს არის,

რომ სხვაგან არის; ერთადერთი ნათელი აზრი

შემორჩენია მის გონებას აქამდე და ამიტომაა,

ძლივსგასაგონად რომ ჩურჩულებს: „ჩემს სახლში მინდა".

და მან არ იცის, რომ ის სახლი უკვე სხვისია;

კარგა ხანია, სხვისი არის. იმ ეზოში, მისი რომ ერქვა,

დღისით სხვები მიმოდიან და აივანზეც,

სადაც ერთ დროს ის ფენდა სარეცხს,

სხვისი სარეცხი არის ხოლმე გამოფენილი.

ახლაც, ამ ღამით, როცა უკვე სულს ეთხოვება,

მის სახლში სხვები იძინებენ და იმ ოთახშიც,

სადაც წლები გაატარა მეუღლის გვერდით

(ბოლო დროს თავზე ამაოდ რომ დასტრიალებდა

და ერთ დღეს სულაც ხელიდან რომ გამოეცალა),

სხვები სუნთქავენ სხვა ფიქრით და სულ სხვა სიზმრებით.

ჰო, კვდება იგი სიჩუმეში და კვდება სხვაგან,

მოხუცი ქალი, მარტოსული, თანაც შეშლილი,

ვისაც უკვე არაფერი აღარ ახსოვდა

უკანასკნელ ხანს და ეგონა, რომ სტუმრად იყო;

სტუმრად იყო და სჯეროდა: ადრე თუ გვიან

დაბრუნდებოდა იმ კერაზე – საკუთარ სახლში.

საკუთარ სახლში... მაგრამ იქაც სტუმრები არ ვართ?..

სახლში ყოფნა ხომ მიმზიდველი ილუზიაა

შინ ყოფნისა; ილუზია ასე ნამდვილი,

იმთავითვე რომ ვიჯერებთ და ვებღაუჭებით

მთელი არსებით – სულ ბოლომდე,

უკანასკნელ დაბრუნებამდე...

და კვდება ვიღაც შუაღამით მარტო და სხვაგან.

და ერთადერთი, რაც მან იცის, მხოლოდ ესაა,

რომ სხვაგან არის; მხოლოდ ერთი სურვილი მოჰყვა

საბრალოს დღემდე, ამ წუთამდე – უკვე რომ მიდის

და სიბნელეში რომ ჩურჩულებს: „ჩემს სახლში მინდა".

თიხის ლარნაკი

რაღაც წაიღო გაზაფხულმა

და ბევრი რამ

გააყოლა ხელს ამ აგვისტომ,

მაგრამ მე მაინც,

მაინც მრჩება ფიქრისთვის დრო და

მრჩება რაღაც –

შემოდგომის მოწყენისათვის.

ჩემში ჩარჩა შენი გამოხედვა;

ჩემში ჩარჩა შენი ღიმილი;

ჩემში ჩარჩა სითბო შენი პატარა ხელისა...

ჩემში ჩარჩა ეს ყველაფერი,

როგორც მინდვრის ყვავილები –

თიხის ლარნაკში.

მე თიხისა ვარ,

მე გამძლე ვარ

და მე ისევ უხმოდ განვიცდი

ყვავილთა ჭკნობას.

ზამთრისპირი

სამდღიანი წვიმა. არადა,

დეკემბერს უფრო თოვლი შეჰფერის,

რომ არემარე

ერთ დიდ, შავ-თეთრ გრავიურად

წარმოაჩინოს.

ფერები ჯერაც არ წაშლილა,

თუმცა, ოდნავ დაბინდული ჩანს ყველაფერი –

რაც არის და წვიმით სველია:

თივის ზვინი,

კრამიტები

და კიდევ რა? –

ვარდის ბუჩქი, ერთი ყვავილი;

მეორე კი კვირტად დარჩა,

გაშლა ვერ მოასწრო.

*   *   *

დღესაც ვიხსენებ პატარა ქალაქს,

ვიხსენებ წყნარ და უბრალო ქუჩებს,

ჩვენს დაღლამდე რომ კარგავდნენ ძალას

და მთავრდებოდნენ,

მათ ბოლოს კი ან რაიმე საწარმო იყო,

ან – საფეხბურთო მოედანი,

ან სულაც – ჩიხი.

ვიხსენებ გვიან შემოდგომას,

როგორ თანდათან

და უსასოოდ შიშვლდებოდნენ ქუჩის ხეები,

თითქოს კიდეც გვეუბნებოდნენ,

რომ სევდა აქაც მეტი არის,

იმაზე მეტი, ვიდრე ვხედავთ,

ვიდრე გვგონია.

და მე ვიხსენებ საღამოებს,

მაშინდელ ფუსფუსს:

დაიძვრებოდნენ ჩამოსულნი შინ წასასვლელად

რკინიგზის თუ ავტობუსის სადგურებისკენ,

და იმ დროს ქალაქს,

თითქოს, მაჯა უჩქარდებოდა.

იცლებოდა ბაზარი და სამსახურები;

ბიბლიოთეკა შვიდ საათზე იკეტებოდა.

ბოლო სეანსის დაწყებამდე კინოთეატრთან

გროვდებოდა ხალხი და უფრო

საგრძნობი იყო ნოემბერი –

ღამის სიცივე.

ათვლის წერტილი

შენ აღარა ხარ...

აღარა ხარ თურმე უკვე დიდი ხანია

და მე შემთხვევით გავიგე ეს;

სულ ახლახან გავიგე და კიდევაც მიკვირს,

რომ არაფერი მოხდა ჩემში,

და დღეც იყო უცნაურად ჩვეულებრივი.

იმ დღისითაც სახლში ვიყავი,

ნაშუადღევს სადღაც წავედი –

ისე, ცოტა ხნით და არაფრისთვის.

ვსაუბრობდი, ვიცინოდი და არ მრცხვენოდა,

რომ სწორედ იმ უაზრო დილას

გავიგე მე შენი ამბავი.

ვაღიარებ:

თვალზე ცრემლიც არ მომდგომია.

შენ აღარა ხარ...

მე არ ვცდილობ თავის მართლებას.

ვიცი, ახლა სხვა სიტყვებივით

უაზრობაა ესეც, მაგრამ...

ისე, როგორც ერთ მდინარეში,

ერთ მწუხარებაშიც ვერ შეხვალ მეორედ.

ვერც მე შევედი,

შენ და ჩემი ის სიყვარული

მეორედ ვერ გამოგიტირეთ!..

შენ აღარა ხარ...

დრო მიდის და გვიანღა ვხვდები,

რომ მოხდა რაღაც,

დაუნდობლად აიშალა ჩემი წარსული

და თითქოს ამ წარსულიდანაც

თანდათან ქრება ის ადგილი,

სადაც დღემდე მეგულებოდი:

სადაც დაგშორდი,

საიდანაც სულ სხვად ვიქეცი,

საიდანაც ასეთი მოვდივარ...

შენ აღარა ხარ,

შენს საფლავს კი დღესაც აკლია

ჩემი ცრემლები;

ჩემი ხელით მოტანილი

ყვავილიც აკლია.

გისოსებს მიღმა, გალავანს მიღმა

გისოსებს მიღმა,

გალავანს მიღმა

დარჩა რაღაც – იხსენებს და ვეღარ იხსენებს.

ვერ გარკვეულა, რატომ დგას აქ,

ამ სარკმელთან?

ან რატომა აქვს მაჯები დაბინტული?

რა უნდა აქ,

ამ ლანდებივით მობორიალე არსებებს შორის,

უცნაურად რომ იქცევიან

და რატომღაც ჰგვანან ერთმანეთს.

ნუთუ ისიც,

ნუთუ ისიც მათი მსგავსია?!.

დიდი არის ოთახი და ბევრნიც არიან,

და ყველანი ჰგვანან ერთმანეთს:

აქვე, კედელთან, ვიღაც ზის და უხმოდ ირწევა,

მოშორებით ვიღაც ღიღინებს,

ვიღაცა ტირის;

სეირნობენ ვიღაც ორნი ხელგადახვეულნი

და ძალიან ჰგვანან ერთმანეთს.

არიან სხვებიც –

იცინიან,

ბუტბუტებენ,

დაფათურობენ...

ნუთუ ისიც,

ნუთუ ისიც მათი მსგავსია?

გისოსებს მიღმა,

გალავანს მიღმა

მოხდა რაღაც – იხსენებს და ვეღარ იხსენებს.

ახსოვს საგნები, სახეები,

მაგრამ რა? და ვინ? მას აღარ ახსოვს.

ახსოვს ქალი,

მერე ქალი სადღაც წავიდა;

ახსოვს ღამე,

მაგრამ ზუსტად ახლაც ვერ იტყვის,

წვიმისა იყო ის სისველე თუ ცრემლებისა...

ახსოვს, უთხრეს:

– აღარა ხარ საჭირო და უნდა წახვიდე,

მაგრამ რა მოხდა?

რას ითხოვდნენ?

რატომ უარყვეს?

ახსოვს შეგრძნება:

თითქოს თვითონ იყო ის ქუჩა

და თითქოს მასზე გაიარა მთელი სიმძიმით

ყველა ქვეითად მავალმა და

ყველა მანქანამ...

ბოლოს რა იყო,

ბოლო კადრად რა აგონდება?

ახსოვს თეთრი სააბაზანო,

წითელი წყალი,

მაგრამ დღესაც ვერ აუხსნია,

კარი რატომ შემოუმტვრიეს...

გისოსებს მიღმა,

გალავანს მიღმა

დარჩა რაღაც – იხსენებს და ვეღარ იხსენებს.

ცხოვრება იყო?

სიზმარი იყო?

თუ ახლა არის სიზმარში და სწორედ სიზმრიდან

გაჰყურებს სივრცეს?

გისოსებს მიღმა,

გალავანს მიღმა...

ლომბარდი

                 მაიას და შოთას

მევალე არა,

მაგრამ ვალი ორივეს გვაწუხებდა

და შენს საქორწინო სამკაულებსაც შეველიეთ.

თანხა მცირე იყო,

მაგრამ ამჯერად ხელს მოვინაცვლებთ –

რა ხანია, ბავშვისთვისაც არაფერი გვეყიდა.

ბავშვს უკვე სძინავს,

სძინავს ბავშვური სიხარულით დაღლილს,

ჩვენ კი ისევ ვსხედვართ მაგიდასთან –

გაგვიგრძელდა ყავის სმა და ასე დუმილი.

ჩვენც დავიღალეთ?!

შენ გრძნობ ჩემს მზერას,

თავსა სწევ და იღიმები.

მეც გიღიმი – ნაძალადევად.

სკამი

1.

მე მაქვს ოთხი ფეხი,

მაქვს, რა თქმა უნდა, დასაჯდომი.

კიდევ – საზურგე.

და ასე მდგომი ოთახებში

ჩემს ოთხსავ ფეხზე,

მაგიდებთანაც,

კედლებთანაც,

საწოლებთანაც

მე ვიცავ ჩემთვის მონიშნულ წესებს.

მე არ მაქვს სული.

მე ვერ დავრბივარ ჩემს ნებაზე

ღამის ტყეებში;

მე არა ვზივარ დაღვრემილი

გისოსებს მიღმა;

და არ ვაბივარ სახლების წინ

მოჩრდილებულში.

მე მაქვს ოთხი ფეხი,

მაქვს, რა თქმა უნდა, დასაჯდომი,

კიდევ – საზურგე.

და ასე მდგომი ოთახებში

ჩემს ოთხსავ ფეხზე,

მაგიდებთანაც,

კედლებთანაც,

საწოლებთანაც

მე ვიცავ ჩემთვის მონიშნულ წესებს.

2.

მე მასხდებიან,

მეყრდნობიან,

მახმაურებენ

და რაკი თვითონ მე არ ძალმიძს

ხმის ამოღება,

უსიტყვოდ ვიტან მათ სიმძიმეს

და სიმსუბუქეს.

მე არ მაქვს სული.

მე არ მიცემს გული მათსავით.

არ შემიძლია, მიხაროდეს

ანდა მტკიოდეს,

და მოვალე ვარ, შეჩვეული დუმილით ვთვალო

ჩემი სიცოცხლის

უღიმღამოდ მშვიდი წუთები...

ისე, დროდადრო

კი მოდიან ჩემთან სხვაგვარად:

რბილი ხავერდით ეხებიან

ჩემს დაღლილ სხეულს,

მეფერებიან,

მაგრამ, თურმე, მხოლოდ იმიტომ,

რომ მათ განიერ საჯდომებს და

განიერ ზურგებს

არ ავაყოლო უცაბედად

მტვრის ბაცი რუკა...

მე მაქვს ოთხი ფეხი,

მაქვს, რა თქმა უნდა, დასაჯდომი.

კიდევ – საზურგე.

და ასე მდგომი ოთახებში

ჩემს ოთხსავ ფეხზე,

მაგიდებთანაც,

კედლებთანაც,

საწოლებთანაც

მე ვიცავ ჩემთვის მონიშნულ წესებს.

მე არ მაქვს სული.

მე მყავს

ერთადერთი მეგობარი ქვეყანაზე –

პირქვე დამხობილი წიგნი.

                                                    1982

უცხო

რა ადვილად იტაცებს მზერას

მოულოდნელი,

შემთხვევითი

და უცნაური...

უცხო მწერი გადაშლილ წიგნზე:

არც ჭიანჭველა,

არც კალია,

არც ხოჭო

და არც სხვა რამ, ჩემთვის ნაცნობი –

უცხოა და თავს არ მაკითხებს.

იეროგლიფივით ზის ქართულ ასოებში,

ზის და მხოლოდ ჩემს წკიპურტს ელოდება.

ფსალმუნი — 2000

     იესო, უფალო ჩვენო,

     იარე შენ თავშიშველმა და ფეხშიშველმა,

     ხოლო ჩვენ

     თავს დავირქმევთ გვირგვინებს ძვირფასს,

     ხელთ ვიპყრობთ კვერთხთ მოოქრულთ

     და ვივლით ქვეყნად კომფორტული ლიმუზინებით.

    იესო, უფალო ჩვენო,

     განვედ უდაბნოდ,

     იმარხულე და იმარტვილე შენ ქვათა შორის,

     ხოლო ჩვენ

     ვიქადაგებთ მოდერნიზებულ ტაძრებში

     და ვისარგებლებთ მრავალი სიკეთით

     დროისა და ცივილიზაციის.

     იესო, უფალო ჩვენო,

     ჯვარს ეცვი ჩვენთვის.

     დაე, ჰგვემონ შენი სხეული,

     რომ ჩვენ გადავრჩეთ

     და კვლავ ვათრიოთ გვამნი ჩვენნი პატივმოსილნი

     და ვმწყემსოთ მრევლი შენი სახელით.

  იესო, უფალო ჩვენო...

მუზეუმი  I

ჯაჭვებით გადაბმული საუკუნეები,

თითქოს სადმე წასვლა ან

გაქცევა შეეძლოთ.

თიხაა და – ნამტვრევებია,

მახვილია და – ჟანგითაა გამოჭმული,

ეს მონეტებიც აღარასდროს არ მოიჭრება!..

უნდა ითმინონ

და ისმინონ სხვათა ღინცილი,

უნდა გაუძლონ

ათასისგან კბილის გასინჯვას –

ბაზარს გადენილ გასაყიდი მონებივით...

და თითქოს მართლა

გაქცევა და დამალვა სურდეთ

საუკუნეებს – გადაბმულებს მძიმე ჯაჭვებით.

მუზეუმი  II

შედი დუმილის საუფლოში:

აჰყევი კიბეს

და შეაბიჯე სიჩუმეში,

სადაც ისევ შენი ფეხის ხმა

თუ დაარღვევს მყუდროებას ათასწლეულთა.

შედი დარბაზში და შეამჩნევ:

ოთხი კედელი დაძაბული მოგაჩერდება,

ხოლო საგნები ერთმანეთსაც გადახედავენ

და უპასუხოდ დარჩენილნი

უმალ ისევ გაშეშდებიან.

ათვალიერე. უსმინე. ჩასწვდი...

შენ სვამდი ღვინოს ამ თასიდან

და მის ნამტვრევებს

დიდი ხნის მერე პოულობდი, აკოწიწებდი;

შენ თლიდი ამ ქვას კარის თაღისთვის

და მრავალი საუკუნის მერე ისევ შენ

ეძებდი მას, მიწის სქელი ფენით დაფარულს;

შენ გეპყრა ხელთ ეს მახვილი

და თვითონაც სისხლი გდიოდა...

შენი ხომალდის ღუზაა ეს;

შენი იყო ეს სარკოფაგი

და ეს ხამლიც შენ გეცვა ერთ დროს –

შენ აგროვებდი ამ ყველაფერს

მთელი შენი არსებობის მანძილზე,

დღემდე.

შენ წერდი ამ ფოლიანტებს,

სადღაც სენაკში,

სანთლის შუქზე წერდი ამ ფურცლებს,

რომლებსაც მერე,

დრო-ჟამისგან გადარჩენილ ძვირფას ნაფლეთებს,

ისევ შენვე ნახავდი და წაიკითხავდი.

მუზეუმი  III

ამ სურათებში

იშვიათად იღიმებიან,

იშვიათად და ძნელადშესამჩნევად:

ლამაზი მსახიობი ქალი,

საჰაერო ბურთიანი პატარა გოგონა...

კიდევ ერთი-ორგან თუ ნახავთ ვინმეს,

რომ იღიმებოდეს.

სხვაგან კი ვერსად წააწყდებით

ღიმილის ნასახს.

უღიმილოა

სურათების უმრავლესობა,

უღიმილო და ნაღვლიანი:

არ იღიმება არც მეთევზე

და არც სახედარზე ამხედრებული ბიჭი;

არ იღიმება ღარიბი დედა,

არც უშვილო მილიონერი;

არ იღიმება მზარეული

და არც დარდიმანდი მოქეიფენი იღიმებიან...

ანიმალისტურ სურათებზე არაფერს ვამბობ –

შვლის თვალებიდან

ყველაფერი ისეც ცხადია.

არადა, ეს დარბაზი ყოველთვის

სავსეა ღიმილით,

ღიმილით,

მნახველთა სახეებზე რომ იხატება

სევდანარევი სიხარულის

ნიშნად და დასტურად.

მეც მიხარია,

მაგრამ მაინც თან მომდევს კითხვა,

რომელიც ერთხელ დამებადა

და დღემდე ვერ გავეცი პასუხი:

„როდის გაიღიმებს მეეზოვე"?

ქვა

რამდენი რამეა დასანახი.

რამდენი რამეა საგრძნობი.

რამდენი რამეა საგრძნობი ისე, რომ

დაინახო, აგრძნობინო, გააგებინო...

ისიც ამისთვის იყო, ალბათ, დაბადებული:

გამოიღვიძა. გზას დაადგა. მიმოიხედა.

და რაც დაინახა, იყო ქვა –

მინდორში დაგდებული.

ჩვეულებრივი ქვა – უხმო და უძრავი.

თუმცა, რის ქვა –

ეს ხომ ტაძარი იყო, სწორედ რომ ტაძარი –

თაღმაღალი და მზის სინათლით სავსე ტაძარი.

და მან, აღტაცებისგან სულშეძრულმა, წამოიძახა:

“რა დიდებული ტაძარია,

რა ხელთუქმნელი”!

გაკვირვებულნი მიაჩერდნენ, ახედ-დახედეს:

“ნეტავ, რას მიედ-მოედები,

ქვა არის და სხვა არაფერი”!

შეცბუნებული გაერიდა პირვანდელ ადგილს.

ქვას სხვა მხრიდან შემოუარა.

ისევ შეხედა გაოცების პირველსურვილით

და დაინახა მშვენიერი ფიგურა ქალის –

საუცხოოდ ნაქანდაკარი.

და თქვა მაშინ სილამაზის ხიბლით მოცულმა:

„რა მშვენიერი ქმნილებაა,

რა ნაკვთებია”!

გაიგონეს და დამცინავად გაეპასუხნენ:

„ნეტავ, რას მიედ-მოედები,

ქვა არის და სხვა არაფერი”!

გაოგნებული იდგა ერთხანს, მერე გაბედა,

მივიდა ქვასთან, ჩაიმუხლა,

ხელით შეეხო გლუვ ზედაპირს და როცა იგრძნო

ქვის უტყვი და ცივი სიმძიმე,

თქვა ჩუმად და ძლივსგასაგონად:

„ეს – დარდია ადამიანის”...

თავზე დაადგნენ, გაბრაზებით ჩაიბურტყუნეს:

“ნეტავ, რას მიედ-მოედები,

ქვა არის და სხვა არაფერი”!

წამოდგა ბოლოს, როგორც იქნა.

ერთხანს შეყოვნდა,

მერე კი ისევ გზას დაადგა თავჩაქინდრული.

არც არაფერი აღარ უთქვამს,

არც არაფერი არ უგრძვნია.

ბოლოს კი თვალებიც დახუჭა – სამუდამოდ.

...სწორედ ის ქვა დაადეს გულზე.

ორეპიგრაფიანი ტექსტი

                 „მე არ დავტოვებ გამოსათხოვარ წერილს".

                                                                     შოთა ჩანტლაძე

                 „იქნებ მოიძებნოს მისი უკანასკნელი ლექსი".

                                                                თეონა ბექიშვილი

აქ ვიღაც უნდა იყოს,

აუცილებლად უნდა იყოს ვინმე აქ, რადგან

ეს ადგილი თავისთავად გულისხმობს ადამიანს,

მას, ვინც შემოგხედავს და ხელს გამოგიწვდის,

ვინც გეტყვის რამეს და გაგიღიმებს.

არ ვიცი, აქ საიდან აღმოვჩნდი,

არ ვიცი, რატომ,

მაგრამ მე აქ ვარ და გარემოს ვათვალიერებ

და თვალებით ვეძებ ვიღაცას.

ერთი უბრალო შარაგზაა.

გზას ერთ მხარეს ბუჩქნარი გასდევს,

ხელმარცხნივ კი რამდენიმე კვიპაროსი დგას.

ხეების მიღმა – ღობე და ჭიშკარი,

შიგნით – მწვანეში ჩაფლული ეზო

და პატარა სახლი,

ქვიტკირისა, კრამიტით დახურული.

არავინაა.

მდინარის ხმა კი ისმის საიდანღაც,

მაგრამ მდინარეც არ ჩანს.

არადა, აქ ვიღაც უნდა იყოს,

აუცილებლად უნდა იყოს ვინმე ამ სივრცეში,

უნდა გამოჩნდეს ვინმე ხმის გამცემი,

რომ დრო შეირხეს და ამოძრავდეს.

გზაზე ვიღაცა მოაბიჯებს,

მიახლოვდება,

მალე მის სახესაც დავინახავ,

მაგრამ... არა! –

სილუეტი უეცრად ქრება...

არა, ამ გზით არავინ მოდის!..

იქნებ სახლში შევსულიყავი?..

ვუახლოვდები ჭიშკარს და ვიძახი,

არავინ მპასუხობს,

ჭიშკარი კი ღიაა – უნდა შევიდე.

რამდენიმესაფეხურიან კიბეზე ვდგავარ,

ვჩერდები და კარზე ვაკაკუნებ –

სახლის კარიც ღია ყოფილა!..

შევდივარ, თვალს უჭირს საგნების გარჩევა.

ოთახში ნესტია და სიჩუმეა:

მაგიდა, სკამები, ჩამქრალი ბუხარი,

კედელზე წიგნების თარო და ... უკაცრავად!..

სარკმელთან ვიღაც დგას ჩემკენ ზურგშექცევით.

არც შეტოკებულა – გარეთ იყურება.

მინდა მივიდე და მხარზე შევეხო,

მაგრამ... არა! – თურმე მომეჩვენა.

დიახ, მომეჩვენა – არავინ ყოფილა.

სარკმელთან კი უკვე მე ვდგავარ

და ერთხანს გარეთ ვიყურები...

კარისკენ ვტრიალდები და მზერას იტაცებს

მაგიდაზე თიხის დოქი და სასმისი

და ვიღაცის მიერ მტვრიან ზედაპირზე

თითით მიწერილი: აღარ დავბრუნდები.

ვტოვებ სახლს, ჭიშკარში გავდივარ

და ისევ მე მივდივარ შარაზე.

მერე გზიდან ვუხვევ და დამრეც ბილიკით

ჩავდივარ – გამოჩნდა მდინარე.

მდინარე: წყალი და ქვიანი ნაპირი...

მოიცა, მგონი, აქ ვიღაცაა!..

ლოდზე ზის, დინებას ჩაჰყურებს.

ძახილი არ ესმის. ვუახლოვდები,

სულ რამდენიმე ნაბიჯი გვაშორებს,

მაგრამ... არა! – არავინ ყოფილა,

მხოლოდ ქვა – უტყვი და მძიმე...

მერე იმ ლოდზე მე თვითონ ვზივარ.

ვზივარ და დინებას ჩავყურებ.

ჩემს სახეს ჩავყურებ – გრილია წყალი –

და ჩემს თავს ჩავყურებ თვალებში:

და ჩემი სახეც თანდათან მეკარგება,

და სადღაც ქრებიან ჩემი თვალები.

დასასრული და დასაწყისი

(Fine XX Century)

I

შესაფერისი დროა ალბათ

გულაცრუებისთვის

და ხელის ჩაქნევისთვის

რადგან ახლა ხელის ჩაქნევას

თან გაჰყვება ასწლეულიც

ათასწლეულიც

გაიჟღრიალა მძიმე კარმა

და ყველაფერი უკან რჩება

წარსულში რჩება

თითქოს ტრიალ მინდორზე ვდგავარ

და არ ვიცი

საით წავიდე

II

დიახ, ტრიალ მინდორზე ვდგავარ

და არ ვიცი, საით წავიდე.

ჩემი ერთი “მე” უკვე დასრულდა,

დასრულდა რაღაც უცნაურად,

შემაცბუნებლად:

ბოლო, რომელიც ტრაგედიად მესახებოდა,

როგორც ჩანს, მხოლოდ ფარსი იყო,

მხოლოდ ფარსი,

რადგან ჩემი შემხედვარე

სხვები ისე იღიმებიან,

თავს უხერხულად ვგრძნობ და... რა ვქნა? –

მეც ვიღიმები.

არადა, მართლა მინდორში ვდგავარ

და არ ვიცი, საით წავიდე.

რას ველოდები?

მაინც რისი დანახვა მინდა?..

აგერ, იქით რაღაც უცხო ყვავილი მოჩანს.

თან არც ისე შორი არის;

შორს კი არა, სულ ახლოა,

ძალიან ახლო

და როგორი მიმზიდველია!..

...მე ვიღიმები.

აღმოსავლეთის ექსპრესი

რა ხანია, აქეთ არ ვყოფილვარ...

აქ, სოფლიდან მოშორებით,

ვენახებს შორის,

სახნავ-სათეს ადგილებს შორის,

ალაგ-ალაგ ბუჩქნარიც რომ გამოერევა,

რკინიგზა გადის –

რკინიგზის ხაზი,

რომელიც სხვისთვის,

იქნებ, დიდი არაფერია,

მაგრამ ჩემთვის რაღაცას ნიშნავს.

გაზაფხული აქაც იგრძნობა –

არამარტო თვალით, ყველაფრით:

ყვავის ხეხილი,

დასტყობია მიწას სიმწვანე

და ძალმოცემულ მზისგან უკვე

რელსებიც თბებიან.

1.

ეს არ არის დიდი სატრანზიტო მაგისტრალი

მისი თანმხლები სიჩქარით და დაძაბულობით;

პერსპექტივებით, მიმზიდველად რომ გვიხატავენ

ტელეეკრანზე თუ პრესის ფურცლებიდან.

ამ ლიანდაგებზე არ მიგრუხუნებენ ნავთობის ცისტერნები

და არც ბამბა გადაიზიდება;

არც დამსვენებელთა ნაკადი მიედინება

ზღვისკენ.

ეს არ არის გზა ევროპისკენ,

არც “აბრეშუმის გზა” არ არის –

ადგილობრივი მნიშვნელობის რკინიგზა გახლავთ:

უკვე ფუნქციადაკარგული

და თითქმის გაუქმებული რკინიგზა,

სადაც მხოლოდ ათასში ერთხელ

თუ გაივლის შემთხვევითი შემადგენლობა,

და მხოლოდ მაშინ თუ შეიშმუშნებიან

თვალებამოღამებული

პატარა სადგურები...

ეს გზა თითქმის აღარ არსებობს,

ჩვენ კი აქა ვართ;

ჩვენ, ვინც უკვე სრულად ვიწვნიეთ

თუ რა არის გარდამავალ დროში ცხოვრება.

2.

ძველია ეს გზა,

ძველია და შორიდან მოდის–

ნიკოლოზის დროინდელია;

სულ ახლახან წმინდანად შერაცხილი

იმპერატორის დროისა, როცა

ეს ქვეყანა რუსულ დავთრებში

გუბერნიებად და მაზრებად იწერებოდა.

გამიგონია, წამიკითხავს...

და ნაამბობიც მაგონდება, ცხონებული ბებიაჩემი

იმ შორეულ დროს იხსენებდა:

– ერთხელ სოფელში ხმა დაირხა,

“უცხენო” – ანუ მატარებელი –

ამოივლისო (მაშინ, პირველად,

ჯერ რომ არ ენახათ,

სახელიც რომ არ იცოდნენ,

რა ერქვა ან რა უნდა დაერქმიათ).

მთელი სოფელი სანახავად გამოვეფინეთ.

დიდ-პატარა თითქმის მთელ დღეს ველოდებოდით,

მაგრამ არ მახსოვს, იმ “უცხენომ”

ამოიარა თუ არაო,

ძალზე პატარა ვიყავი და დამძინებოდა

ლოდინშიო, – ასე ყვებოდა.

3.

და იქიდან მოყოლებული

(და საკმაოდ დიდი ხნის მანძილზე)

ეს გზა იყო ამ კუთხისთვის გზა სამყაროში –

ომი იყო თუ მშვიდობა იყო,

ზამთარი იყო თუ ზაფხული,

მატარებელს ხალხი არ აკლდა,

და გზა, როგორც სხეულში ძარღვი,

ისე ფეთქავდა.

და თუმცა ის, “კახეთის მატარებელი”,

თავის დროზე ტიკებით და ხურჯინებით დამშვენებული,

(სიზანტის გამო ანეკდოტშიც რომ მოხვედრილა),

ასე თუ ისე, ასრულებდა მოვალეობას.

ხალხი ადვილად ეგუებოდა

ერთად ყოფნას და სივიწროვეს,

ხოლო გზაში ადევნებულ მოწყენილობას

დროებით მაინც აქარვებდა

სასაცილოდ ნათქვამი ამბავი,

მარჯვე ხელით გაშლილი კარტი,

სახელდახელოდ გაშლილი სუფრა...

და ბორბლების რიტმულ ხმაურში

დროც მიდიოდა.

4.

სადგურებში ხომ ყოველთვის ფუსფუსი იყო:

მიდიოდნენ ან ჩამოდიოდნენ;

აცილებდნენ, ელოდებოდნენ...

წასაღები მიდიოდა,

მოსატანი შემოდიოდა

და, ამინდის მიუხედავად,

ტვირთის დიდხანს შეფერხება არ იქნებოდა.

ახლა, ალბათ, უცნაურად მოგეჩვენებათ,

მაგრამ დროდადრო, რამდენიმე დღით,

სათადარიგო ლიანდაგებზე – განცალკევებით

ჩერდებოდა რაღაც ვაგონი,

სათანადოდ მოწყობილი და მიმზიდველი:

“ვაგონი მაღაზია”,

“ვაგონი კლუბი”...

და ახლომახლო მოსახლეთა გახალისებას

მეტი არც უნდოდა!..

მაგრამ ერთხელ იმ ვაგონკლუბში

(აქვე, ჩვენთან, ჩემს ბავშვობაში)

ტრაგედიაც დატრიალდა,

ხანძარი გაჩნდა!..

გარეთ ყველამ ვერ გამოასწრო

და იმათგანაც, ვინც ცოცხალი გამოიყვანეს,

ბევრი ისე მძიმედ იყო,

ვეღარ გადარჩა...

5.

მე და მამა შინ ვბრუნდებოდით.

კარგა ხანი იყო გასული,

რაც მე სახლში არ ვყოფილიყავ

და ახლა შინ მამას მოვყავდი.

ასე, შვიდი წლის ვიქნებოდი და მიხაროდა:

მიხაროდა მატარებელი

და სახლისკენ მომიხაროდა.

ერთხანს ვიარეთ,

მაგრამ მერე სადღაც გავჩერდით;

გავჩერდით და დიდხანს ვიდექით;

ღამდებოდა. უფროსები უკვე ბრაზობდნენ,

პატარებმაც მოვიწყინეთ. ბოლოს კი, მგონი,

ორთქლმავალი შეგვიცვალეს და დავიძარით.

ჩვენს სადგურზე რომ ჩამოვედით,

ბნელოდა და კიდეც ციოდა.

მამამ მხარზე შემისვა და გზას შევუყევით:

მას ერთი ხელით ბარგი მოჰქონდა

და მეორეს მე მაშველებდა;

მე კი, მის თავზე ხელმოხვეული,

მის ჯერ კიდევ შავ თმას ფრთხილად ვეხუტებოდი.

... და უკვე თვლემა მერეოდა,

როცა ჩვენი ჭიშკარი შევაღეთ.

დედა ძალიან თბილი იყო,

ოთახშიც თბილოდა,

მგონი, მაშინაც ლამპა გვენთო – მე შინ ვიყავი!

ჩემს ტიტინა დაიკოს კი უკვე ეძინა,

ეძინა ლურჯად შეღებილ პატარა საწოლში,

ჩემეულ საწოლში.

6.

დრო მიდიოდა,

იცვლებოდა სარკინიგზო შემადგენლობა;

ჩვენც ვიცვლებოდით

და, განახლების მცდელობების მიუხედავად,

გზა ძველდებოდა,

ძველდებოდა და ერთადერთი

და შეუცვლელი რომ არ იყო,

თანდათან ვხვდებოდით.

თუმც, ბოლო დრომდე

ეს რკინიგზა

და ის, დღისა თუ საღამოს მატარებელი

ხელსაყრელი იყო ყველასთვის:

ვინ სამსახურში მიდიოდა დილაადრიან;

ვინ ბაზრიდან ბრუნდებოდა

ხელდაცლილი და კმაყოფილი;

სტუმარიც ხომ არასდროს გვაკლდა

და აქაური გოგო-ბიჭებიც

(ბევრ რამეზე უკვე თვალებახელილები)

სწორედ ამ გზით მიდიოდნენ დედაქალაქში.

... არცთუ სწრაფი,

მაგრამ მართლა იაფი იყო.

ჩვენ იქნებ კიდეც გვბეზრდებოდა

მისი ზოზინი,

მაგრამ, რა ვიცი,

მაინცდამაინც, მგონი, არსად გვეჩქარებოდა.

ასე იყო აგერ, აქამდე –

ჩვენთვის ვაი-ვაგლახით გასულ

საუკუნის 90-იან წლებამდე,

მერე კი ის მატარებელი

(ბოლო დროს ჩვენი წარსულივით

ქვებნასროლი და შელანძღული)

ასწლეულთან ერთად წავიდა!..

7.

ზამთარი იყო. მე მეორე კურსზე ვიყავი,

ჩემი ძმა კი თორმეტი წლის თუ იქნებოდა.

თოვლი იყო, კიდევაც თოვდა –

მაშინ თოვლს უფრო ლამაზად ვხედავდით.

მე ქალაქში მივდიოდი, ის – მაცილებდა,

ორივენი მის ციგაზე მოვთავსდით და ისე დავეშვით;

გზაში კიდეც ამოვტრიალდით

და ასე, კოტრიალ-კოტრიალში,

სიცილ-სიცილში

ჩავაღწიეთ – დროზე მივედით.

მატარებელი რომ დაიძრა,

ძმა სოფლისკენ შეტრიალდა თავჩაქინდრული –

მიდიოდა და თან ციგას მიიყოლებდა...

ხალვათობა იყო ვაგონში.

ასეც მერჩია –

სარკმელთან ჩემთვის ვიჯექი და წიგნს ვკითხულობდი,

(აგატა კრისტი რომ არ იყო, ნამდვილად მახსოვს);

ვკითხულობდი

და თბილისში ჩასვლამდე მეც სხვაგან ვიყავი,

სადღაც, კენტის საგრაფოში თუ ეგვიპტეში –

სხვა დროში, სხვა სამყაროში... გარეთ კი თოვდა,

ზამთრის ღამეშიც თბილი იყო მატარებელი,

მიდიოდა, თან თავისი ახლდა სინათლე.

8.

ეს გზა ახლა არსაით მიდის.

ეს ფუნქციადაკარგული

და თითქმის გაუქმებული რკინიგზაა,

სადაც მხოლოდ ათასში ერთხელ

თუ გაივლის შემთხვევითი შემადგენლობა

და მხოლოდ მაშინ თუ შეიშმუშნებიან

თვალებამოღამებული

პატარა სადგურები.

...და ამ სადგურსაც

სიმბოლური მორიგეღა შემორჩენია.

P.S. ჩემი შეჩვეული ცალხაზიანი ფურცლები კარგა ხანია გამითავდა. მიყვარს, როცა პარალელურ ხაზებს  მივაყოლებ სათქმელს და სტრიქონებს.

ამ ოპუსს მე თაბახის ფურცლებზე ვწერდი.

ვწერდი რაღაც ორიენტაციადაკარგული.

იქნებ, რამე შემეშალა?..

იქნებ...

სხვა რაღა გითხრათ?

ჩვენკენ, ასე ვთქვათ, მშვიდობაა,

სიმშვიდეა ლიანდაგებზეც

და შპალებს შორის

უფრო თამამად ამოდის ბალახი.

ბუდე

         ჩემს დას, ნინოს

ისევ სოფელში და ისევ აქ – ისევ ამ სახლში,

საიდანაც ვერ წავედი და არც მეთმობა;

სადაც ყოველთვის ვბრუნდებოდი, ვითომ წასული,

რადგანაც ვგრძნობდი – გასაქცევი არსაით მქონდა.

ვბრუნდებოდი, სულს ვითქვამდი (ეს ბევრჯერ იყო)

და ახლაც აქ ვარ – ამ სოფელში, ისევ ამ სახლში,

თანაც როგორ? – ყველაფერზე გულაყრილი

და კიდევ ერთხელ (და, ვინ იცის, საბოლოოდ)

ყველაფერზე ხელჩაქნეული.

კიდევ ერთხელ დარწმუნებული

იმაში, რომ ცხოვრებამ მეც გვერდზე მიმაგდო,

რომ მეც მაგრად გადამიარეს,

თან ის დრო არის, რომ დროებას და ჩემს ასაკს

ანგარიში გავუწიო – მოხუცი არ ვარ,

მაგრამ უკვე გავჭაღარავდი.

.  .  .  .  .

ყველაფერზე გულაყრილი

და ყველაფერზე ხელჩაქნეული...

მაგრამ მაინც ვარსებობ და რა გაეწყობა? –

„პური ჩვენი არსობისა” ჯერაც მეკუთვნის.

ჯერაც მეკუთვნის ჭიქა ღვინო, ფინჯანი ყავა.

ბევრ რამესაც ვხედავ და მესმის,

და ჯერ ცრემლიც არ გამშრობია.

.  .  .  .  .

ისევ ეს სახლი და ისევ ეს სამზარეულო,

გაზაფხულიდან შემოდგომამდე სასადილოს მაგივრობასაც

რომ ასრულებს. რამდენიმე კარი და სქელშუშა

ორი კედელი, ორიც – ლურჯად შეღებილია.

კუთხეში – წყლის ნიჟარა და მშრალი ონკანი;

მაცივარი და გაზქურა:

ერთი – მეტწილად ცარიელი და გამორთული,

მეორეს კი იშვიათად თუ ვანთებთ ხოლმე.

ჭურჭლის კარადა, ხის უბრალო მაგიდა, ირგვლივ

სკამები და სულ ეს არის – სამზარეულო,

სასადილოც – გაზაფხულიდან შემოდგომამდე.

.  .  .  .  .

წელს გაზაფხულმა დაიგვიანა – თითქოს, არც იყო...

მაგრამ „პური არსობისა” მაინც მეკუთვნის:

უნდა კიდეც ვისაუზმო, სადილად დავჯდე,

ვახშამიც ხომ – თავისთავად, და მერე რა, რომ

ჩემი საუზმე ვახშმისაგან არ განსხვავდება

და სადილიც არის ხოლმე ძალზე უბრალო.

და მე ვსაუზმობ. ისევ აქ ვზივარ –

მაგიდასთან ამოჩემებულ ადგილზე – ისევ!..

ისევ იგივე ჭურჭელი – სუფრაზე,

და ისევ იმდენი კოვზი შაქარი – ჩაიში.

ვზივარ მარტო და თავდახრილი –

ახლა უკვე მერიდება იქით გახედვაც,

მერიდება და თვალს ვარიდებ.

იქ, ოთახში გამავალ კარს ზემოთ, ზედ ჭერთან

კედელი ახლა ცარიელია,

მხოლოდ ისღა ეტყობა, რომ აქ რაღაც იყო,

რაღაც იყო და აღარ არის.

.  .  .  .  .

აქ იყო ბუდე! –

მერცხლების ბუდე

და სიცოცხლე იყო ბუდეში.

სიცოცხლით სავსე იყო ბუდე

გაზაფხულიდან შემოდგომამდე.

აქ იყო ბუდე და აღარ არის!..

.  .  .  .  .

კარგა ხანია, რაც მერცხლები შემოგვეკედლნენ.

აქ შემოსვლა ადვილია – ჯერ ერთი, რომ

მცირე სარკმელი სულ ღიაა,

თანაც ერთგან – ზემოთ კუთხეში –

შუშა არის შემომტვრეული

(ერთხელ შურდულით გაგვიტეხა სტუმარმა ბავშვმა)

და მერცხლებს ჩვენთან შემოფრენა

და ბარტყების დაფრენა არ გასძნელებიათ.

ყოველ წელიწადს მოდიოდნენ,

ჩიტის წილი სიხარულიც ყოველთვის მოჰქონდათ.

ბუდობდნენ და ჩვენთან, ჩვენ თვალწინ

იზრდებოდნენ ხოლმე ბარტყები.

თავისუფლად იქცეოდნენ და არასოდეს

არ გვიქმნიდნენ უხერხულობას.

მეც მიყვარდა მათი ყურება, მათი ჩიტური

სიცოცხლე და საქმიანობა...

ერთი სურათი მიდგას თვალწინ:

უკვე კარგად შებუმბლული ბარტყები – ოთხნი,

პირდაღებულნი ერთი გუნდის მომღერლებივით

და ბუდეზე ჩამომჯდარი დიდი მერცხალი,

ძალზე რომ ჰგავდა... ფრაკიან ლოტბარს!..

იყვნენ, ხარობდნენ, იზრდებოდნენ და ფრინდებოდნენ.

მიდიოდნენ და შემოდგომიდან გაზაფხულამდე

მერცხლებს ელოდა ხოლმე ბუდე

და მერცხლებს ჩვენც ველოდებოდით.

.  .  .  .  .

წელსაც მოვიდნენ, წელსაც იბუდეს,

წელსაც დაჩეკეს ბარტყები და ბუდიდან უკვე

მოჩანდა მათი შეღინღლული პაწია თავები.

დიდი მერცხლები წასვლა-მოსვლას ვერ ასდიოდნენ

და ცხადი იყო, „გუნდი” მალე ამღერდებოდა.

.  .  .  .  .

მაგრამ ცუდი ამბავი მოხდა!

ორი დღის წინ (ამაღლება იყო იმ დღისით)

ქარიშხალი ამოვარდა დილაადრიან.

წამოვიდა თავსხმა და ქარმა

გარეთა კარი მთელი ძალით შემოახეთქა.

ბუდე უეცრად ჩამოიქცა, ძირს დაენარცხა.

ბარტყები (ისევ ოთხნი იყვნენ),

რა თქმა უნდა, დაიღუპნენ – ჩვენ რა შეგვეძლო?..

თურმე ხდება და პატარა ჩიტსაც

შეიძლება თავს დაატყდეს მართლა დიდი უბედურება.

გული დამწყდა – მეც მეტკინა მერცხლის ტკივილი.

გითხარი კიდეც: – ნეტავ მერცხლებმა თუ იციან,

რომ ჩვენ არაფერ შუაში ვართ

და ბრალი არ მიგვიძღვის-მეთქი.

მერცხლებს ერთი საყვედურიც არ დასცდენიათ...

.  .  .  .  .

მესამე დღეა.

ვზივარ მარტო და თავდახრილი –

ახლა უკვე მერიდება იქით გახედვაც,

მერიდება და თვალს ვარიდებ.

იქ, ოთახში გამავალ კარს ზემოთ, ზედ ჭერთან

კედელი ახლა ცარიელია,

მხოლოდ ისღა ეტყობა, რომ აქ რაღაც იყო,

რაღაც იყო და აღარ არის.

მერიდება და თვალს ვარიდებ.

მაგრამ... ვგრძნობ, რომ რაღაც ხდება,

ვგრძნობ და თვალიც იქით გამირბის:

მერცხლები ისევ მიმოდიან –

შემოფრინდა, გაფრინდა... ისევ!

ისევ იმ ადგილს უტრიალებენ.

ისევ იმ ადგილს ეკვრებიან

და კედელზე ლამაზად აკრულნი

ნისკარტით მარჯვედ აწებებენ

ტალახს და ბალახს...

ღმერთო ჩემო, ნუთუ ახალ ბუდეს იწყებენ!..

...მეღიმება და ამ ღიმილს

ჩაის უკვე გაგრილებულ ბოლო ყლუპს ვაყოლებ.

P. S. ბუდე უკვე სანახევროდ აგებულია,

ალბათ, მალე მოამთავრებენ,

მერე ბარტყებსაც დაჩეკავენ

და დაფრენასაც მოასწრებენ – შემოდგომამდე.

ვუყურებ მათ სიცოცხლეს და საქმიანობას

და ერთხანს ვზივარ თავდახრილი და დარცხვენილი,

ვფიქრობ ჩემსას

(ყელში ცრემლის ბურთი გამჩრია),

ვფიქრობ ჩემსას,

მე – ყველაფერზე ხელჩაქნეული.

იქმენინ ნათელი

ქაოსი სუფევს ქვეყანაში,

და ჩემს სულშიც

ქაოსია ენით უთქმელი.

ჯერაც ვერაფერს ვერ არჩევს თვალი

დასანახავს

და შვების მომგვრელს.

ქაოსს მოუცავს ყოველივე

და ქაოსშია დანთქმული

ყველა!..

რა ხდება ჩვენს თავს?

ამ წყვდიადის მიღმა, იქ, ზემოთ

რა იძვრის, რა მიმოიქცევა?..

ბრძანე, უფალო,

ერთხელ კიდევ ბრძანე:

ი ქ მ ე ნ ი ნ!

თეთრი ფურცელი

მირჩევდნენ, რომ მეწერა ბევრი,

მაგრამ მე ვწერდი მხოლოდ იმდენს,

რამდენიც შემეძლო –

ვწერდი ცოტას,

რადგან თვითონ მეც ცოტა ვიყავი.

სხვაგვარად როგორ ავხსნა ჩემი სიტყვამცირობა?

არ მინდა ვინმეს ან რაიმეს გადავაბრალო,

რომ ჩემი დრო ჩემთვის ასე მკაცრი აღმოჩნდა –

ცოტა ვიცხოვრე,

ცოტა ვნახე,

ცოტასა ვწერდი –

ცოტა იყო

ის, რაც მართლა ღირდა სათქმელად.

ამ წლიდანაც,

უკვე რომ მიდის

და თოვლიანი დღეებით რომ ჩუმად მთავრდება,

რა რჩება ხსოვნას? – რამდენიმე გარდაცვალება;

დედაჩემის სახე და მისი

სანთლისფერი, ცივი ხელები.

.  .  .  .  .

თოვლის გამო თეთრია ეს დღე

და თეთრში ისევ ბევრი რამე იგულისხმება,

მე კი წინ მიდევს თეთრი ფურცელი,

თეთრი ფურცელი და... არაფერი –

მივჩერებივარ კედელს და ხელში

უმიზეზოდ ვაწვალებ კალამს.

                            დეკემბერი, 2002