სულაკაური არჩილ 

სალამურას თავგადასავალი 

ნაწილი პირველი

განსაცდელი

უფლისწულის უცნაური საზმარი

ერთხელ ქონდარეთის ხელმწიფის ვაჟმა უცნაური სიზმარი ნახა...

ეს სიზმარი იმდენად საინტერესო მეჩვენება, რომ ამბის მოყოლა აქედან დავაპირე, მაგრამ მერე გადავიფიქრე. მართლაც, რა დროს ხელმწიფის ვაჟის სიზმარია, როცა თქვენ ისიც კი არ იცით, რა ქვეყანაა ქონდარეთი, ანდა ვინ არის მისი ხელმწიფე.

სიმართლე თუ გინდათ გაიგოთ, ასეთ ქვეყანას, სახელგანთქმული მოგზაურიც რომ იყოთ, ახლა ვერსად აღმოაჩენთ. მე კი სარწმუნო წყაროებიდან ვიცი: ქონდარეთი ნამდვილად არსებობდა. მაშინ სხვა დრო გახლდათ, მაშინ მთელი დედამიწა მხოლოდ მშვენიერი ზღაპრული ქვეყნებით იყო დასახლებული და ამ მშვენიერ ქვეყნებში ცხოვრობდნენ თქვენთვის ცნობილი და საყვარელი ზღაპრის გმირები.

ყველა ზღაპარი, რომელიც თქვენ გაგიგონიათ ან წაგიკითხავთ, რა თქმა უნდა, იმდროინდელია.

მაშ, ასე! დავიწყოთ თავიდან.

მაღალი მთებიდან ბარისკენ მოიჩქაროდა ატეხილ ჭალებში ჩაფლული მდინარე ჩქაფუნა. მთის მდინარე როგორც კი ბარში ჩამოვიდოდა და გაივაკებდა, ორად იტოტებოდა. სწორედ ამ ტოტებს შორის იყო მოქცეული ქონდრისკაცების ულამაზესი ქვეყანა ქონდარეთი.

ქონდარეთს განაგებდა ხელმწიფე ქონდარ XV.

ქონდარ XV ამაყობდა თავისი შთამომავლობით. თუმცა ყველაზე მეტად მაინც ის აამაყებდა, რომ თავისი ქვეყნის მეთხუთმეტე მეფე იყო. არც მეტი, არც ნაკლები, საშინლად დაწყდებოდა გული, მეთოთხმეტე ან მეთექვსმეტე მეფე რომ ყოფილიყო.

რას იზამ, კაცია და გუნება!

ქონდარეთს დედოფალიც ჰყავდა. დედოფალს ერქვა ქონდარინე. ამბობენ, ახალგაზრდობაში თითქოს მზეთუნახავს ჰგავდაო. მაგრამ მას შემდეგ, რაც დედოფალი გახდა და ქვეყანას უფლისწული აჩუქა,მეტისმეტად გასუქდა.

ხელმწიფის პირველ ვეზირს - ქონდართუხუცესსაც ბევრი რამ ჰქონდა საამაყო. თუმცა ქედმაღლობაში არ ჩამომართვანო, მხოლოდ თავისი უზარმაზარი ცხვირით ამაყობდა, განსაკუთრებით კი ცხვირზე წამოსკუპებული მეჭეჭით. ცხვირს რომ დააცემინებდა, ტყეში ფრინველი ფრთხებოდა. მერე ერთსა და ორს კი არ გაკმარებდათ, ისეთ ცხვირის ცემინებას ასტეხდა, გეგონებოდათ, ომი დაიწყოო.

ქვეყანაზე არც ერთი ქალიშვილი ისე არა ჰგავს მამას, როგორც ფრინტა ჰგავდა ქონდართუხუცესს. პირველ ვეზირს ძალიან უყვარდა თავისი ქალიშვილი და ყოველ დღე ეუბნებოდა: თუ გინდა მზეთუნახავი გახდე, მზეს ნუ დაენახვებიო. თანაც ოსტატებს ისე ააგებინა სასახლე, რომ ფრინტას ოთახის სარკმელი პირდაპირ მისჩერებოდა უფლისწულის ფანჯარას.

უფლისწულმა მხოლოდ ერთხელ მოჰკრა თვალი თავისი ფანჯრიდან ფრინტას ცხვირს და ქონდართუხუცესის ქალიშვილისაკენ მეორედ აღარ გაუხედავს.

მართლა, სულ გადამავიწყდა! უფლისწულს ქონდარუხი ერქვა. ერთხელ მეტად უცნაური სიზმარი ნახა. თუმცა ქონდარუხი, ალბათ,ვერასოდეს ნახავდა სიზმარს, ერთი მეზღაპრე რომ არ ჰყოლოდა მიჩენილი. ეს მეზღაპრე, როგორც კი უფლისწულს ჩაეძინებოდა, დაუჯდებოდა სასთუმალთან და ზღაპრებს უყვებოდა.სწორედ ზღაპრები იყო მიზეზი მისი სიზმრებისა, რასაც მეზღაპრე უამბობდა, ამას ხედავდა ძილში უფლისწული.

ქონდარუხი თითქმის ძილში გაიზარდა.

ღამით ხომ ეძინა და ეძინა, არც დღისით იკლებდა ძილს, ამიტომ დღე-ღამის განმავლობაში უამრავ სიზმარს ხედავდა ხოლმე. მაგრამ ის, რაც ახლა მინდა გიამბოთ, არაფრით არ ჰგავდა ადრე ნანახ სიზმრებს.

მსუყე და გემრიელი სადილის შემდეგ უფლისწულმა ჩვეულებისამებრ დაიძინა. ჯერ ისევ დღე იყო და, თქვენ წარმოიდგინეთ, დღისით, მზისით, ღამე დაესიზმრა. ეს ალბათ, მეზღაპრის ბრალი იყო. როგორც ეტყობა, მოსწყინდა სულ მუდამ ფუნთუშა ღვეზელებსა და მოშიშხინე ტაფებზე ზღაპრების მოყოლა და ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავის ზღაპარი უამბო.

უფლისწულს მართლაც დაესიზმრა ციცინათელების ქვეყანა და მზეთუნუნახავი. მზეთუნახავ ბაიას ყვითელი ფურცლებისაგან შეკერილი კაბა ეცვა და, ციცინათელებით გარშემორტყმული, ტყეში მიდიოდა.

ოჰ, რა ლამაზი მზეთუნახავი იყო!

მანათობელი მწერები გზას უნათებდნენ, სიყვარულით თავს ევლებოდნენ და დასციმციმებდნენ. თუ ციცინათელა დაიღლებოდა, ერთი წუთით მზეთუნახავის თმაში ჩაიძინებდა. მერე ისევ ამოფრინდებოდა და თავის ქალბატონს წინ მიუძღოდა.

ციცინათელები ხშირად ენაცვლებოდნენ ერთმანეთს, ამიტომ მზეთუნახავის თმა ისე ბრჭყვიალებდა, მარგალიტებით მოოჭვილი გეგონებოდათ.

როცა ქონდარუხს გაეღვიძა, გაოცებისაგან თვალები დაჭყიტა. ასეთი სიზმარი არასოდეს ენახა. ესიზმრებოდა, როგორ ცხვებოდა ღუმელში ფუმფულა ღვეზელი, როგორ იწვებოდა და შიშხინებდა ტაფაზე ნაირ-ნაირი ძეხვები და კუპატები. ახლა კი უცებ მზეთუნახავი დაესიზმრა, ისიც ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი.

ამ სიზმრის შემდეგ ქონდარუხს სასხლეში ვეღარავინ ცნობდა.

გამოიცვალა. აღარც ჭამდა და აღარც სვამდა. თავის საყვარელ უგემრიელეს საჭმელებს პირს აღარ აკარებდა. ძველი მზარეული დაითხოვეს და ახალი მიოყვანეს. მეზღაპრეც გამოცვალეს. ქონდარუხს მაინც არაფერი ეშველა.

- მომიყვანეთ ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი! მე მინდა მასთან ერთად ვითამაშო! - ღრიალებდა უფლისწული.

სასხლის კარი საგონებელში ჩავარდა. არავინ იცოდა ვინ იყო ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი, ანდა საიდან უნდა მოეყვანათ.

სალამურა და ზარმაცი ჭიამაიები

დედამიწის ზურგზე მხოლოდ მწყემსმა ბიჭუნამ სალამურამ იცოდა, სად იყო ციცინათელების ქვეყანა.

სალამურა ქონდარეთის აღმოსავლეთით, მეცხრე მთაზე მწყემსავდა ჭიამაიებს.

ზოგს, ალბათ, გაუკვირდება, ჭიამაიებს რა მწყემსვა და მოვლა-პატრონობა უნდაო? დიდად ცდება, ვინც ამას ფიქრობს. იმ დროს ამინდის ბიურო არ არსებობდა და ჭიამაიას უდიდესი სარგებლობა მოჰქონდა ხალხისათვის. საკმარისი იყო გეთქვა: ,,ჭია, ჭიამაია, ხვალ როგორი დარიაო, და კარგად გაწვრთნილი ჭიამაია მაშინვე გაშლიდა ფრთებს, გაფრინდებოდა. ერთი-ორი საათის შემდეგ უკან დაბრუნდებოდა და ამინდის ამბავს მოიტანდა. ამინდის წინდაწინ ცოდნა ხელს უწყობდა მოსავლისა და ჭირნახულის ბარაქიანობას, გარდა ამისა, მოგზაურებსაც ხომ უნდა სცოდნოდათ, ხვალ როგორი დარი იქნებოდა, განეგრძოთ გზა თუ კარგ ამინდს დალოდებოდნენ. იმდროინდელ მოგზაურებს პატარა კოლოფებში ყოველთვის ჰყავდათ დამწყვდეული ჭიამაიები.

თქვენ ახლაც შეგიძლიათ დაიჭიროთ ჭიამაია,ხელის გულზე დაისვათ და რამდენჯერმე გაუიმეოროთ:

ჭია, ჭიამაია, ხვალ როგორი დარია?

ჭიამაია მაშინვე გაშლის ფრთებს და ამინდის გასაგებად გაფრინდება, მაგრამ უკან თუ არ დაბრუნდა, ეს მხოლოდ იმისი ბრალი იქნება, რომ რადიოსა და ტელევიზორში ყოველ დღე გადმოსცემდნენ ამინდის ბიუროს ცნობებს. აღარც თქვენ გაინტერესებთ ჭიამაიას მოტანილი ამბავი და არ უცდით მის მოფრენას.

დანამდვილებით ვერ გეტყვით, გეტყვით მხოლოდ იმას, რაც გამიგონია: მწყემს ბიჭუნას სალამურა იმიტომ ერქვა, რომ სალამურთან ერთად დაბადებულა.

ირიჟრაჟებდა თუ არა, უკვე ფეხზე იდგა. ჭრელ წინდებზე კოხტად ამოისხამდა ქალამნებს და წყალიკრეფიას ფოთლებზე დაგროვილი ნამით დაიბანდა ხელ-პირს. შავად დაწინწკლულ წითელ ქულაჯაში გაუყრიდა ხელებს და თავზე ნაბდის ქუდს მოირგებდა. მერე ქამარში გარჭობილ სალამურს ამოიღებდა, სულს ჩაჰბერავდა, ლერწმის ღეროდან ცისკრის სადიდებელი ჰანგები დაიღვრებოდა, ამ ხმებზე იღვიძებდა ბუნება, რომელსაც ჟრუანტელივით დაუვლიდა ნიავი.

ჭიამაიებსაც სალამურის კვნესა აღვიძებდათ, ბალახში მიმალული წითელი და ყვითელი ჭიამაიები გამოდიოდნენ და სალამურას გარშემო იყრიდნენ თავს. მწყემსი ბიჭუნა ორ ჭიამაიას გამოარჩევდა, წითელს ქარების ქვეყანაში გაგზავნიდა ამინდის გასაგებად, ყვითელს კი - წვიმის ქვეყანაში. თუ საჭიროდ ჩათვლიდა, თან გამოუცდელ ჭიამაიებსაც გააყოლებდა, რათა ესწავლათ ქარისა და წვიმის ქვეყნების გზები.

მერე მთებში დიდი მზე ამოვიდოდა. სალამურა ახლა მზის ამოსვლისას დაუკრავდა. მწვანე ფერდობებს თბილი სხივები ეფინებოდა, სალამურა კი თავის ჭიამაიებს იალაღებზე გაშლიდა ფარასავით.

ერთ დღეს ორი ჭიამაია გაგზავნა სალამურამ, ერთი ქარის, მეორე წვიმის ქვეყანაში.

მოშუადღევდა.

ჭიამაიები არ ჩანდნენ.

სალამურა ღელავდა. სოფლებიდან ხალხმაც კი ამოაკითხა.

- სალამურავ, გვითხარი, ხვალ როგორი დარი იქნება?

სალამურამ ვერაფერი უთხრა,ანდა რას ეტყოდა, როცა მისი ჭიამაიები ჯერ არ დაბრუნებულიყვნენ.

ხალხი გაწბილებული გაბრუნდა. სალამურა კი ჭიამაიების საძებნელად გაეშურა.

დიდხანს მიდიოდა. გზადაგზა სალამურს ჩაჰბერავდა, თუ გზა დაებნათ, ნაცნობ ხმას გაიგონებენ და მოფრინდებიანო.

ბევრი იარა, თუ ცოტა იარა, დიდი გზის გასაყართან შეჩერდა. ერთი გზა მარჯვნივ უხვევდა, მეორე - მარცხნივ. მარჯვენა ქარების ქვეყანაში მიდიოდა. მარცხენა - წვიმისაში. სალამურა დაფიქრებული იდგა, ვერ გადაეწყვიტა, საით წასულიყო.

უცებ დაბლა დაიხედა და რას ხედავს: ორივე ჭიამაია იქვე ბალახის ჩრდილში წამოწოლილა, ცაცები თავქვეშ ამოუდიათ და არხეინად სძინავთ.

-ჰაიტ, თქვე ძილისგუდებო! - დაუყვირა სალამურამ.

გულგახეთქილი ჭიამაიები წამოცვივდნენ, იმწამსვე გაშალეს ფრთები და გასაფრენად მოემზადდნენ, მაგრამ სალამურას ხმამ შეაჩერა:

-ასე გინდათ იცხოვროთ, ზარმაცებო?! ახლავე დაბრუნდით უკან!

ჭიამაიებს შერცხვათ სალამურასი და თავი მორცხვად დახარეს. ოღონდ დანაშაული გამოესყიდათ და დაუფიქრებლად გაფრინდებოდნენ ქარისა და წვიმის ქვეყნებში, მაგრამ გვიან იყო. მზე უკვე ჩასასვლელად ემზადებოდა. დარცხვენილებმა გაშალეს ფრთები და თავის იალაღებს დაუბრუნდნენ.

სხვა რა გზა ჰქონდათ!

გრიგალი, შეხვედრა ტყის პირას

მეორე დღეს, ის იყო სალამურა ორ ჭიამაიას ამინდის გასაგებად აგზავნიდა, რომ ცა შავად მოიღრუბლა და დედამიწა საზარელმა ჭექა-ქუხილმა შეძრა, თან საშინელი გრიგალი ამოვარდა.

თითქოს ცამ პირი გახსნაო - კოკისპირული წვიმა წამოვიდა. არც სალამურა, არც მთის ძირში გაშლილი სოფლები ამ გრიგალსა და წვიმას არ ელოდნენ.

წვიმდა, აწყვეტილი გრიგალი დაჰქროდა. მთის ფერდობები ნიაღვრით დაისერა, მდინარეები ადიდდა და სოფლებს წალეკვით ემუქრებოდა.

თავით ფეხამდე გაწუწული სალამურა ქარ-წვიმაში დარბოდა, გაფანტულ ჭიამაიებს აგროვებდა.

- აი, რა გვიყო სიზარმაცემ,- ამბობდა სალამურა,- ჩვენ რომ გუშინ გაგვეგო,

როგორი ამინდი იქნებოდა დღეს, ასეთი რამე არ დაგვემართებოდა.

გვიან გამოიდარა. შავი ღრუბელი გაიფანტა და დასავლეთისკენ გადახრილი მზე გამოჩნდა. სალამურამ გაფანტულ ჭიამაიებს თავი მოუყარა და დათვალა. ოცდაათი დააკლდა. სასოწარკვეთილმა კიდევ ერთხელ გადათვალა და საბოლოოდ დარწმუნდა, რომ ოცდაათი ჭიამაია დაკარგულიყო. დაკარგულებში ის ორი ზარმაციც ერია.

სალამურამ ჭიამაიები დააბინავა და და დაკარგულების საძებნელად გაეშურა. სალამურის დაკვრით გადაიარა მაღალი მთა და თავქვე დაეშვა ტყისკენ. დაღლილობა მხოლოდ ახლა იგრძნო, ტყის მახლობლად, ქვაზე ჩამოჯდა. ირგვლივ ნაღვლიანად მიმოიხედა. ამ თვალუწვდენელ ქვეყანაზე სად ეძებნა დაკარგული ჭიამაიები?

მზე მთებში ჩაესვენა. საღამოს ბინდი დაეფინა მწვანე ფერდობებს. სალამურამ მწუხრისა დაუკრა, დაკვრით ისე გაერთო, ვერც კი შეამჩნია, როგორ წამოეპარა ღამე.

ცაზე უამრავი ვარსკვლავი აკიაფდა. სალამურამ გაოცებით აიხედა ზევით, ბევრი რამ ჰქონდა გაგონილი ღამისა და ვარსკვლავებით მოჭედილი ცის შესახებ, მაგრამ არც ღამეული ცა და არც აციმციმებული ამდენი ვარსკვლავი ჯერ არ ენახა. ანდა როდის ნახავდა, როცა ჭიამაიებთან ერთად იძინებდა და იღვიძებდა.

ტყის თავზე მთვარე შემოჯდა, იქაურობას ოქროს ნათელი მოჰფინა. სალამურამ მთვარეს ძველი ნაცნობივით გაუღიმა: მთვარე დღისითაც ანათებს ხოლმე და იცნო. თუმცა დღისით ისეთი ბრჭყვიალა და შუქმფინარი არ არის. სალამურა ახლა ტყეს მიაშტერდა. უცებ მოეჩვენა, რომ ტყეც მოკიაფე ვარსკვლავებით იყო სავსე. ოღონდ ტყის ვარსკვლავები მოძრაობდნენ, თანაც ქრებოდნენ და ინთებოდნენ, ქრებოდნენ და ინთებოდნენ.

სალამურა წამოდგა. გაყუჩდა. მერე რამდენიმე ნაბიჯი გადადგა ტყისკენ და შეჩერდა, რადგან სიმღერა გაიგონა.

ტყიდან სიმღერით გამოვიდა ყვითელკაბიანი გოგონა. გოგონას გარს ეხვეოდა უამრავი ვარსკვლავი და ღამეში თვალისმომჭრელად ბრწყინავდა. რისი ვარსკვლავები! ვარსკვლავები კი არა, ციცინათელების ამალა მოჰყვებოდა.

გოგონა მღეროდა.

გაყუჩებული, ღამის ბინდით მოცული ტყე, მთები, კორდები და მდელოები ამ სიმღერით ტკბებოდნენ. სალამურასაც ისე მოეწონა, რომ ქამარში გარჭობილი სალამური ამოიღო და სული ჩაჰბერა, სალამურის ხმა გოგონას სიმღერას შეუხმატკბილა.

გოგონამ სალამურის ხმა რომ გაიგონა, შეჩერდა. ციცინათელებმა ახლა სალამურას გარშემო დაიწყეს ფრენა და ღამეში ნათლად გამოჩნდა სალამურის დამკვრელი წითელჩოხიანი მწყემსი ბიჭუნა.

- ვინ ხარ?-ჰკითხა ყვითელკაბიანმა გოგონამ.

- მე სალამურა ვარ, ჭიამაიების მწყემსი.

- მერე ამ ღამეში აქ რამ მოგიყვანა?

- ჭიამაიები დავკარგე და იმათ ძებნაში შემომაღამდა.

- განა შენ იცოდი, რომ მე მათი მოძებნა შემეძლო?

- არა აქ შემთხვევით მოვხვდი. მაგრამ, თუ შეგიძლია, მაპოვნინე ჩემი ჭიამაიები, მადლობელი ვიქნები.

- კარგი გაპოვნინებ.

- მითხარი, რა გქვია ან ვინა ხარ?

- მეც მწყემსი ვარ, ოღონდ ციცინათელების მწყემსი. ბაია მქვია.

- ბაია! რა კარგი სახელია! მე მინახავს ლამაზი, ყვითელი ყვავილი, იმ ყვავილსაც ბაიას ეძახიან. მართლა, შენი კაბაც ხომ ბაიას ყვითელი ფურცლებისაგან არის შეკერილი!

ბაიამ გაიღიმა. არაფერი უპასუხა.

- როგორ მაპოვნინებ დაკარგულ ჭიამაიებს?

- ციცინათელებს გავგზავნი და უსათუოდ იპოვნიან. ციცინათელები კეთილები არიან. ისინი ღამით დაკარგულ, გზააბნეულ მგზავრებს პოულობენ და გზას უნათებენ.

ბაიამ ქვეყნის ორივე მახრეს გაგზავნა ციცინათელები, თან დაარიგა, ვინ უნდა ეძებნათ და როგორ უნდა მოქცეულიყვნენ.

სალამურას და ბაიას საუბარი.

ღამის სიმღერა და დამშვიდობება

სალამურა და ბაია ტყის პირას ისხდნენ და ჭიამაიების საძებნელად გაგზავნილ ციცინათელებს ელოდნენ.

- რა კარგი ყოფილა ღამე, - თქვა სალამურამ, - მე ჭიამაიებთან ერთად ვიძინებდი და ვიღვიძებდი. ღამე არასოდეს არ მენახა, რა კარგი ყოფილა!

-მე კი ციცინათელებთან ერთად ვიძინებ და ვიღვიძებ. ამიტომ დღე არ მინახავს. არ ვიცი, როგორია.

- დღე არ გინახავს?! - გაოცდა სალამურა.

- არა!

- მაშ, არც მზე გექნება ნანახი.

- არც მზე. მზეს როგორ ვნახავდი.

- განა შეიძლება მზის უნახაობა?!

- მე თუ დღისით არ დავიძინე, ციცინათელებს ღამით ვინ მოუვლის? - ბაიას ცრემლი მოადგა თვალზე, ძალიან უნდოდა მზე ენახა.

- შენ უსათუოდ უნდა ნახო მზე.

- როგორ?

- ხვალ მოვალ და ციცინათელებს მოვუვლი. შენ იძინე. განთიადისას გაგაღვიძებ და ერთად ვნახოთ მზის ამოსვლა.

- შენ თუ არ დაიძინე , ჭიამაიებს ვინ მოუვლის?

- მაშინ რიგრიგობით ვიძინოთ.

- კარგი, - დაეთანხმა ბაია.

- მზის ამოსვლის შემდეგ წავალ.

ჭიამაიების საძებნელად გაგზავნილი ციცინათელები ჯერ კიდევ არ ჩანდნენ.

- სალამურა, დაუკერი რამე,- შეეხვეწა ბაია.

- რა დავუკრა?

- რაც გინდა.

- ახლა ღამეა, მე კი ღამის ჰანგი არ ვიცი.

- მე ვიცი ცისკრისა, მზის ამოსვლისა, შუადღისა და მწუხრისა.

- მზის ამოსვლისა დაუკარი.

- ამ შუაღამით მზის ამოსვლისა როგორ დავუკრა?- გაეცინა სალამურას.

- რა ვქნათ?

- თუმცა ღამისას დავუკრავ.

- აკი ღამისა არ ვიციო?

- შენ ხომ წეღან მღეროდი? შენი სიმღერის ჰანგი იქნება ღამისა.

სალამურამ ღამისა დაუკრა.

ბაია სულგანაბული უგდებდა ყურს, თან უკვირდა, ასე უცებ, ერთი მოსმენით ჩემი სიმღერის ჰანგი სალამურამ როგორ გადაიღოო.

ეს მართლაც ღამის სიმღერა იყო!

ლერწმის ღეროდან დაღვრილი ჰანგები ხოტბას ასხამდა ტყის თავზე აელვებულ მთვარეს და იმ უთვალავ ვარსკვლავს, მომაჯადოებლად რომ ციმციმებდნენ ცის კაბადონზე. დიდებას უძღვნიდა ღამის ნიავქარს, ტყეში ფოთლებს რომ აშრიალებდა და დედამიწას მზით გახურებულ გულ-მკერდს უგრილებდა.

- მადლობელი ვარ!- უთხრა ბაიამ, როგორც კი სალამურამ დაკვრა შეწყვიტა - არასოდეს დამავიწყდება ეს ღამე. ასეთი ღამე ჯერ არ მინახავს.

- მეც მადლობელი ვარ, ღამის სიმღერა რომ მასწავლე.

ბაიამ თვალი მოჰკრა ჭიამაიების საძებნელად გაგზავნილ ციცინათელებს და ფეხზე წამოდგა. სალამურაც წამოდგა ფეხზე.

ციცინათელებიც მოფრინდნენ და კარგი ამბავიც მოიტანეს: ჭიამაიები გადარჩენილან და ერთად შექუჩებულებს სძინავთ დღისა სა ღამის დღის გასაყართანო.

სალამურამ ბაიას და ამბის მომტან ციცინათელებს მადლობა გადაუხადა. ჭიამაიების პოვნამ უზომოდ გაახარა. მადლიერების გრძნობით აღვსილმა კიდევ დაუკრა ღამის სადიდებელი.

მერე ცამ გაფერმკრთალება დაიწყო, მერე მთვარე მთას ამეფარა და ვარსკვლავებიც სათითაოდ გაქრნენ. ციცინათელებმაც დაკარგეს ელვარება.

ჩემი დაძინების დრო მოახლოვდა, - თქვა ბაიამ და ჩამქრალ ციცინათელებს გახედა,- - ესენიც უნდა დავაძინო.

- ნახვამდის, ბაია!

- ნახვამდის , სალამურა!

- ბაია, მზის ამოსვლა გაჩვენო?

- ძალიან მინდა , სალამურა!

- მაშ, ხვალ ღამით მოვალ და რიგრიგობით ვმწყემსოთ ციცინათელები.

- მე დაგელოდები, სალამურა!

- უსათუოდ მოვალ, ბაია!

- ნახვამდის, სალამურა!

- ბაია, ნახვამდის!

ასე დაშორდნენ სალამურა და ბაია ერთმანეთს. ბაიამ დასაძინებლად წაასხა თავისი ციცინათელები. სალამურა კი თავის გზას დაადგა. დღისა და ღამის გასაყართან გზააბნეული ჭიამაიები ელოდებოდნენ.

ისევ ქონდარეთი.

სახელგანთქმული ფეხბურთელის მარცხი

სანამ სალამურა თავის დაკარგულ ჭიამაიებს მიაგნებს, მოდი ჩვენ ქონდარეთს მივაკითხოთ. ვნახოთ, რა დღეშია უფლისწული, რომელსაც ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი დაესიზმრა.

ქონდარუხმა, მართალია, მეორე დღესვე მოუმატა ჭამას, მაგრამ დედოფალს მაინც ეჩვენებოდა, რომ მის ვაჟიშვილს ერთი დღის უჭმელობამ დიდი დაღი დაასვა. უფლისწულმა ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავზე ფიქრი არ მოიშალა და ესეც დიდად აწუხებდა ქონდარინეს. ამიტომ ხელმწიფეს მოეთათბირა და გადაწყვიტა: როგორმე ისე გაერთოთ ქონდარუხი, რომ ციცინათელების მზეთუნახავი დავიწყებოდა.

- იქნებ ფეხბურთის თამაში გინდა? - ჰკითხა დედოფალმა ქონდარინემ დამწუხრებულ უფლისწულს.

- რა არის ფეხბურთი? - გაოცდა ქონდარუხი.

- ფეხბურთი? ფეხბურთი შესანიშნავი თამაშია,- უპასუხა პირველმა ვეზირმა.

- ვითამაშოთ! - ბრძანა ქონდარუხმა.

მაშინვე აფრინეს ქალაქში შიკრიკი და ცნობილი ფეხბურთელი კვანტი დაუდე მოაყვანინეს.

ქონდარეთში ძალიან უყვარდათ ფეხბურთი, მაგრამ, სამწუხაროდ, გუნდი არ ჰყავდათ. ერთადერთი ფეხბურთელი იყო კვანტი დაუდე. კვანტი მარტო გამოვიდოდა მოედანზე და ხან ერთ კარში გაიტანდა ბურთს და ხან მეორეში.

ფეხბურთის მოყვარული ქონდარელები აღტაცებით უკრავდნენ ტაშს. მაგრამ ქონდრისკაცებმა მარტო აღტაცება როდი იცოდნენ, ისინი დაუნდობლებიც იყვნენ. თუ კვანტი დაუდე კარს ააცილებდა, საზარელ ყვირილსა და სტვენას ასტეხდნენ.

მოედანზე უფრო ხშირად სტვენა და ღრიანცელი ისმოდა, ვიდრე ტაშისცემა. ცნობილ ფეხბურთელს მარჯვენა ფეხი ცოტათი მრუდე ჰქოდა, ამიტომ ბურთი ბადეში იშვიათად თუ გაეხვეოდა.

მიუხედავად ამისა, მთელი ქონდარეთი ამაყობდა თავისი ფეხბურთელით.

კვანტი დაუდე სასხლეში ბურთიანად გამოცხადდა.

ქონდარუხი ეზოში ჩამოიყვანეს, კვანტი დაუდეს უნდა გაერთო უფლისწული და ფეხბურთი ესწავლებინა.

კვანტიმ ბურთი მიწაზე დადო და ათიოდე ნაბიჯით დაიხია უკან. მერე კი გასაოცარი სისწრაფით გაქანდა ბურთისაკენ.

მეფე ქონდარ XV, დედოფალი ქონდარინე და ქონდართუხუცესი სასახლის ფანჯრებიდან იხედებოდნენ ეზოში. მათ გულით უნდოდათ, ქონდარუხს დავიწყებოდა სიზმარში ნანახი საზიზღარი მზეთუნახავი.

ცნობილი ფეხბურთელი გაშმაგებით ეცა ბურთს და ფეხი მთელი მონდომებით მოუქნია. მაგრამ თქვენ უკვე იცით, რომ კვანტი დაუდეს ცოტათი მრუდე ჰქონდა მარჯვენა ფეხი. ბურთი ირიბად გაფრინდა ჰაერში, ზუზუნით მოხაზა რკალი და მოხვდა იმ ფანჯრის მინას, რომლიდანაც ქონდართუხუცესი იხედებოდა.

ფანჯრის მინა დაიმსხვრა და ლაწალუწით ჩამოცვივდა ეზოში. პირველმა ვეზირმა ცხვირზე იტაცა ხელი. მინის წვეტიანი ნამსხვრევი ზედ მეჭეჭზე დასობოდა. ექიმებმა მაშინვე ამოაძრეს მინის ნამსხვრევი ცხვირიდან, მაგრამ ცხვირის ცემინება ვერაფრით შეუჩერეს. ისეთი ბათქაბუთქი ატყდა, ფანჯრის მინებს სულ ზრიალი გაჰქონდა.

- არ მინდა ფეხბურთია თამაში! - აღრიალდა უფლისწული.

ცნობილი ფეხბურთელი კვანტი დაუდე მინის ნამსხვრევისა და ქონდართუხუცესის შეურაცხყოფისათვის საპყრობილეში ჩასვეს.

- ეგ ფეხბურთელი კი არა, ნამდვილი გარეწარი ყოფილა! - თქვა პირველმა ვეზირმა, მეჭეჭი საჩვენებელი თითით მოისინჯა და ერთხელაც დააცემინა ცხვირი.

როგორ გაანადგურდა ერთ ღამეში

დაწერილი ოცდასამი ლექსი

ხელმწიფის კარის პოეტმა ჰილარიო ბუერამ, როგორც კი ქონდარუხის სიზმრის ამბავი გაიგო, დაჯდა და ერთ ღამეში ოცდასამი ლექსი დაწერა ციცნათელების ქვეყნის მშვენიერ მზეთუნახავზე.

ბუერა პოეტის ნამდვილი გავარი არ იყო.თუ გაინტერესებთ ნამდვილი გვარი, ახლავე მოგასენებთ: მამამისს, ცნობილ ცომი ზელიას, მთელი ქონდარეთი იცნობდა , როდორც საუკეთესო ხაბაზს. მამა ოცნებობდა, შვილიც ხაბაზი გაეზარდა, მაგრამ ოცნება არ გაუმართლდა. შვილმა პურის ცხობას ლექსების წერა ამჯობინა.

ზელია გვარად არ გამოადგებოდა პოეტს. ამიტომშეიცვალა გვარიც.

- ნამდვილსა და დიდ პოეტს უსათუოდ მოგონილი გვარი უნდა ჰქონდესო,

 ამბობდა სახელოვანი მწერალი.

თვითონაც არ იცოდა რას ნიშნავდა ბუერა, მაგრამ სიტყვების ჟღერადობა მოსწონდა.

- ჰა, როგორია მეგობარო? ჰილარიო ბუერა! როგორა ჟღერს? ხომ არის შესანიშნავი? - ეკითხებოდა ყველა ნაცნობს.

- შესანიშნავია, შესანიშნავი!

 უდასტურებდნენ აქეთ

იქიდან.

მხოლოდ ერთმა ნაცნობმა გაუბედა როგორღაც და უთხრა:

მე მგონი უაზრობაა.

სახელოვანი პოეტი ამ ნაცნობს მერე აღარ მისალმებია. ქონდარეთში კი თუ პოეტი არ მოგესალმებოდა, სირცხვილად ითვლებოდა.

არასოდეს დაუწერია ჰილარიო ბუერას ერთ ღამეში ოცდასამი ლექსი. ოჰ, რა შთაგონებული ღამე იყო! მართალია, ოცდამესამე ლექსის წერისას ჩაეძინა, მაგრამ გაღვიძებისთანავე დაასრულა ლექსი და დიდად ნასიამოვნებიც დარჩა.

იმავე დილით ახალი რვეულით გამოეცხადა უფლისწულს. გამოძინებაც კი არ აცალა, უბიდან მაშინვე ამოღო რვეული.

ქონდარუხს მხოლოდ მეცამეტე ლექსის კითხვისას გამოეღვიძა. საწოლზე წამოჯდა და თვალები მოიფშვნიტა.ყური დაუგდო პოეტს და სლუკუნი აუტყდა. შთაგონებული ჰილარიო ბუერა ლექსებს კითხულობდა, ხოლო გულმოკლული ქონდარუხი ღაპაღუპით ღვრიდა ცრემლებს. უკანასკნელ სტრიქონებზე უფლისწულმა ბრავილიც კი მორთო. მართლაც რა გული გაუძლებდა ასეთ სტრიქონებს:

ნუთუ ვერსდროს გნახავო,

შენ შემო მზეთუნახავო?!

პოეტს თურმე მარტო ქონდარუხი არ უსმენდა.

პირველ ვეზირს ერთი ჯადოსნური ჯამი ჰქონდა. თუ უნდოდა გაეგო რა ხდებოდა ანდა რას ლაპარაკობდნენ მეორე ოთახში, ამ ჯამს კედელზე მიადებდა და ზუსტად გაიგონებდა ყველაფერს.

ახლაც ასე მოიქცა. აიღო ჯადოსნური თიხის ჯამი და ძირით მიადო კედელს. ისე გარკვევით ისმოდა ჰილარიო ბუერას ხმა, გეგონებოდათ ვინმე დღევანდელი პოეტი ლექსებს რადიოში კითხულობსო.

კმაყოფილმა ჰილარიო ბუერამ დაამთავრა ლექსების კითხვა, მოწიწებით დაუკრა თავი უფლისწულსა და ოთახიდან გამოვიდა. გამოსავლისთანავე იგრძნო, ვიღაცამ მკლავში წაატანა ხელი. პოეტი შეკრთა და თავი სწრაფად მიაბრუნა გვერდზე

- ოჰ, ბატონო!

 დილა მშვიდობისა.

- რა ლექსები წაუკითხე უფლისწულს?

ჰკითხა გაბრაზებულმა ქონდართ- უხუცესმა.

- ისეთი არაფერი, მორცხვად გაიღიმა პოეტმა, წუხელ დავწერე... მშვენიერ მზეთუნახავზე.

- ვისზე?

- ციცინათელების...

- მერე?!

 გააწყვეტინა სიტყვა ქონდართუხუცესმა,

 განა შენ არ იცოდი, რომ იმ ჯოჯოზე ლექსების წერა კი არა, სიტყვის თქმაც კი აკრძალულია?

- მაპატიეთ, არ ვიცოდი, ბატონო.

- ერთ ღამეში ოცდაოთხი ლექსი! ღმერთო ჩემო, ეს პოეტები სულ გადაირივნენ! ოცდაოთხი ლექსი!

- ოცდასამი ბატონო,

 ფრთხილად შეუსწორა სახელოვანმა პოეტმა ჰილერიო ბუერამ.

- თუნდაც ოცდასამი! ცოტაა განა ოცდასამი?

პოეტი დადუმდა. ვერაფერი უპასუხა.

- სად არის ლექსები, რა უყავი?

 ისევ შეეკითხა ქონდართუხუცესი.

- აქა მაქვს ბატონო, უბის ჯიბეში.

- ახლავე დაწვი! ჩემს თვალწინ!

 უბრძანა პირველმა ვეზირმა.

პოეტის საბედნიეროდ იქვე გიზგიზებდა ბუხარი. ჰილარიო ბუერამ მორჩილად ამოიღო ლექსების რვეული და ცეცხლს შეუკეთა.მერე თავი გადააქნია , შუბლზე ჩამოშლილი თმა კეფაზე გადაიყარა.

ასე გადარჩა სახელოვანი პოეტი ქონდართუხუცესის რისხვას. სამაგიეროდ, შთამომავლობამ ერთ ღამეში დაწერილი ოცდასამი ლექსი დაჰკარგა.

თათბირი ხელმწიფის სასახლეში.

ბრძენი კინა

 ლოკო

ხელმწიფემ ნაზირ

ვეზირებთან თათბირი ისურვა. ყველა ვეზირი და მრჩეველი მოიწვია დარბაზში.

პირველი სიტყვა თვითონ ქონდარ XV წარმოთქვა. დარბაზში მოწვეულებს განუმარტა, თუ რისთვის შეკრიბა ერთად ამდენი ხალხი.

- ქონდარუხი არაფერს აღარ ჭამს!

 ასე დაასრულა თავისი სევდიანი სიტყვა ხელწიფემ.

უფლისწულის სავალალო მდგომარეობამ დიდად დაამწუხრა თათბირის მონაწილენი. ყველა სინანულით აქნევდა თავს და თვალებზე მომდგარ ცრემლს იწმენდდა.

- უფლისწული აღარ ჭამს!

- ღმერთო, რა გვეშველება!

- მერე რა მჭამელი ბავშვი იყო!

- აბა, აბა! რამდენს ჭამდა ეგ დალოცვილი?

ისმოდა აქეთ

იქიდან ვეზირებისა და მრჩევლების შეძახილები.

საშველი არ იყო. არავინ იცოდა, ნამდვილად არსებობდა თუ არა ციცინათელების ქვეყენა. თუ არსებობდა, სად და რომელ მხარეს უნდა ეძიათ; ან ცხოვრობდა კი ციცინათელების ქვეყანაში მზეთუნახავი?

იმ დროს ასეთი საკითხების გადაწყვეტა არც ისე იოლი საქმე იყო.

მოთათბირენი სამ ბანაკად გაიყვნენ. ერთნი ამბობდნენ: ამგვარი ქვეყნის არსებობა შესაძლებელია და უნდა ვეძიოთო. ბანაკს მეფე ქონდარ XV ედგა სათავეში. მეორენი არ ეთანხმებოდნენ: ყოვლად შეუძლებელია ციცინათელების ქვეყანა არსებობდესო. ამათ ქონდართუხუცესი მეთაურობდა.

მესამე ბანაკი არაფერს ამბობდა, თავს იკავებდა. ამიტომ მეთაურიც არ ჰყავდა.

დიდხანს, ძალიან დიდხანს იკამათეს. ბოლოს მეორე ვეზირმა წამოიყვირა: მოდი, კინა

ლოკოს ვკითხოთ!

მეორე ვეზირის წინადადებამ საერთო აღტაცება გამოიწვია. ჭკვიან მრჩეველს ტაშიც კი დაუკრეს. მერე სათითაოდ მივიდა ყველა და ხელი მაგრად ჩამოერთვა. მთელმა სასახლემ იცოდა, პირველ ვეზირს ჭკუით მეორე ვეზირი სჯობდა, მაგრამ ახალგაზრდა იყო და არ აწინაურებდნენ.

სახედაძმარებული ქონდრთუხუცესი განზე იდგა. მტკივანი კბილი ნიკაპამდე ჩამოეკიდა. გაბრაზებული ბურტყუნებდა თავისთვის: პირველი ვეზირი მე ვარ და რატომ მაინცდამაინც მეორე ვეზირს გაახსენდაო კინა

 ლოკო?

 ბრძენი კინა

 ლოკო სასახლეში მოვიწვიოთ!

ბრძანა ხელმწიფემ.

 კინა

ლოკო არსად არ დადის, ხელწიფევ!

 მიუგო ქონდართუხუცესმა.

 როგორ თუ არ დადის? გაუკვირდა ქონდარ XV-ს.

 ასეთი გუნებისაა, ხელმწიფევ, არსად არ დადის,

 გაუმეორა პირველმა ვეზირმა.

ძალით მოვიყვანოთ!

ისევ ბრძანა ხელმწიფემ.

რა აზრი აქვს ძალით მოყვანას,

 თქვა მეორე ვეზირმა,

 კინა

ლოკო თუ ძალით მოვიყვანეთ, კრინტსაც ვერ დავაძვრევინებთ.

- ხელმწიფევ,

 მიმართა მეორე ვეზირმა,

 ელჩად მე გამაგზავნეთ, ოღონდ სხვებიც გამაყოლეთ, რომ ბრძენის ნათქვამის სისწორე დამიდასტურონ.

- ბრძენთან ჩვენ ყვალანი ერთად წავალთ, გარდა ხელმწიფისა,

 წინ წამოდგა.

ქონდართუხუცესი და ქონდარ მეთხუთმეტეს მდაბლად დაუკრა თავი.

კინა

ლოკო ნამდვილი ჭკუის კოლოფი იყო. მას გაგონილი ჰქონდა, ვიღაც ბრძენმა მთელი ცხოვრება კასრში გაატარაო და გადაწყვიტა, თვითონაც ასე ეცხოვრა. ოღონდ ეს კია, ქონრადეთში კასრებს არ ამზადებდნენ და არ იცოდა რა ეღონა. ბოლოს გზის პირას ცარიელი ნიჯარა იპოვა. შიგ შეიხედა, კარგად დაათვალიერა, ენაც კი აუსვა: ერთი ვნახო, რა გემოსიაო. ძალიან მოეწონა ბრძენს ლოკოკინას ნიჯარა, ღმერთს მადლობა შესწირა და თქვა: აბა, ასეთ ბინას სადღა ვიშოვი, სწორედ ის არის, რასაც ვეძებდიო!

გზის პირას დასახლდა ბრძენი. სახელიც შეიცვალა, კინა

ლოკო დაირქვა. სახელის მოგონებისთვის ისეთი დიდი ჯაფა არ დასდგომია, როგორც სახელოვან პოეტს ჰილარიო ბუერას. სიტყვა ლოკოკინა ბრძენმა დაანაწევრა და აღმოჩნდა, რომ იგი რვა ასოსაგან შედგებოდა. წინა ოთხი ასო უკან გადაიტანა, ხოლო ოთხი უკანა ასო

წინ. ასე გამოვიდა კინა

ლოკო.

ბრძენს არ გაჰკვირვებია,როცა ნიჯარიდან გარეთ გაიხმეს და უცებ ამდენი ნაზირ

ვეზირი დაინახა ერთად შეყრილი. მასთან უფრო ბევრიც მოსულა. საერთოდ, ხშირად მოდიოდნენ ბრძენთან რჩევა

დარიგების მისაღებად. კინა

 ლოკომ ასეთ დროს დაზარება არ იცოდა.

ერთხელ ჰკითხეს:

- ბრძენო კონა

ლოკო, წელს იქნება თუ არა გვალვა?

ბრძენმა უპასუხა:

- თუ წვიმა არ მოვიდა, გვალვა უსათუოდ იქნება!

იმ წელს მართლა არ მოვიდა წვიმა და საშინელი გვალვები დაიჭირა.

ერთხელ კიდევ ჰკითხეს:

- ბრძენო კინა

ლოკო, წელს გვექნება თუ არა ქონდრის მოსავალი?

ბრძენმა ამჯერად ასე უპასუხა:

- თუ საერთოდ, კარგი მოსავალი მოვიდა, ქონდარიც გვექნება უსათუოდ.

იმ წელს მართლაც კარგი მოსავალი მოვიდა და ქონდარელებს ქონდარი თავზე საყრელი ჰქონდათ.

აი, როგორი ბრძენი იყო კინა

ლოკო!

ხელმწიფის ელჩებმა კი სულ სხვა რამე ჰკითხეს.

- ო, დიდო ბრძენო კინა ლოკო, გვითხარით, არსებობს თუ არა ციცინათელების ქვეყანა?

- ღამე.

 უპასუხა ბრძენმა.

- რა?

 ჰკითხა ქონდართუხუცესმა.

- ღამე.

 გაუმეორა ბრძენმა.

- რა?

 ისევ ჰკითხა ქონდართუხუცესმა.

- ღამე.

 თქვა მესამედ ბრძენმა კინა

 ლოკომ და თავის ნიჟარაში შევიდა.

ხელმწიფის ელჩებმა ვერაფერი გაიგეს. ეს რა თავსატეხი გაუჩინათ ბრძენმა

ქონდრისკაცმა.

საგონებელში ჩავარდნილი

ელჩები მეორე ვეზირმა იხსნა

ხელმწიფის ელჩები ლაპარაკ

ლაპარაკით მიდიოდნენ სასახლისაკენ. ყველას ერთი სატყვა ეკერა პირზე: ,,ღამე. ნეტავი რას ნიშნავდა ეს სიტყვა? ელჩები დარწმუნებულები იყვნენ, რომ კინა ლოკომ ბრძნული რჩევა მისცათ, მაგრამ ამ სიბრძნეს ამოხსნა უნდოდა. დაღონებულები სასახლის კარიბჭეს მიუახლოვდნენ. უცებ მეორე ვეზირს თვალები გაუბრწყინდა და წამოიყვირა:

- მივხვდი, რასაც ნიშნავს ,,ღამე! თუ გვინდა ციცინათელების ქვეყნის პოვნა, ღამით უნდა ვეძებოთ.

უცებ ყველა ელჩი შეთანხმებულივით გავარდა სასახლისაკენ. ისინი, რა თქმა უნდა , მაშინვე მიხვდნენ, რომ მეორე ვეზირმა კინა

 ლოკოს სიბრძნე ამოხსნა. ოველ მათგანს უნდოდა, ხელმწიფის ქება დაემსახურებინა, უნდოდდა პირველი მისულიყო ქონდარ XV

 სთან და ციცინათელების ქვეყნის ამბავი მიეხარებინა.

რკინის ჭიშკარი მეტად ვიწრო იყო და, აბა, ყველა ერთად როგორ დაეტეოდა! აქ მოხდა, რაც მოხდა.

ელჩები ჭიშკარში გაიჭედნენ, ვერც წინ მიდიოდნენ და ვერც უკან. სულ დაავიწყდათ კეთილშობილება და თავაზიანობა, ერთმანეთს ფერდებში მაგარ

 მაგარ მუჯლუგუნებს სთავაზობდნენ, ტანსაცმელს ახევდნენ. ერთი ელჩი მეორე ვეზირს ყურზეც კი ჩამოეკიდა, თითქოს საყურე ყოფილიყო.

მერე ჭიშკარმა იხუვლა, ყველანი ერთად გაცვივდნენ ეზოში. საშინელი ზედახორა დაიწყო. ერთმანეთში ისე აირივნენ, ვერ გაარჩევდი, რომელი ფეხი რომლისა იყო და რომელი თავი

 რომლისა.

ბოლოს მაინც მეორე ვეზირმა ივაჟკაცა. ზედახორიდან გამოძვრა და რაც შეეძლო, მოკურცხლა ხელმწიფისაკენ.

როგორც იცით, მეორე ვეზირი სხვებზე ახალგაზრდა იყო და ახალგაზრდობამ მაინც თავისი გაიტანა.

ქონდართუხუცესის ვერაგული ზრახვები

ამ ზედახორაში მხოლოდ ქონდართუხუცესს არ მიუღია მონაწილეობა. მეორე ვეზირმა ამოხსნა თუ არ კინა

ლოკოს სიბრძნე. პირველ ვეზირს ვერაგულმა აზრმა გაუელვა თავში. იმწამსვე გაშორდა იქაურობას, თავისი სასახლისკენ გაეშურა. სწრაფად აირბინა მარმარილოს კიბეები და ქალიშვილის ოთახს მიადგა.

ფრინტა სარკის წინ იჯდა, თმას ივარვხნიდა. სარკეში დაინახა: კარი გაიღო და ოთახში მამა შემოვიდა.

- ოჰ, მამა!

 ფრინტა წამოხტადა მამას მიეგება.

- ქონდართუხუცესმა თავზე გადაუსვა ხელი ქალიშვილს და ჰკითხა:

- წუხელ როგორ გეძინა შვილო?

კარგად

 მიუგო ფრინტამ. მერე ისევ სარკის წინ დაჯდა და თმის ვარცხნა

განაგრძო. თურმე ჩვენს ქალაქში გამოცენილა ექიმი, რომელიც ცხვირებს აპატარავებს.

- შენ სადან იცი?

- ფურისულამ მითხრა.

ფურისულა მოახლე გოგო იყო.

- მერე რა ეშმაკად გინდა ცხვირის დაპატარავება?

- ცოტას დავიპატარავებ, უფრო ლამაზი ვიქნები.

- ცხვირი ჩვენი გვარის სიამაყეა!

- მაშინ მეჭეჭს მაინც მოვიშორებ.

- არავითარი მეჭეჭი!

გაბრაზდა ქონდართუხუცესი.

 შენ ის გააკეთე, რასაც მე გეტყვი!

- რა გავაკეთო?

ქონდართუხუცესმა ქისა ამოიღო, ფრინტას მიუახლოვდა. ქისა გახსნა და მაგიდაზე დააპირქვავა. მაგიდაზე მარგალიტები და ძვირფასი თვლები გაიბნა. ფრინტას თვალები აუჭრელდა.

 ფურისაულას დაუძახე და უთხარი: ეს პატიოსანი თვლები კაბის გულისპირზე დაგიკეროს, ეს შვიდი მარგალიტი კი თმაში გადიბნიო. დღეს ასე უნდა გამოეწყო.

პირველმა ვეზირმა მარგალიტებიდან შვიდი ამოარჩია და განზე დააწყო.

 უჰ, როგორ ბრჭყვიალებენ!

 ვერ დამალა აღტაცება ფრინტამ.

 უფლისწულმა ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავთან თამაში მოისურვა. დღეიდან შენ იქნები ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი.

- რა კარგია!

 ტაში შემოჰკრა ფრინტამ.

 რას ვითამაშებთ მე და უფლისწული?

- რასაც მოინდომებ, იმას ითამაშებთ.

- მერე გავხდები ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი?

- მომისმინე , ფრინტა! ამ ღამით შენ ბუჩქებში დაიმალები...

- ბუჩქებში? ისიც ღამით? მეშინია!

ნუ გეშინია! ფურისულა გვერდით გეყოლება, მაგრამ იმას მარგალიტები არ ექნება და ღამეში არ გამოჩნდება. ხომ გახსოვს უფლისწულის ფანჯრის წინ ბუჩქებია, იქ დაიმალები. მე ფანჯრიდან ნიშანს მოგცემ, შენ ბუჩქიდან გამოხვალ და უფლისწულს დაენახვები. აციმციმებული და აბრჭყვიალებული რომ გაივლი, ქონდარუხს ნამდვილი ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი ეგონები.

- მერე?

- უფლისწული მოინდომებს შენთან თამაშს.

- რას ვითამაშებთ?

- ან თვალხუჭობანას, ან ასკინკილას.

- მე არ მიყვარს ასკინკილა.

- რა დროს ეგ არის, ფრინტა, მთავარია, უფლისწულმა შენათან თამაში მოინდომოს.

ქონდართუხუსეცმა კიდევ ერთხელ დაარიგა ქალიშვილი, ასე და ასე მოიქეციო, და

ოთახიდან გავიდა.

უფლისწულის გაღვიძება.

სასახლის ბაღში ციცინათელების ცრუ მზეთუნახავი

ღამის თორმეტი საათი იქნებოდა, როცა ქონდართუხუცესი თორმეტი ქონდრისკაცის თანხლებით შევიდა უფლისწულის საწოლ ოთახში.

უფლისწულს ეძინა.

- უფლისწულო!

 ხმადაბლა დაუძახა ქონდართუხუცესმა

 გაიღვიძეთ, უფლისწულო!

უფლისწულმა ხვრინვა ამოუშვა.

- უფლისწულო!

 ქონდართუხუცესმა ხელი მოჰკიდა ქონდარუხს და ფრთხილად შეარხია.

უფლისწული გულაღმა ამოტრიალდა და მუცელი მოიფხანა.

ქონდართუხუცესმა ქონდრისკაცებს გადახედა და უფრო მაგრად შეანჯღრია ქონდარუხი. საშველი მაინც არ იყო. პირველმა ვეზირმა ამოიხვნესა და ფანჯარას მიაშურა, ეზოში გადაიხედა: იქ ერთი ბუჩქი საოცრად ციმციმებდა, კაცს ეგონებოდა, მთელი ქვეყნის ციცინათელები იმ ერთ ბუჩქს დახვევია.

ქონდართუხუცესი ისევ დაბრუნდა უფლისწულთან. ახლა უფრო მაგრად მოჰკიდა ხელი და შეანჯღრია.

- უფლისწულო! უფლისწულო!

ერთმა ქონდრისკაცმა ფეხის გულზე მოუღიტინა. ქონდარუხმა ფეხი საბანში შემალა და გაიცინა. გაღვიძებით მაინც არ გაღვიძებია.

ახლა უკვე თორმეტივე ქონდრისკაცი დაესია ქონდარუხს. ზოგი უყვიროდა, ზოგი ამჯღრევდა, ზოგი უღიტინებდა. ბოლოდ და ბოლოს მოთმინების ფიალა აივსო! ყველაზე დაბალმა და მსუქანმა ქონდრისკაცმა ვეღარ გაუძლო ამდენ ბრძოლას და უფლისწულს ფეხის ცერათითზე კბილებით ჩააფრინდა.

ქონდარუხს განწირული ხმა აღმოხდა! ეს უკვე იმას ნიშნავდა, რომ უფლისწულმა გაიღვიძა.

- იჩქარეთ უფლისწულო!

 უთხრა ქონდართუხუცესმა.

 ციცინათელების ქვეყნის მხეთუნახავმა თავისი ფეხით მოგაკითხათ.

- ვაი,თითი! ვაი, თითი!

 ღრიალებდა ქონდარუხი, ნატკენი ცერა თითი მუჭში ჩებღუჯა.

- თქვენს ეზოში მზეთუნახავია,უფლისწულო!

უფლისწული წამოხტა და ფანჯრისკენ კოჭლობით გაიქცა.

- აბა, სადა?

აი, იქა!

 ქონდარუხმა ფანჯარა გამოაღო, ამავე დროს ხელით ანიშნა თავის ქალიშვილს, ბუჩქებიდან გამოდიო.

ფრინტა ბუჩქიდან გამოვიდა.

ღმერთო, რა სანახაობა იყო!

აელვებული, აციმციმებული, აბრჭყვიალებული მზეთუნახავი ეზოში დადიოდა.

- ჩქარა ჩამაცვით!

 ბრძანა უფლისწულმა.

თორმეტი ქონდრისკაცი დატრიალდა. თვალის დახამხამებაში გამოაწყვეს ხელმწიფის ვაჟი.წაღებს რომ აცმევდნენ, ერთი კი შეჰყვირა: ,,ვაიმე ფეხიო, მაგრამ ამისათვის ყურადღება არავის მიუქცევია.

უფლისწულმა კიბეები ჩაირბინა და ეზოში გაიჭრა. უცებ გაშეშდა. მას ნელ

ნელა მიაუახლოვდა ციცინათელების მსეთუნახავი. ათნაბიჯზე რომ მიუახლოვდა, მზეთუნახავი შეჩერდა.

- რა გქვია?

ჰკითხა ქონდარუხმა.

ქონდართუხუცესის ქალისვილს კინარამ წამოსცდა: ,,ფრინტა მქვიაო, მაგრამ დროზე შეიკავა თავი.

- გინდა ვითამაშოთ?

- რა?

ჰკითხა მზეთუნახავმა.

ასკინკილა არ მიყვარს.

ქონრადთუხუცესს თავისი ჯადოქრული თიხის ჯამი კედელზე მიედო და ყველაფერს ისმენდა. გულზე სკდებოდა: ჩემი ქალისვილი ხომ დავარიგე, როგორ უნდა მოქცეულიყო, და რას ჰქვია, ასკინკილა არ მიყვარსო!

- მაშინ თვალხუჭობანა ვითამაშოთ!

 არ ეშვებოდა უფლისწული.

- ვითანაშოთ,

 დაეთანხმა მზეთუნახავი.

- ვინ დაიმალება.

- მე ვერ დავიმალები.

- რატომ?

- განა ვერა ხედავ რატომ?

- აჰა, ციცინატელები გისლიან ხელს. მაშ დაწიწკნობანა ვითამაშოთ.

- ეგეთი თამაში პირველად მესმის.

- შენ გაიქცევი, მე კი გამოგეკიდები. დაგიჭერ და თმას დაგაწიწკნი,

 აუხსნა უფლისწულმა.

- ვაი, ეგრე ხომ მეტკინება?!

- მერე, რა, უნდა მოითმინო!

 უფლისწული მზეთუნახავისკენ წავიდა, უნდოდა, ციცინათელებიანი თმა მოეწიწკნა, მაგრამ სახე დაინახა თუ არა, განწირული ხმით იყვირა:

 ოჰ , ცხვირი! მომატყუეთ! ეს მზეთუნახავი კი არა, ფრინტაა!

გაბრაზებული ქონდარუხი სასახლის კიბეზე ავარდა.საწოლი ოთახის კარი შეაღო, ეგონა, ქონდართუხზუცესი იქვე დახვდებოდა, მაგრამ პირველ ვეზირს თავის ქონდრისკაცებიანად გაპარვა მოესწრო.

ამ დროს ხელმწიფე საიდუმლოდ ეთათბირებოდა მეორე ვეზირს.მათ გადაწყვიტეს, ციცინათელების ქვეყნის აღმოსაჩენად დედამიწის ოთხივე მხარეს ღამის შიკრიკები დაეგზავნათ.

ამის შესახებ უფლისწულმა არაფერი იცოდა. ოთახში სეცვლისთანავე დაეძინა. დილით რომ გაიღვიძა, რაც წუხელ თავს გადახდა, ცხადი იყო, თუ სიზმარი, აღარ ახსოვდა.

დაკარგული ჭიამაიების პოვნა.

ისევ ტყის პირი. სამწუხარო ამბავი

სალამურამ დღისა და ღამის გზის გასაყართან მიაგნო დაკარგულ ჭიამაიებს. უნდა გენახათ,როგორი სიხარულით სეეგებნენ თავიანთ პატრონს, ხელებზე დააფრინდნენ, ეფერებოდნენ, ხან ტიროდნენ, ხან იცინოდნენ.

 მე თქვენ აღარ დაგსჯით,

უპასუხა სალამურამ ზარმაცებს,

 თქვენი სიზარმაცის საფასურად ამ ტანჯვასა და წვალებას გაკმარებთ. ალბათ უკვცე მიხვდით, რა უბედურების მოტანა სეუზლია სიზარმაცეს.

მშობლიურ იალაღებს მოწყვეტილებმა მართლაც მძიმე წუთები გამოიარეს: წვიმა, გრიგალი, მერე უგზოობა, სიში და უძილობა. ზარმაცებმა შეიგნეს დანაშაული და ახლა მადლიერების გრძნობით ხელებზე ეალერსებოდნენსალამურას.

- დრო აღარ იცდის, წავიდეთ

 თქვა სალამურამ,

 ჩვენ ღამისა და დღის გასაყართან ვიმყოფებით. სამწუხაროდ, თქვენ მხოლოდ ქარისა და წვიმის გზები იცით, თორემ აქედან სულ ადვილად მიაგნებდით იალაღებს.

წასვლა რომ დააპირეს, აღმოჩნდა, რომ სამ ჭიამაიას ფრთები ჰქონდა ნაღრძობი. ფრენა აღარ შეეძლოთ. სალამურამ იქვე მონახა ობობას ქსელი, ჭიამაიებს ნაღრძობი ფრთები სეუხვია. მერე მხრებზე დაისვა და იალარებისაკენ გაჰყვა გზას. დანარცენები ფრენით დაედევნენ.

მზემ მთის მწვერვალებიდან ამოჰყო თავი.

სალამურამ გზა მოსჭრა. სულ მალე მივიდა საძოვრებზე.

საღამომდე მწყემსავდა , შემდეგ მწუხრისა დაუკრა და ჭიამაიები დააბინავა.

მთელი ღამე იმას ნატრობდა, ნეტავი როდის შესაღამოვდებაო, და, აჰა, ნანატრი დროც მოვიდა. სალამურა უკვე გზას ადგა, ტყისკენ მიდიოდა, სადაც ბაია ელოდებოდა.

როგორ უნდა ბაიას ნახვა, როგორ ჩქარობდა! აი იმ სერსაც გადაივლის და ტყე გამოჩნდება. ვიდრე ტყესთან მივა, კარგად დაღამდება კიდეც და ბაია თავის ციცინატელებიანად იქ დახვდება.

მაგრამ ეს რა ემართება სალამურას? სხეული მოუდუნდა, მუხლები მოეკვეთა... თავსაც ვეღარ იმაგრებს, მხრებზე უვარდება. არაფეია, სალამურა მაინც მიაღწევს ტყეს, რადგან იქ ბაია ელოდება. შეჰპირდა და უნდა აჩვენოს კიდეც მზის ამოსვლა.

სალამურამ ჩაიჩოქა. წამოდგომა სცადა, მაგრამ ვეღარ შეძლო. წამოწვა, ცოტას დავისვენებ და წამოვდეგებიო. წამოწვა თუ არა, ძილის ნიავმა წამოუბერა და სალამურას თვალები დაუხუჭა.

დაღლილ-დაქანცულ მწყემს ბიჭუნას ღრმა ძილით ჩაეძინა.

მართლაც, სალამურას ხომ ორი დღე და ერთი ღამე არ უძინია! ჯერ იყო და გრიგალსა და წვიმას ებრძოდა, მერე დაკარგული ჭიამაიების საძებნელად გაეშურა, მერე ბაიას შეხვდა და მთელი ღამე თეთრად გაათენა; მერე ჭიამაიები მონახა, იალაღზე წაასხა და საღამომდე მწყემსა...როგორც ხედავთ, უძილობამ და დაღლილობამ თავისი გაიტანა; სალამურას დაეძინა.

როდესაც გაეღვიძა, ცა უკვე გაფერმკრთალებულიყო. ვარსკვლავებსაც დაეკარგათ ელვარება. სალამურა მიხვდა; მთელი რამე ძილში გაუტარებია. ეს რა მომივიდა, რამდენი ხანი მძინებიაო,

 გაიფიქრა და წამოხტა. სირბილით დაეშვა თავქვე, იქნებ როგორმე ბაიას დაძინებამდე მივუსწრო და დაგვიანებისათვის ბოდიში მოვუხადოო. რა თქმა უნდა, მზის ამოსვლას ვეღარ დაანახვებს, რადგან ბაია მთელი ღამე ციცინატელებს მწყემსავდა და, ალბათ, თვალიც არ მოუხუჭავს. რიგრიგობოთ რომ დაეძინათ, მაშინ სხვა იქნებოდა... არა, დაგვიანების მიზეზი უნდა აუხსნას! აბა, რა გამოვა, სალამურა მაყტუარა და ცრუპენტელ რომ ეგონოს ბაიას?! ხომ იფიქრებს, ჭიამაიები მომაძებნინა და მერე აღარც კი გავხსენებივარო.

სალამურას ერთი წუთითაც არ გახსენებია ბაია. სულ ახსოვდა მასთან გატარებული მშვენიერი ღამე. ბაია რომ არა, ალბათ ვერც ნახავდა ვარსკვლავებით მოჭედილ ცას და ტყის თავზე დიდებულად დანათებულ მთვარეს.

აჰა, ტყისპირიც გამოჩნდა! ვერ წარმოიდგენთ, რა სიხარულით აუძგერდა გული, ტყის პირას მორიალე ციცინათელებს რომ მოჰკრა თვალი. მართალია, ციცინათელები ისე არ ანათებდნენ და ციმციმებდნენ როგორც შუაღამით, მაგრამ ამას რა მნიშვნელობა ჰქონდა, მთავარია, ჯერ არ ეძინათ და ისევ დაფრინავდნენ. ბაიაც იქ იქნებაო,

 გაივლო გუნაბაში და სირბილს მოუმატა.

სალამურა სულმოუთქმელად გარბოდა. თვალის დახამხამებაში გაჩნდა ტყესთან.

ციცინათელებმა სალამურა დაინახეს და მისკენ გამოფრინდნენ, ბიჭუნას გარშემო აღელვებულებმა დაიწყეს ფრენა. მწყემსი ბიჭუნა თვალებს აცეცებდა, იქნებ ბაია დავინახოო, მაგრამ მწყემსი გოგონა არსად ჩანდა.

სად არის ბაია?

 იკითხა სალამურამ გაბზარული ხმით.

ციცინათელები უფრო აღელდნენ და ერთმანეთში აირ

 დაირივნენ.

სად არის ბაია, ციცინათელებო, ნუთუ უკვე დაიძინა?!

არა!

 ერთხმად უპასუხეს ციცინათელებმა.

მაშ რა იქნა?

მოიტაცეს!

მოიტაცეს?!

ჰო, მოიტაცეს!

ვინა, ვინ მოიტაცა?!

არ ვიცით!

- საით წაიყვანეს?

- არც ეგ ვიცით!

- რატომ არ დაედევნეთ, რატომ არ დაიმახსოვრეთ გზა!

- ჩვენ მეომრები არა ვართ, მაგრამ მაინც შევებრძოლეთ. ნახევარზე მეტი

ციცინათელა ბრძოლაში დაიღუპა, ჩვენ ტყეში შეგვლალეს და ისე გაიტაცეს ბაია.

- საბრალო ბაია!

- საბრალო, საბრალო ბაია!

აცრემლდნენ ციცინათელები.

- საბრალო ციცინათელები!

- საბრალო, საბრალო ციცინათელები!

ცაზე უკვე ყველა ვარსკვლავი გამქრალიყო. მხოლოდ ცისკრისა კიაფობდა.

- ჩვენ მეტი აღარ შეგვიძლია,

 თქვეს ფერკამკრთალმა ციცინათელებმა,

ტყეში უნდა გავფრინდეთ.

ციცინათელები კი აღარ ანათებდნენ, ბჟუტავდნენ.

მშვიდობით სალამურავ!

- მშვიდობით იყავით ციცინათელებო! ნუ გეშინიათ, მე წავალ ბაიას საძებნელად და, სადაც არ უნდა იყოს, მოვნახავ, თავის ქვეყანას დავუბრუნებ!.. მშვიდობით იყავით ციცინათელებო! თავს მოუარეთ!

- თუ ბაიას საძებნელად მიდიხარ, ჩვენც წაგვიყვანე!

 ახმაურდნენ ციცინათელები.

- სამწუხაროდ, ყველას ვერ წაგიყვანთ,

უთხრა სალამურამ,

 ისე კი, რამდენიმე თუ წამომყვებით, კარგი იქნება.

- წამოგყვებით, წამოგყვებით!

ციცინათელებმა იმსჯელეს და ბოლოს ასე გადაწყვიტეს: რამდენიმე ყველაზე გონიერი და ყველაზე მოციმციმე ციცინათელა გაჰყვებოდა სალამურას.

სალამურამ ციცინათელები კოლოფში ჩასვა და იალაღებზე დაბრუნდა. მგზავრობის თადარიგი დაიჭირა: ახალი ქალამნები ამოისხა და გუდაში საგზალი ჩააწყო, მერე რამდენიმე ჭკვიანი და გამოცდილი ჭიამაია იმავე კოლოფში ჩასხა, სადაც ციცინათელები ჰყავდა. მერე დაისვენა. ხვალ დილით ადრე ბაიას საძებნელად მიეშურებოდა. ვინ იცის, რამდენი უნდა ევლო, რამოდენა გზა ედო წინ.

ბაიას საძებნელად გამგზავრება.

სირბილა, თოკზე მოსიარულეთა ქალაქი

ჯერ კარგად არ იყო გათენებული, სალამურას რომ გაეღვიძა. ჭიამაიები იალაღებზე გაუშვა, თან დაარიგა, როგორ უნდა მოქცეულიყვნენ, ვინ რომელ დღეს უნდა გაფრენილიყო წვიმისა და ქარის ქვეყანაში ამინდის გასაგებად.ჭიამაიებმა აღუთქვეს: ჯავრი ნუ გაქვს, წესიერად მოვიქცევითო, და დაიმედებულმა სალამურამ იალაღები დატოვა. ოღონდ ეს კია, წასვლის წინ დამშვიდობებისა დაუკრა. ჭიამაიებს გული აუჩუყდათ და ღაპაღუპით სდიოდათ ცრემლი.

ბევრი იარა თუ ცოტა იარა, ერთ დღეს სალამურამ შორიდანვე შეამჩნია ქარავანი, ეს ან ქალაქი იქნება, ან ციხე- სიმაგრეო,- გაიფიქრა და ნაბიჯს მოუმატა.

დიდი ხნის სიარულის შემდეგ, როგორც იყო, გალავანს მიდგა. ჯერ მარჯვნივ გახედა კედელს, მერე- მარცხნივ. ზევითაც ააყოლა მზერა, გალავანს კარი ვერ უპოვა.

- ნადვილად სხვა მხარეს ექნება კარი, -თქვა ხმამაღალა და ახლა კარის საძებნელად გასწია. ორ საათზე მეტი დრო მოანდომა სალამურამ გალავნის შემოვლას.

როგორ გგონიათ, იპოვა კარი?

არა, სალამურამ კარს ვერ მიაგნო. გალავანს კარი არა ჰქონდა და როგორ მიაგნებდა?!

ეს რა უბედურებაა, ამხელა გალავანია და ალაყაფი არა აქვს! შიგ საიდან შედიან ან საიდან გამოდიან?სალამურა სასოწარკვეთამ შეიპყრო. ბაია უთუოდ ამ გალავანში ეყოლებათ დამწყვდეულიაო,- ფიქრობდა მწყემსი ბიჭუნა. თან მაღლა-მაღლა იხედებოდა. -თუ მართლა აქა ჰყავთ, გალავანს სალამურის დაკვრით ერთხელაც შემოვუვლი და ბაია მიხვდება, რომ მის საძებნელად ვარ წამოსული და აქვე ახლომახლო ვიმყოფებიო.

სალამურამ ქამარში გარჭობილი სალამური ამოიღო და შუადღისა დაუკრა.

- ეი, მანდ რომელი ხარ?-მოესმა უცებ ზევიდან.

სალამურამ დაკვრა შეწყვიტა. კედელს ახედა და გალავნის რიკულებიდან თავგამოყოფილი ბიჭი დაინახა.

- სალამურა ვარ, - უპასუხა ბიჭუნამ.

- რომელი სალამურა?

- სალამურა

 ჭიამაიების მწყემსი.

- ეგ კი აღარ ვიცოდი, თუ ჭიამაიებსაც მწყემსები სჭირდებოდათ. აბა დამენახვე, როგორი ხარ.

სალამურა ბუჩქებიდან გამოვიდა და ქვაზე შეხტა.

- ნუ გეშინია ბიჭო, რას მემალები.

- არ გემალები,- უპასუხა სალამურამ, -აი შემხედე, ქვაზე ვდგავარ.

- აჰა!

- მხედავ?

გხედავ, გხედავ! ჩამოსძახა ზევიდან უცნობმა. - რა პატარა ყოფილხარ, თუმცა რა, ჭიამაიების მწყემსი დიდი არც უნდა იყოს. ახლა ის მითხარი, აქ რას აკეთებ, რამ მოგიყვანა?

-ქვეყნის დათვალიერება გადავწყვიტე და ვმოგზაურობ.- რა პატარა ყოფილხარ, თუმცა რა, ჭიამაიების მწყემსი დიდი არც უნდა იყოს. ახლა ის მითხარი, აქ რას აკეთებ, რამ მოგიყვანა?

- ქვეყნის დათვალიერება გადავწყვიტე და ვმოგზაურობ,-სალამურამ იფიქრა სიფრთხილეს თავი არა სტკივაო და ნამდვილი მოსვლის მიზეზი დაუმალა,- დღეს ამ გალავანს მოვადექი,ირგვლივ შემოვუარე და რა გამოვიდა?კარი ვერ ვიპოვე.

- ეს, ჩემო ძმაო,- უთხრა უცნობმა,- ჩვეულებრივი ქალაქი ნუ გგონია, თუ თოკზე სიარული არ იცი, აქ ვერ ამოხვალ.

- ვთქვათ ვიცი, როგორღა ამოვიდე?

- იმ ხეს ხომ ხედავ?- ბიჭმა სალამურას დიდი ჭადარი დაანახა,- იმ ხეს ქამანდს ვესვრი და თოკს გავჭიმავ.

- მერე?

- მერე და თუ შეგიძლია, თოკს ამოჰყევი.

სალამურამ ქამანდის სროლა კი იცოდა, მაგრამ თოკზე სიარული არასოდეს უცდია.

კლდე-ღრეებში , ქარაფებზე ბევრჯერ უვლია ვიწრო ბილიკებით, მაგრამ თოკზე სიარული მაინც სხვაა, თოკზე ნამდვილად ვერ გაივლის სალამურა.

- უკეთესი რა იქნება, ეგ თოკი რომ ჩამოუშვა? ამოვცოცდები.

- ეე, შენ თოკზე სიარული არა გცოდნია.

- ჰო, არ ვიცი.

- მაშ აქედან ისე ვერ წახვალ, სანამ არ ისწავლი.

- თუკი მასწავლით, მაგას რა სჯობია.

- კარგი, ჩამოვუშვებ.- ამის თქმა და თოკის გადმოგდება ერთი იყო.

სალამურამ თოკი მოზიდა - თუ გამიძლებსო. მაგარი გამოდგა. ის სალამურასთანა

ბიჭსაც გაუძლებდა, ზწდ ასივე ერთად რომ დაკიდებულიყო.

- მყემსი ბიჭუნა თოკს ცოცვით აჰყვა: ფეხებს გალავნიდან გადმოშვერილ

ქვებს აბიჯებდა და ასვლა ერთი-ორად უადვილდებოდა.

როგორც იყო, აცოცდა გალავანზე და შვებით ამოისუნთქა. უცნობმა ბიჭმა ხელი

ჩამოართვა და გაეცნო:

- ფოსტალიონი ვარ, წერილების დამტარებელი... სირბილა მქვია ... ყველა ჩემ

ტოლსა ვჯობნი სირბილში.

სალამურამ სირბილა გაიცნო და ქალაქს გადახედა.

თოკზე მოსიარულეთა ქალაქი არა ჰგავდა არც ერთ ქალაქს, რომელიც ჩვენ ანდა

სხვას უნახავს. სახლები ერთმანეთს სახურავებიდან სახურავებზე გაჭიმული თოკებით უკავშირდებოდა. თოკზე ადამიანები საქმიანად დადიოდნენ. ისე ირეოდნენ, გეგონებოდათ,რუსთაველის პროსპექტიაო

ვთქვათ, სახლი ხუთსართულიანია. მეხუთე სართული მოქცეული იყო სულ

ქვევით, სადაც ჩვენებური სახლების პირველი სართულია. ჩვენ თუ ვამბობთ, ,,მეხუთე სართულზე უნდა ავიდეო, ისინი ამბობდნენ: ,, მეხუთე სართულზე უნდა ჩავიდეო, რადგან სართულებს ზევიდან ითვლიდნენ,სადარბაზო შესასვლელებიც სახურავებზე ჰქონდათ. ასევე ზევით იყო სავაჭროები, დუქნები, სახელოსნოები.

- უცნაური ქალაქია,- თქვა სალამურამ.

- უცნაური ეს კი არა, სხვა ქალაქებია,- უპასუხა სირბილამ,- მტვრიანსა და

ჭუჭყიან ქუჩებში სიარულს არ სჯობია სუფთა ჰაერზე იარო?! ჩვენს ქალაქში ყველა ჯანმთელია, ერთ ავადმყოფსაც ვერ ნახავ. მაგ გუდაში რა გიდევს?

- საგზალი წამოვიღე, ცოტა კიდევ დამრჩა.

- თამბაქო ხომ არა გაქვს?

- არა.

- იცოდე, თუ სიგარეტი გაქვს წამოღებული, ქალაქში არ შეგიშვებენ. შეიძლება,

ქალაქიდან გადაგაგდონ კიდეც.

- ჩემს სიცოცხლეში არ მომიწევია თამბაქო.

- იქნებ არაყი ან ღვინო წამოიღე?

- არც ეგ წამომიღია.

- ოო, მაგარი სასმელების შემოტანაზე სასტიკი სასჯელია. თუ ვინმე დაიჭირეს,

ფეხებით ჩამოჰკიდებენ შუა ქალაქში.

სალამურამ გუდას თავი მოხსნა და სირბილას უჩვენა, შიგ რა ეწყო.

ციცინათელებიანი და ჭიამაიებიანი ყუთიც კი უჩვენა.

- ციცინათელებსა და ჭიამაიებს ჩვენთან ყურადღებას არ აქცევენ, შეგიძლია

შემოიტანო.

ვიღაც ღონიერი ხელებით დასწვდა სალამურას

კეთილი და წესიერი ბიჭი აღმოჩნდა სირბილა. შეჰპირდა, ჩემთან, სახლში

წაგიყვან და ღამეს გაგათევინებ, ხვალ დილით კი ქალქის დათვალიერებას ვინ ჩიოდა, მთავარი სირბილას სახლამდე მისვლა იყო.

- იცი , რას გეტყვი, სირბილა, - უთხრა სალამურამ.- რახან თოკზე

სიარული არ შემიძლია, მოდი, დაბლა ჩამიშვი, მე მაინც მიწაზე სიარულსა ვარ შეჩვეული.

- ეგრე არაფერი გამოვა, - უპასუხა სირბილამ.

- რატომ?

- შემ ხომ არ იცი, სად ვცხოვრობ?

- ეგ მართალია, არ ვიცი, მაგრამ, სალამურა და ცოტა ხნის შემდეგ უთხრა,-

შენ თოკზე იარე, მე ქვევიდან გითვალთვალებ, საითაც წახვალ, ოქით გამოგყვები.

- თუ გინდა, ზურგზე მოგიკიდებ, ისეთი პატარა ხარ, რომ ადვილად

გზიდავ.

- არა, არა... მიწაზე სიარული მირჩევნია.

სალამურამ, ბოლოს და ბოლოს, დაითანხმა სირბილა, ფოსტალიონმა ბიჭმა

თოკი ქალაქში ჩაჰკიდა და მწყემსი ბიჭუნაც მაშინვე ჩაცოცდა.

სალამურამ ქვემოდან ამოხედა სირბილას. სირბილა გალავნიდან თოკზე

გადავიდა და დინჯად გაჰყვა ქუჩას. სალამურა თვალს არ აშორებდა ახლახან გაცნობილ ბიჭს, ეშინოდა, თოკზე მოსიარულე ხალხში არ დაჰკარგვოდა, თან გრძნობდა, ყველას ყურადღება მიიპყრო. ხალხი მაშინვე მიხვდა, მიწაზე მიმავალი პაწაწინა ბიჭუნა ამ ქალაქის მკვიდრი არ იყო. ცნობისმოყვარეობით დასცქეროდნენ ზევიოდან.

სალამურამ გაიფიქრა, თუ ბაია აქ არის, ახლა გამოჩნდებაო. სალამურს ჩაჰბერა, ქალაქში მომხიბვლელი ჰანგები დაიღვარა.

სალამურის ხმამ წარმოუდგენელი შთაბეჭდილება მოახდინა. თოკებზე სიარული შეწყდა, თითქმის ყველა ფანჯარა გაიღო. ღია ფანჯრებს ხალხი მოაწყდა, ყველა ცდილობდა, თავისი თვალით დაენახა ბიჭუნა, რომელიც ასე შესანიშნავად უკრავდა სალამურზე. უმეტესობა მაინც ქუჩაში გამოვიდა, თოკებზე ხალხის ტევა აღარ იყო.

სალამურა ფანჯრებს ათვალიერებდა: იქნებ სადმე ბაიას მოვკრა თვალიო, მაგრამ ბაია არსად ჩანდა. გულდაწყვეტილმა დაკვრა შეწყვიტა, სალამური ქამარში გაირჭო და გზა განაგრძო.

- ეი, ბიჭუნავ, კიდევ დაუკარი!- ჩამოსძახეს ზევიდან.

სალამურას უცებ სირბილა გაახსენდა და ძებნა დაუწყო. არც ისე იოლი იყო ამდენ ხალხში სირბილას პოვნა. მით უმეტეს, რომ ქვევიდან მარტო ადამიანთა ფეხები მოჩანდა. სალამურამ მაინც განაგრძო გზა. მე თუ ვერ ვარჩევ, რომელია სირბილას ფეხები, ის ხომ მხედავს, მიწაზე ჩემს მეტი არავინაა.თუ მის სახლს გავცდი, დამიძახებს, აბა, რას იზამსო.

სალამურა ნელ-ნელა მიდიოდა, თან ზევით იყურებოდა, მომდევს თუ არა სირბილაო.

- ბიჭუნა, ვის ეძებ ასე გაფაციცებით?- გაიგონა სალამურამ ვიღაცის ხმა, თავი გვერდზე მიაბრუნა და ღია ფანჯარაში გადმომდგარი მელოტი კაცი დაინახა.

- სირბილას ვეძებ,- უპასუხა სალამურამ.- ამაღამ იმასთან უნდა გავათიო ღამე.

- აჰა, სირბილას ეძებ,- გაიღიმა მელოტმა.- მერე შენ არ იცოდი, რომ სირბილა ჩემი შვილია?

- მართლა? - გაუხარდა სალამურას, ასე იოლად რომ მიაგნო სირბილას სახლს,- საიდან უნდა მცოდნოდა, პირველად ვარ თქვენს ქალაქში.

- ისე, როგორ მოგეწონა ჩვენი ქალაქი... თუმცა ერთი ნახვით რას გაიგებ.- მელოტმა კვლავ გაიღიმა.- კარგი ხალხი ცხოვრობს... ძალიან კარგი... მუსიკა უყვართ... შენც მშვენივრად უკრავ. ფანჯარასთან ახლოს მოდი და აქ დაუცადე.

სალამურა მეექვსე სართულის ფანჯარას მიუახლოვდა (ხომ არ დაგავიწყდათ,

რომ თოკზე მოსიარულეთა ქალაქში ზევიდან ქვევით ითვლიან სართულებს?). შენობის კედელს მიეყრდნო სირბილას დაუწყო ლოდინი. თოკებზე ხალხი ბუზებივით ირეოდა. მართლაც ძნელი იყო მარტო ფეხებით ადამიანის ცნობა.

უცებ სალამურამ იგრძნო, რომ ვიღაცა ღონიერიხელით დასწვდა მხრებში და ზევით აიტაცა. ყველაფერი ისე სწრაფად მოხდა, სალამურამ დაყვირებაც ვერ მოასწრო. ეგ კი არა, ვერავინ მოჰკრა თვალი, ვერავინ დაინახა, სად გაქრა სალამურზე დამკვრელი ბიჭუნა, თითქოს მიწამ ჩაყლაპაო.

ალე ჰოპი- დაკოჭლებული ჯამბაზი

- ხა, ხა, ხა, ხა,- იცინოდა მელოტი და ნასიამოვნები ხელებს იფშვნეტდა,- ნუ გეშინია, ბიჭუნავ, შენ საიმედო კაცის ხელში მოხვდი. გაგიგონია ალე ჰოპი? თუ არ გაგიგონია, ახლა გაიგებ. ამის გაგება არასოდეს არ არის გვიან... ალე ჰოპი, მე ვარ. ყველასაგან მივიწყებული.

ალე ჰოპი იცინოდა და ოთახში ბოლთას სცემდა. კოჭლობდა, მარცხენა ფეხს ცელივით იქნევდა.

- მე ვაჩვენებ მაგათ,- არ ცხრებოდა კოჭლი ბერიკაცი,- როგორ უნდა დავიწყება.

ხა, ხა, ხა,ხა! ჩემი სიცილი ხომ არ გაშინებს, ბიჭუნა. თუ გეშინია, აღარ გავიცინებ. შენ მალე დარწმუნდები, რა კითილი და სათნო კაცი ვარ, ისინი კი ბოროტები არიან. მე შენ გაგწვრთნი, ჩემო ბიჭუნა, როგორც ფინიას, მე და შენ ერთად ვივლით ქალაქიდან ქალაქში. დიდი შენობის კადლებზე გავაკრავთ აფიშებს, აფიშებით ვაუწყებთ ხალხს, რომ ამა და ამ ქალაქს ესტუმრა სალამურზე დამკვრელი ჯამბაზი ბიჭუნა. ჰა, ხომ მოგწონს, სალამურზე დამკვრელი ჯამბაზი ბიჭუნა?!

სალამურა შიშით შესცქეროდა ალე ჰოპს, რომელიც ადგილს ვერ პოულობდა

ოთახში, კედლიდან კედელს აწყდებოდა და ბრდღვინავდა.

- და , რაც მთავარია, ფული გვექნება, ბლომად გვექნება ფული. ფულს ნიჩბებით მოვხვეტავთ.

- მე არ მინდა ფული,- თქვა სალამურამ,- გამიშვი!

- სად გაგიშვა, ბიჭუნა?

- გამიშვი. წავალ.

- სად წახვალ ბიჭუნა?

- წავალ ჩემი გზით.

- საით მიდის შენი გზა, ჩემო ბიჭუნა?

- არ ვიცი. ბაია უნდა მოვნახო.

- ჰოდა, თუ არ იცი, მე გასწავლი... სხვა ბაია არ გამაგონო, ჩვენი ბაია ახლა ფულია! შენ არ იფიქრო, თითქოს მარტო ფულს მოვხვეტავთ. თუმცა არც ეგ არის ურიგო... მე რომ არ შეგხვედროდი, ვინ გაღირსებდა ისეთ სახელსა და დიდებას, როგორიც შენ გელოდება. მთელი ქვეყანა გაგიცნობს... თან ფული!ფული! ფული!

სალამურას თვალებიდან ცრემლი წასკდა. თავბედს იწყევლიდა, რატომ ფეხი არ

მომტყდა, სანამ აქ მოვიდოდიო. მართლაც, რა უნად ჰქნას? როგორღა უნდა უშველოს საბრალო ბაიას? ამ საზარელ კაცს ასე ადვილად ვერ დაუსხლტება ხელიდან.

- ნუ ტირი, ჩემო კეთილო ბიჭუნა! მალე შეეჩვევი აქაურობას.

წვრთნა

სალამურა ვერა და ვერ შეეჩვია ალე ჰოპთან ყოფნას. უკვე ერთი კვირა გავიდა და გარეთაც კი არ გაუხედავს, კოჭლი ბერიკაცი გარეთ გახედვის ნებას არ აძლევდა.

ალე ჰოპმა კედლიდან კედელზე თოკი გაჭიმა და სალამურას თოკზე სიარულს აჩვევდა. პირველ ხანებში მწყემს ბიჭუნას ძალიან უჭირდა და არც ცდილობდა თოკზე სიარულის სწავლას. საშინლად იღლებოდა, მთელი ღამე სტკიოდა ფეხის კუნთები. მაგრამ მერე მიხვდა, რომ აქაურობას მხოლოდ იმ შემთხვევაში დააღწევდა თავს, თუ წესიერად ივარჯიშებდა და კარგად დაეუფლებოდა თოკზე სიარულს.

ერთი კვირის შემდეგ ალე ჰოპი აღტაცებული იყო სალამურას ნიჭითა და შესაძლებლობით.

- ყოჩაღ, ჩემო კეთილო ბიჭუნავ, შენ უკვე ჯამბაზი ხარ. მაგრამ ნამდვილ ჯამბაზობას ჯერ კიდევ ბევრი გიკლია, ახლა სალტო უნდა ვისწავლოთ. შენ იცი რა არის სალტო? სალტო მალაყია. ჰაერში უნდა შეხტე, ამოტრიალდე და ისევ თოკზე დახტე ფეხებით.

სალამურას ჯამბაზობა მარტო თოკზე სიარული ეგონა. ეს სალტო თუ მალაყი

რაღა ჯანდაბაა? რად სჭირდება ახლა სალამურას მალაყი, გმაგრამ ალე ჰოპი არ ეშვებოდა. ჯიუტად ავარჯიშებდა დღეში რვა საათს.

პირველი მალაყებისათვის ზამბარებიანი ტახტი გამოიყენეს. ზამბარებიან,

ზამბარებიან, რბილ ტახტზე უფრო იოლი იყო ხტუნვა, თანაც თუ დაეცემოდა, არაფერი ეტკინებოდა.

- ალე, ჰოპ!- დაუყვირებდა ბებერი ჯამბაზი და სალამურა მალაყზე გადადიოდა.

ასე შეეჩვია მწყემსი ბიჭუნა სალტოს.

ტახტზე რომ მოათავეს წვრთნა, მერე იატაკზე სინჯეს. იატაკზე ალე ჰოპმა ცარცით გაავლო ხაზი და სალამურას უთხრა:

- ამ ხაზზე დადექი, ჩემო ბიჭუნა.

სალამურა ხაზზე დადგა.

- ახლა, ჩემო ბიჭუნა, ისე ამოტრიალდი ჰაერში, რომ იქვე დადგე, სადაც ახლა დგახარ. დაიმახსოვრა , მთავარია სიზუსტე. აბა დავიწყოთ. ალე ჰოპ!

სალამურა ოდნავ დაიხარა, ფეხის კუნთები დაჭიმა, მერე ახტა, ჰაერში

შემოტრიალდა და... იატაკზე გაადინა ზღართანი.

- არ ვარგა, ჩემო ბიჭუნა, თავიდან ვცადოთ.

სალამურამ ძლივს აითრია დაბეგვილი წელი.

- აღარ შემიძლია, ბატონო ალე ჰოპ!

- როგორც გეტყობა, დღეს ვახშამზე უარს ამბობ.

სალამურას ისე შიოდა,რომ სხვა გზა აღარ ჰქონდა. კიდევ ერთხელ სცადა ჰაერში

მალაყის გაკეთება, ამჯერად ორივე ფეხით ზუსტადხაზზე დადგა.

- ყოჩაღ, ჩემო ბიჭუნავ,- შეაქო ბებერმა ჯამბაზმა.- ერთხელაც და მერე დავისვენოთ.

ასე გადიოდა წვრთნაში დღეები. სალამურა უკვე ნამდვილი ჯამბაზივით

დახტოდა თოკზე და სალამურს უკრავდა. ალე ჰოპიც კმაყოფილებისაგან ღიღინებდა, თან მწყემს ბიჭუნას ეუბნებოდა:

- ერთხელ კიდევ, ჩემო კარგო ბიჭუნავ, ერთხელ კიდევ. მთავარია არ შევრცხვეთ.

სალამურას კი ერთი სული ჰქონდა, როდის დაამთავრებდა ვარჯიშს, რომ ლოგინში შეწოლილიყო. დღეში რვა საათი თოკზე ხტუნვა ისე ღლიდა და ქანცავდა, რომ ფიქრის თავიც კი არ ჰქონდა. ზოგჯერ ბრაზდებოდა კიდეც

 ბაიაზე არც კი ვფიქრობ, სულ გადამავიწყდაო.

- ახლა ორმაგი მალაყი, ჩემო ბიჭუნა,- უთრხა ალე ჰოპმა სალამურას.

- ორმაგი მალაყი რაღაა!-გაოცდა სალამურა.

- ორმაგი მალაყი ორმაგი სალტოა,- განუმარტა კოჭლმა ჯამბაზმა.

- ვერ გავიგე, ბატონო ალე ჰოპ.

- ახლავე აგიხსნი, ჩემო გონიერო ბიჭუნა! თუ ერთხელ ამოტრიალდები ჰაერში და თოკზე დადგები, ეს ერთმაგი მალაყია. თუ ორჯერ ამოტრიალდები და ისევ თოკზე დადგები,ეს ორმაგია.

- ორჯერ როგორ ამოვტრიალდები?!

დიდებულად, ჩემო ბიჭუნა, დიდებულად! ორჯერ კი არა, სამჯერ ამოტრიალებაც არაფერია... მთავარია ოთხჯერ ამოტრიალდე... ოთხმაგი სალტო- აი ჩვენი მიზანი!

აფიშა. სირბილა პოულობს სალამურას

თოკზე მოსიარულეთა ქალაქის ქუჩებში უზარმაზარი აფიშები გაჩნდა:

ყურადღება!

ყურადღება!

ყურადღება!

ნამდვილი სასწაულები!

სალამურზე დ ა მ კ ვ რ ე ლ ი ჯამბაზი ბ ი ჭ უ ნ ა!

ოთმაგი სალტო!!!

ჩ ვ ე ნ ა რ ა ვ ა რ თ საწაულებით გ ა ნ ე ბ ი ვ რ ე ბ უ ლ ე ბ ი და ნ ა მ დ ვ ი ლ ი

ს ა ს წ ა უ ლ ი თ უ გ ნ ე ბ ა ვ თ,

ე ს ა რ ი ს !

ფულის წამოღება არ დაგავიწყდეთ!

20 კაპიკად უდიდესი სიამოვნება გელით!

ნუ იძუნწებთ!

შეგიძლიათ მეტიც წამოიღოთ.

ყველანი სამოთხის პარკში!

დასაწყისი საღამოს 7 საათზე.

ბიჭუნა გაწვრთნა სახელოვანმა ჯამბაზმა ალე ჰოპმა!

ეს აფიშა თვითონ ალე ჰოპმა შეადგინა. მერე იმდენად მოეწონა, ოცჯერ მაინც წაილითხა. ჯერ წაიკითხა უხმოდ, მერე ჩურჩულით, მერე ცოტა ხმას აუწია, ბოლოს წაიღიღინა კიდეც, ერთი ვნახოთ, მუსიკალურად როგორ ჟღერსო. ნაკლი ვერ მოუნახა. პირიქით, აღტაცებულმა სალამურასუთხრა: სწორედ ის გამოვიდა, რაც მინდოდაო. თავის დროზე რომ მეფიქრა, შეიძლებ ამწერალიც გამოვსულიყავიო.

აფიშა პირველად სირბილამ წაიკითხა, იგი ხომ ფოსტალიონი იყო და შინიდან დილით ადრე გამოდიოდა. ალე ჰოპმა კი აფიშები ქუჩებში ღამით გააკრა: ხალხი გაღვიძებისთანავე წაიკითხავს და მთელ დღეს ისე დაგეგმავს, რომ საღამოს სამოთხის პარკში მოვიდესო.

სირბილამ გულდასმით წაიკითხა აფიშა და, რა თქმა უნდა მიხვდა,სალამურზე დამკვრელი ჯამბაზი ბიჭუნა რომ სალამურა იყო.

აი, თურმე ვის ჩაუგდია ხელში საწყალი სალამურა! გაიფიქრა ფოსტალიონმა ბიჭმა. მას შემდეგ, რაც სალამურა დაიკარგა, სირბილა სულ ერთთავად წუხდა, ეს რა მომივიდა, მარტო როგორ გავუშვიო. ბევრი ეძება, მთელი ქალაქი შემოირბინა, მაგრამ სალამურას კვალს ვერსად მიაგნო.

ფოსტალიონმა ბიჭმა საწრაფოდ გახსნა ჩანთა და წერილები გადაათვალიერა. იქნებ ალე ჰოპის წერილიც იყოს, რომ მასთან მისვლის საბაბი მომეცესო. ჩანთაში ალე ჰოპის წერილი მართლაც აღმოჩნდა. სირბილა სიხარულისაგან შეხტა და ეს სიხარული კინაღამ ძვირად დაუჯდა. თოკზე მარცხენა ფეხი დაუცდა, რომ არ ემარჯვა და წონასწორობა არ აღედგინა, ცუდი დღე გაუთენდებოდა.

სირბილა გასწორდა, მერე ქუდიც გაისწორა და სირბილით წავიდა ალე ჰოპის სახლისაკენ. რამდენიმე წუთში კოჭლი ჯამბაზის სახლთან გაჩნდა. სადარბაზოში შევიდა და სწრაფად დაეშვა მეექვსე სართულზე. კარზე ფრთხილად დააკაკუნა.

- ვინ არის?- მოესმა შიგნიდან ხმა, რომელიც ალე ჰოპის ხმას არ ჰგავდა,

- ფოსტალიონი ვარ, წერილი მოვიტანე.

- ბატონი ალე ჰოპი შინ არ გახლავთ.

- თქვენ ვინ ბრძანდებით?

- მე სალა მურა ვარ!

- გამარჯობა, ბიჭო! როგორ ხარ... რამდენი გეძებე. შენს ძებნას გადავყევი!

- რომელი ხარ?

- სირბილა ვარ.

- გამარჯობა, სირბილა!

- კარი გამიღე სალამურა.

- როგორ გავაღო, კარი გარედან არის დაკეტილი.

- ალე ჰოპი სად წავიდა?

- არ ვიცი. მალე მოვა?

- არც ეგ ვიცი, როგორმე მიშველე, სირბილა, აქედან დამიხსენი.

სირბილა კარს მხრით მიაწვა, მერე ფეხებიც დაუშინა, მუხის კარი მაგრად იყო

დაკეტილი და ვერაფერი დააკლო.

- როგორ გიშველო, ბიჭო, ამ კარს ეშმაკიც ვერ გააღებს, იქნებ ფანჯრიდან გადმოხვიდე.

- დარაბებიც მაგრადაა დაკეტილი

- რა ვქნათ? - ჩაფიქრდა სირბილა, მერე უცებ ჰკითხა: მართლა ოთხმაგ სალტოს აკეთებ?

- კი, მერე ეგ რას მიშველი.

- თუკი ასე კარგად ისწავლე თოკზე დგომა, გაქცევას ადვილად მოგიხერხებთ. ალე ჰოპი კოჭლია და ვეღარ დაგეწევა, ნუ გეშინია, სალამურა, გამხნევდი...საღამოს სამოთხია პარკში მოვალ და გნახავ. კიდევ ცოტა ხანს დავრჩებოდი, წერილები რო არ მქონდეს დასარიგებელი. ნახვამდის, სალამურა!

- ნახვამდის, სირბილა!

ფოსტალიონმა ბიჭმა ალე ჰოპის წერილი კარზე აკრულ მწვანე ყუთში დატოვა და სირბილით აჰყვა კიბეს. მესამე სართულზე ალე ჰოპს შეეფეთა. კოჭლი ჯამბაზი ღიღინ-ღიღინით მოდიოდა. სირბილა რომ დაინახა, დაეჭვებული შეჩერდა. კარგად ახსოვდა სალამურას ნათქვამი: სირბილასთან უნდა გავათიო ღამეო.

- აქ რას დაეხეტები ბიჭო!

- წერილი მოგიტანეთ, ბატონო ალე ჰოპ.

- მერე?

- ყუთში ჩავუშვი.

- მერე?

- მერე არაფერი. წამოვედი.

- კარზე თუ დააჯაჯუნე.

- დავაკაკუნე, ბატონო ალე ჰოპ.

- გიპასუხა ვინმემ?

- თქვენ შინ არ ბრძანდებოდით და ვინ მიპასუხებდა.

- აჰა, წერილი ყუთში ჩაუშვი... აჰა, კარგი, წადი,- ალე ჰოპი დამშვიდდა. სალამურას არავის ახვედრებდა, ეშინოდა, ვაითუ ბიჭუნა გამიბრიყვონ და გაქცევა აფიქრებინონო.

სირბილამ წასვლა დააპირა, მაგრამ კოჭლმა ჯამბაზმა ისევ შეაჩერა.

- ამ საღამოს ხომ მოხვალ?

- აუცილებლად, ბატონო ალე ჰოპ.

- ფულის წამოღება არ დაგავიწყდეს!

- ფულს თუ გინდათ, წინდაწინ მოგცემთ.

- მომეცი!-ალე ჰოპმა ხელი გაუშვირა.

სირბილამ ჯიბეები მოიქექა, აბაზიანი ამოიღო და კოჭლ ჯამბაზს გაუწოდა.

დიდი მოკრივის წერილი

ალე ჰოპმა მეექვსე სართულზე ჩასვლისთანავე გახსნა კარზე მიკრული ყუთი და წერილიც იქვე წაიკითხა:

,,ჩემო ძვირფასო მეგობარო ალე ჰოპ!

მივიღე შენი წერილი, რომელმაც ძალიან გამახარა. ბევრ საინტერესო ამბავს იწერები, ამიტომ არ შემიძლია მიღებისთანავე არ გიპასუხო.

ვიცი, ჩემო კეთილო მეგობარო, რას ნიშნავს, ყოფილი ჯამბაზი იყო. შენ შეჩვეული იყავი დიდებას, სახელს, ტაშს. კაცმა რომ თქვას, არც ფული გაკლდა. მერე ყველაფერი ეს გაქრა, რადგან, ოთმაგი სალტო როცა დააპირე, ჩამოვარდი და ფეხი მოიტეხე. ფეხმოტეხილი ჯამბაზი კი იგივეა, რაც ცალხელა მოკრივე. ასე არ არის ჩემო კეთილო?

ახლა კი ბედი გწვევია. გიპოვია ისეთი ბიჭუნა, რომელიც კვლავ დაგიბრუნებს

ძველ, ერთხელ დაკარგულ დიდებას, შენი სახელი ისევ გამოჩნდება ქალაქის ქუჩებში გაკრულ აფიშებზე... ოჰ! რა ბედნიერებაა!

ასეთ დროს რით შემიძლია დავეხმარო უერთგულეს მეგობარს? ზოგი რამ მეც ძალმიძს, ჩემო კეთილო ალე ჰოპ. ნუ იფიქრებ, რომ შენი ძველი მეგობარი მიდი მოადე დაბერდა და აღარაფრის თავი არა აქვს.

კარგი ქენი აფიშის ასლი რომ გამომიგზავნე. ხვალვე ვიშოვი მოზრდილ ქაღალდის ფურცლებს, ჩემი ხელით დავწერ აფიშებს და მთელ ქალაქს მოვფენ. ზოგიერთ რამეს ჩავუმატებ აფიშას, უფრო რომ მიიზიდოს ხალხი. აქაურების ამბავი მე მკითხე.

ნუთუ ეგ პატარა ბიჭუნა ოთხმაგ სალტოს აკეთებს. წარმოუდგენელია! დაუჯერებელია!აფერუმ შენს ვაჯკაცობას!შენ ყოფილხარ, რაც ყოფილხარ!

ერთი სიტყვით,ჩამოდი და ეგ ბიჭუნაც ჩამოიყვანე. დანარჩენი ჩემზე იყოს.

გკოცნი. გეხვევი ძმურად.

შენი უერთგულესი მეგობარი მ ი დ ი მ ო ა დ ე.

P.შ. ბინის შოვნაზე ზრუნვა არ დაგჭირდება. ჩემთან გაათევთ ღამეს
.

ალე ჰოპი დიდად ასიამოვნა მეგობრის წერილმა. წერილი რამდენჯერმე წაიკითხა, მერე დაკეცა და ჯიბეში შეინახა.

სალამურამ გასაღების ჩხაკუნი რომ გაიგონა, მაშინვე ტახტზე მიწვა და თავი მოიმძინარა, რადგან ძილი ჰქონდა ნაბრძანები.

კოჭლი ჯამბაზი ოთახში შევიდა, სალამურას გადახედა- ართი ვნახო- სძინავს თუ არაო. სალამურას ვითომ ახლაღა გაეღვიძა. თვალები მოიფშვნიტა და წამოჯდა.

- ყველაფერი მზად არის, ჩემო ბიჭუნა. ახლა სწორედ სამოთხის პარკიდან მოვდივარ შევამოწმე მაინც, როგორ დადგეს ანძები და როგორ დაჭიმეს თოკი. ჩინებულად! შენ წარმოიდგინე, ნაკლი ვერ ვუპოვე.- ალე ჰოპი ტახტზე ჩამოჯდა და სალამურას თავზე გადაუსვა ხელი- კარგად გეძინა?

- კარგად, ბატონო ალე ჰოპ!

- ფოსტალიონი ყოფილა და წერილი მოუტანია.

- არ ვიცი, ბატონო ალე ჰოპ, მე არაფერი გამიგია.

- მაშ კარგად გძინებია.

- აკი გითხარით, კარგად მეძინა-მეთქი.

ალე ჰოპი საბოლოოდ დარწმუნდა, რომ სალამურას სირბილას მისვლა არ გაუგია.

სალამურზე დამკვრელი ჯამბაზი

ბიჭუნა, ოთმაგი სალტო

პარკი, რომელსაც ამ ქალაქში რატომღაც სამოთხისას უწოდებდნენ, ერთ- ერთი უზარმაზარი შენობის თავზე იყო გაშენებული.

გარშემო მაღალი რკინის მესერი ჰქონდა შემოვლებული, უბილეთოდ ჩიტიც კი ვერ გადაფრინდებოდა.

შესასვლელში თვითონ ალე ჰოპი იდგა, ყველა ბილეთს თავისი ხელით სინჯავდა, ყალბი ბილეთები არავინ შემომაპაროსო.

სამოთხის პარკისგან თითქმის მთელი ქალაქი დაძრულიყო. ყველას აინტერესებდა სალამურზე დამკვრელი ბიჭუნა, რომელიც ოთხმაგ მალაყს გადიოდა ჰაერში. სხვამ თუ არა, თოკზე მოსიარულე ხალხმა კარგად იცოდა ოთხმაგი მალაყის ფასი.

ამიტომაც მოდიოდნენ და მოდიოდნენ უწყვეტ ნაკადად.

შემოსასვლელს სირბილაც მოადგა.

- შენი ბილეთი?- ჰკითხა ალე ჰოპმა.

- მე ხომ ფული წინდაწინ მოგეცით, ბატონო ალე ჰოპ.

- როდის?

- დილით, როცა წერილი მოგიტანეთ.

- მე არაფერი არ ვიცი, ბილეთი მაჩვენე!

- როგორ არ გახსოვთ, ბატონო ალე ჰოპ, ოცკაპიკიანი მოგართვით დილით.

- ბილეთი!

- ბილეთის შესახებ არაფერი გითქვამთ.

- აქ ლაზღანდარობის ადგილი არ არის! მეორე თოკზე გადადი. ვერა ხედავ, ხალხს შესვლას უშლი!

სირბილა მეორე თოკზე გადავიდა. ბრაზი და ცრემლები ახრობდა, წინდაწინ

რატომ მივეცი ფულიო. ფოსტალიონ ბიჭს ჯიბეში კაპიკი არ მოეძევებოდა. გინდაც ჰქონოდა ფული, ყველა ბილეთი უკვე გაყიდული იყო

შინ მაინც არ წასულა. ეს ხალხი რომ შევა, კიდევ ერთხელ ვცდი, იქნებ

როგორმე გავახსენო ალე ჰოპს ჩემი თავიო.

ხალხი ნელ-ნელა შედიოდა პარკში. სირბილა ყველას ეკითხებოდა, ზედმეტი

ბილეთი ხომ არა გაქვთო... სამწუხაროდ, ზედმეტი ბილეთი არავის აღმოაჩნდა. პარკში მეგობარი ბიჭებიც ელოდებოდნენ. გადაწყვეტილი ჰქონდათ, დღეს რადაც არ უნდა დასჯდომოდათ, სალამურა გაეთავისუფლებინათ. წინასწარი გეგმაც კი შეიმუშავეს.

თუ სირბილს პარკში ვერ შევიდოდა, მთელი გეგმები ჩაეფუშებოდა. ასეც მოხდა. ალე ჰოპმა ცხვირწინ მიუხურა კარი და ზედ უზარმაზარი ბოქლომი დაადო.

იმედგაცრუებული ბიჭი უკან გამობრუნდა, პარკის მესერს გარშემო შემოუარა, იქნებ როგორმე გადავიპაროო. დგადაპარვა ყოვლად შეუძლებელი იყო,ყოველ ათ ნაბიჯზე დარაჯი იდგა.

სალამურას გაქცევ ადღეს უკვე აღარ მოხერხდებოდა. სირბილამ მარტო სირბილი იცოდა მაგარი, ისე კი გულჩვილი იყო. იქვე მესერთან ჩამოჯდა და მწარედ ატირდა.ეს როგორ დაემართა, როგორ გააწბილა დღეს სალამურა და მეგობარი ბიჭები.

სალამურა კი ამ დროს ანძაზე ადიოდა. მოედანზე ალე ჰოპი კოჭლობით დააბოტებდა და ხალხს სთხოვდა, ცოტათი უკან დაწეულიყვნენ.

- პატივცრემულო საზოგადოებავ,- მიმართავდა ალე ჰოპი ხალხს. - მოდანზე ნუ

შემოიჭრებით. უკან დაიხიეთ, ასე უკეთესად დაინახავთ.

სალამურა თოკზე დადგა, ქამრიდან სალამური ამოიღო და ჩაჰბერა. მთელი

ხალხი სულგანაბული უსმენდა მწყემსი ბიჭუნას დაკვრას. სალამურა მწუხრის სიმღერას უკრავდა. ეს სიმღერა ცოტა სევდიანი იყო, ზოგიერთ ქალს გულმა უმტყუნა და აქვითინდა კიდეც.

მწყემსი ბიჭუნა სალამურს უკრავდა, თან თოკზე დადიოდა, ერთი თავიდან მეორე

თავში გავიდოდა, თოკზევე მოჭრიალდებოდა და სიარულს განაგრძობდა.

ყურადღება!- დაიყვირა უცებ ალე ჰოპმა.

ხალხი გაინაბა. ქალების ქვითინიც კი შეწყდა.

- აა- ლე ჰოპ!- დაიძახა მთელი ხმით კოჭლმა ჯამბაზმა.

სალამურა შეხტა, ჰაერში ამოტრიალდა და ისევ თოკზე დადგა. ეს ყველაფერი ისე გააკეთა, რომ სალამური პირიდან არ მოუშორებია და არც დაკვრა შეუწყვეტია.

ხალხში მოწონების შეძახილები გაისმა, ზოგმა ტაშიც კი დაუკრა.

ალე ჰოპმა ქუდი მოიხადა და მაყურებლებს ჩამოუარა

ასეთი სანახაობა ოც კაპიკზე გაცილებით მეტი ღირს ,- ყვიროდა ძველი ჯამბაზი, თან ხალხს ქუდს უწვდიდა,- ნუ გრცხვენიათ, ჩაიყავით ჯიბეში ხელი . ნაყინის ფული გაიმეტეთ ბიჭუნასათვის.

ქუდში მართლაც რამდენიმე შაურიანმაგაიღო ჩხრიალი.

- ყურადღება!- ისევ იყვირა კოჭლმა ჯამბაზმა.- ყურადღება!

ხალხი ისევ გაინბა.

- ა ლ ე ე ... ჰოოპ!... ჰოპ!

სალამურა ორჯერ ამოტრიალდა ჰაერში. არც ამჯერად შეუწყვეტია დაკვრა სალამურზე.

ორმაგმა სალტომ უფრო მეტი მოწონება დაიმსახურა და უფრო მეტმა მოიქექა ჯიბეები, რომ ალე ჰოპის ქუდში შაურიანი ჩაეგდო.

სალამურა თოკზე დადიოდა. სალამურს უკრავდა და თან ქვევით იხედებოდა, იქნებ საირბილას მოვკრა თვალიო. აბა, როგორ მოჰკრავდა თვალს, როცა ფოსტალიონი ბიჭი ჯერ კიდევ მესერს გარეთ იყო და ვერაფრით ახერხებდა შიგ შესვლას.

პარკიდან ტაშის გრიალი მოისმა. ეს, ალბათ, სამმაგი სალტო არისო,- გაიფიქრა სირბილამ და რკინის მესერს მიადგა. უცებ დაინახა, რომ ყველა დარაჯი გარბოდა პარკის შუაგულისაკენ, სადაც ანძები იდგა. ეტყობა, ოთხმაგი სალტო აინტერესებდათ და დარაჯობას თავი მიანებეს.

სირბილასაც სწორედ ეს უნდოდა. მესერზე აცოცდა, გადაბობღდა და პარკში ჩახტა. მერე, რაც ძალი და ღონე ჰქონდა, მოკურცხლა.

მოდანზე სამარისებური სიჩუმე იდგა. ყველა დაძაბული მისჩერებოდა ორ ანძას შორის დაჭიმულ თოკს, რომელზეც სალამურა იდგა და სალამურს უკრავდა.

- ყურადღება! ყურადღება! ყურადღება!- გაიგონა სირბილამ ალე ჰოპის ხმა,-

თქვენ ახლა ნახავთ საწაულს... ოთხმაგი სალტო!

სალამურის ხმა რომ არა, სამოთხის პარკში ბუზის გაფრენას გაიგონებდით.

-ა ა ლ ე ე ... ჰოპ!.. ჰოპ!.. ჰოპ!.. ჰოპ!

ტაშის გრიალმა და ყიჟინამ შეძრა აქაურობა. სალამურა ჰაერში ოთხჯერ

ამოტრიალდა და ისევ თოკზე დადგა.

ეს მართლა სასწაული იყო!

ოთმაგი სალტო!

სალამურამდე ვერავინ ვერ შეძლო ოთჯერ ამოტრიალებულიყო ჰაეში და ისევ თოკზე დამდგარიყო. ერთ დროს თვით ალე ჰოპიც დამარცხდა, როცა ოთხმაგი მალაყი დააპირა.

შაურიანები წვიმასავით წამოვიდა, ქუდში აღარ ეტეოდა და დაბლა ცვიოდა. ალე ჰოპი ფულს ხვეტავდა, თან ცალ ხელს მაღლა იშვერდა სალამურასკენ- იმას დაუკარით ტაშიო.

ლაყე კვერცხები. სალამურამ გაქცევა სცადა

შებიდდებისას ხალხი კმაყოფილი დაიშალა, ნელ-ნელა დაიშალა პარკი.

სალამურას ანძოდან ჩამოივლის.თანავე წაავლო ხელი ალე ჰოპმა.

- მოდი, ჩემო სახელოვანო ბიჭუნა, ამდენ ხალხში შეიძლება დავკარგოთ ერთმანეთი. ამიტომ მირჩევნია, ჩემთან ახლოს იყო.

ამ დროს ალე ჰოპის მელოტ თავზე რაღაცამ გაიღო თხლაშანი. კოჭლი ჯამბაზი შეხტა და შეჰყვირა. თავზე ხელი გადაისვა და ლაყე კვერცხის ნაჭუჭი შერჩა ხელში. ცხვირსახოცი ამოიღო და მელოტი თავი მოიწმინდა, თან აქეთ-იქით იყურებოდა მრისხანედ, თვალებს აბრიალებდა- ასეთი შეურაცხყოფა ვინ გამიბედაო. ამის გაფიქრება და მეორე კვერცხის მოხვედრა ერთი იყო. ზედ კინკრიხოზე აფეთქდა მეორე ლაყე კვერცხი.

- ეს უკვე მეტისმეტია!- იღრიალა ალე ჰოპმა. - ამის უფლებას მე არავის არ მივცემ! ფუჰ, რა სუნია!

ბუჩქებიდან სეტყვასავით დაუშინეს კვერცხები. სალამურამ იფიქრა, რომ ეს ნამდვილად სირბილას მოწყობილი ოინებია და თუ გაქცევაა, ახლავე უნდა გავიქცეო. მაგრამ ალე ჰოპი, რაც უფრო მეტი კვერცხი ხვდებოდა, უფრო ძლიერდ უჭერდა ხელს, ამ დავიდარაბაში ეს ხვითოსავით ნაპოვნი ბიჭი არ დავკარგოო

კოჭლი ჯამბაზი გმირულად უძლებდა მელოტ თავზე კვერცხების თხლაშათხლუშს. სუნსაც უკვე არაფრად აგდებდა, ოღონდ ეს ბიჭი არ გამექცეს და ყველაფერს ავიტანო.

უცებ ალე ჰოპი შებარბაცდა და ორივე ხელი წაივლო თავზე. ეს უკვე ქათმია კვერცხი არ იყო. ქათმის კვერცხი ასე ვერ შეაბარბაცებდა ძველ ჯამბაზს.

- ბატის კვერცხსაც მესვრით, თქვე უღმერთოებო?- იყვირა განწირული ხმით ძველმა ჯამბაზმა.

- სალამურა, რაღას უცდი, გაიქეცი!- გაიგონა ნაცნობი ხმა სალამურამ.

- მწყემსმა ბიჭმა აღარ დააყოვნა, მთელი ძალით მოუსვა გასასვლელისკენ.

- ალე ჰოპმა სწრაფად მოიწმინდა თავ-პირი და თვალები დაჭყიტა, გაქცეული სალამურა დაინახა და ყვირილით დაედევნა.

- სად გარბიხარ, ჩემო სახელოვანო ბიჭუნა, ხომ იცი, ვწესად გამექცევი!

ალე ჰოპი კოჭლობით მისდევდა გაქცეულ სალამურას, თან კოჭლი ფეხი უშლიდა სირბილს, თანაც- შაურიანებით დატენილი ჯიბეები. ჯიბეები ისე უჩხრისალებდა, გეგონებოდა, სურდა ფულით გატენილი ტომარა გარბისო.

კოჭლი ჯამბაზი პარკის გასასვლელთან რომ მივიდა, სალამურა უკვე თოკზე გარბოდა.

სირბილა და მისი მეგობრები, რომლებმაც ერთი კალათა ლაყე კვერცხი დაახალეს ალე ჰოპს, უკვე ზეიმობდნენ გამარჯვებას. სიცილ-ხარხარით გარბოდნენ თოკზე. თან სალამურას ასწავლიდნენ გასაქცევ გზებს. მაგრამ ზეიმი და სიხარული ნაადრევი გამოდგა.

სალამურა თვითონაც ვერ მიხვდა, როგორ დაემართა ასეთი რამ, როგორ გაუვარდა ხელიდან სალამური. ვაიმეო!- ართი შესძახა და შეშფოთებულმა ჩახედა მიწაზე დაგდებულ სალამურს.

რამდენიმე წუთის დაყოვნება საკმარისი აღმოჩნდა იმისათვის, რომ კოჭლი ჯამბაზი სალამურასთან გაჩენილიყო, სირბილას და მის ამხანაგებს ძალიან გაუკვირდათ, როცა შუა გზაზე გაჩერებული სალამურა დაინახეს. დაუყვირეს კიდეც: არიქა, გაიქეცი, თორემ ალე ჰოპი დაგიჭერსო. ალე ჰოპმა მართლაც დაიჭირა სალამურა და ყურებიც კარგა მაგრა დაუსრის

 ასეთი რამ მეორედ აგარ გამიბედოო.

- ხვალვე უნდა წავიდეთ ამ ქალაქიდან, თორემ ეს საძაგელი ბიჭები მოსვენებას არ მოგვცემენ.- თავისთვის ჩაილაპარაკა კოჭლმა ჯამბაზმა. მერე სალამურას მიუბრუნდა: მითხარი, ჩემო პაწაწინა ბიჭუნა, შენ ხომ არ დააპირებდი გაქცევას, იმ საძაგელ ბიჭებს რომ არ გაებრიყვებინე?

სალამურამ არაფერი უპასუხა.

- ახლა შინ წავიდეთ და მოვისვენოთ. დღეს კარგად იმუშავე. კარგადაც დამრთავრდებოდა ყველაფერი, სულელურად რომ არ გაქცეულიყავი. მაინც ვისთან აპირებდი გაქცევას? ამდენი ხანი ტყუილად გაჭმევდი და გასმევდი? შენ ხომ ჩემ პურსა ჭამდი...

სალამურას ფეხები უკან რჩებოდა.

- გამოადგი ფეხი, შე ყაჩაღო!

- იქ ჩემი სალამურია.

- სადა?

- ჩამიცარდა, მიწაზე გდია.- სალამურამ ხელით აჩვენა, სად ეგდო სალამური.

- ოო, სალამურის დაკარგვა არ შეიძლება... ჩავიდეთ და წამოვიღოთ.

მოკრივეთა ქალაქი. ძველი მოკრივე

მეორე დღესვე გაეშურნენ ალე ჰოპი და სალამურა იმ ქალაქში, სადაც კოჭლი ჯამბაზის მეგობარი მიდი მოადე ცხოვრობდა.

გზამ სალამურა ძალზე დაღალა და დაქანცა. სულ სირბილით მისდევდა ალე ჰოპს. გზადაგზა ეხვეწებოდა კიდეც:

ცოტა შევისვენოთ, ბატონო ალე ჰოპ, დავიღალე, სიარული აღარ შემიხლია.

- გამოადგი ფეხი, ზარმაცო, - უყვიროდა ალეჰოპი, - გუშინ იოლად გადამირჩი. ახლაც თუ გამაბრაზებ, ერთს მაგრად გაგბერტყავ ძველი ხურჯინივით.

სხვა რა გზა ჰქონდა, საწყალი სალამურა გარბოდა, როგორმე წინ მიმავალ კოჭლ ჯამბაზს რომ დასწეოდა.

ასე იარეს საღამომდე. არც შეუსვენიათ და არც უსადილიათ.

- ცოტა მაინც გვეჭამა, ბატონო ალე ჰოპ!

- ახლავე მივალთ ჩემს მეგობართან და გემრიელად გვავახშმებს .

ბოლოს და ბოლოს, გამოჩნდა ქალაქი და სალამურამ ოდნავ შვებით ამოისუნთქა.

ქალაქი, სადაც მივიდნენ, და სადაც ალე ჰოპის ძველი მეგობარი მიდი მოადე ცხოვრობდა, ჩვეულებრივი იყო. ხალხი მიწაზე დადიოდა დას სახლებსაც შესასვლელები ჩვეულებრივად , პირველ სართულზე ჰქონდა. ოღონდ ერთი უცნაური რამ შენიშნა სალამურამ: ყოველ მორდანზე მუშტი-კრივი იყო გამართული და ადამიანები ერთმანეთს ცხვირ-პირს ალეწავდნენ.

- ამ ქალაქში განსაკუთრებით უყვართ კრივი,- აუხსნა სალამურას ძველმა ჯამბაზმა, საღამოობით ასე იკრიბებიან და მუშტებს უხათქუნებენ ერთმანეთს. კარგი მოკრივე აქ ბევრ ფულს მოხვეტავდა... მაგრამ ფულის მოხვეტას მე ვასწავლი... თუმცა რასა ჰგავს ეს?! რატომ არ არის ქუჩებში ჩვენი აფიშები გაკრული? იქნებ არის და მე ვერ ვხედავ?

- არავითარი აფიშა არ არის.

- მით უარესი მაგათთვის!- რატომღაც მუქარით წარმოსთქვა კოჭლმა ჯამბაზმა,- უფრო მეტ ფულს ავაღლეტთ.

ალე ჰოპი შეჩერდა, ერთ პატარა სახლზე მიუთითა სალამურას:

- ამ სახლში ცხოვრობს ჩემი სტუმართმოყვარე მეგობარი.

კოჭლი ჯამბაზი კარს მიადგა და დააკაკუნა. რომელი ხარ? - გაისმა შიგნიდან ხრინწიანი ხმა.

- მე ვარ, ალე ჰოპი! - უპასუხა კოჭლმა ჯამბაზმა.

- ალე ჰოპ, ჩემო კეთილო და უძვირფასესო მეგობარო, - კარი გაიღო და სალამურან უზარმაზარი თავი დაინახა, ჯაგარა თმითა და წვერით შემოსილი.

ოჰ, დიდებულო და უკდავო ალე ჰოპ! ნუთუ შენ ხარ, მოდი, გადაგეხვიო.

ალე ჰოპი და მიდი მოადე გადაეხვივნენ და დიდხანს კოცნიდნენ ერთმანეთს. კაცი იფიქრებდა, ამათ ახლა ვერავითარი ძალა ვერ დააშორებსო, მაგრამ ბევრი კოცნისა და ზურგზე ხელების ტყაპუნის შემდეგ მაინც დაშორდნენ და ღიმილით აათვალიერ- ჩაათვალიერეს ერთმანეთი.

- ჰა, როგორა ხარ, ბებერო?- გაეხუმრა მიდი მოადე და მხარზე ხელი დაჰკრა მეგობარს.

- ახლა უკვე აღარაფერი მიშავს, ცოტათი მოვღონიერდი.

- სად არის შენი სახელგანთქმული ჯამბაზი. ერთი მაჩვენე, რა ჩიტია.

- აბა, სალამურა, ეჩვენე ბატონ მიდი მოადეს.

სალამურამ ნაბიჯი გაგადგა წინ.

- ეს არის კაცო?- გაოცდა მიდი-მოადე, - ეს ხომ ერთი ციცქნაა.

- სამაგიეროდ, ოქროა, ოქრო!

- ოთხმაგ მალაყს გადადის?

- გადადის და ეგრე?

- საინტერესოა.- მიდი მოადე ერთი წუთით ჩაფიქრდა, მერე გაიღიმა და სტუმრებს თავაზიანად მიმართა.- შემოდით... დაღლილები იქნებით, დაისვენეთ.

- მიდი მოადე ოთახში შეუძღვა სტუმრებს. ოთხივე კედელზე უამრავი დიდი და პატარა, თითქმის ყველა ზომის სურათი ეკიდა . სურათებზე ახალგაზრდა მიდი მოადე იყო გამოსახული . მიდი მოადე კი ახალგაზრდობაში საკმაოდ ცნობილი მოკრივე გახლდათ. კრივის კვალი ახლაც ემჩნეოდა სახეზე. ცხვირი დაჭეჭყილი თუნუქის კოლოფივით ჰქონდა.

- საშინლად დავიღალეთ, -თქვა ალე ჰოპმა სკამზე რომ დაჯდა,- თანაც საშინლად მოგვშივდა.

- მოსვენებით კი მოგასვენებთ, მაგრამ...შიმშილისა რა მოგახსენოთ, - უპასუხა მიდი მოადემ, - დღეს არ მოგელოდით და თქვენი ვახშმისათვის არც მიზრუნია.

- ცოტა რაღაც მაინც გექნება.

- ეჰ, ჩემო მეგობარო, ალე, ჰოპ, რომ იცოდე, რა დღეში ვარ, ჩემს სახლში ბუზები და თაგვები შიმშილით იხოცებიან.

- შენი წერილი რომ წავიკითხე, ვიფიქრე, ჩემი მეგობარი მიდი მოადე გამოიცვლილა -მეთქი, შენ კი ისეთი ძუნწი ხარ, როგორიც იყავი.

- ძუნწი კი არა, ღარიბი ვარ, ჩემო კეთილო მეგობარო. ჰმ! შენდენი ფული რომ მქონდეს, ზღაპრულ ვახშამს გაგიშლიდი.

ძველმა მეგობრებმა კიდევ დიდხანს ილაპარაკეს. ამ ლაპარაკიდან სალამურამ ერთი დასკვნა გამოიტანა: ამაღამაც წუხანდელიბით უვახშმოდ დარჩებოდა.

განხეთქილება. ძველი მოკრივე იმარჯვებს

სალამურა ძველი მეგობრების საუბარმა გააღვიძა.

- რატომ არ არის ქუჩაში გაკრული აფიშები?- ეკითხებოდა ალე ჰოპი ძველ მეგობარს.

- ვერ მოვასწარი. უფრო სწორად, აფიშის დასაწერი ქაღალდი ვერ ვიშოვე უფულოდ. უფულოდ არავინ არაფერს არ იძლევა.

- მაშ, რატომ მომარბენინებდი ამ გზაზე, თუ არც ვახშამი გქონდა და არც ქაღალდი.

- მეგონა, საგზალს თქვენ წამოიღებდით.

- საგზალი მეთრია ამხელა გზაზე?

- სამაგიეროდ დიდებული რაღაცეები მოვისაზრე და ეს საგახვედრე. აზრიც საქმეა, თუ არა!

- ვიცი, შენი აზრები! მაგ გაბურძგნულ თავში რა აზრი უნდა უნდა გიჭაჭანებდეს, შე, ბებერო!

- ჩვემ ხომ მეგობრები ვართ?

- მერე?

- ჰოდა, თუ მეგობრები ვართ, ერთმანეთს დახმარებაც უნდა გავუწიოთ.

- მაინც რა დახმერება გჭირდება?

- ყური დამიგდე, ალე ჰოპ. ჩვენს ბიჭუნას მოკრივის შესანიშნავი მონაცემები აქვს. პატარაა, მოძრავი, სხარტი, მოქნილი. მაგ ბიჭუნას თავისი სისხარტისა დაა მოქნილობის წყალობით სამჯერ დიდი ბიჭის გალახვა შეუძლია.ო, რა სენსაცია იქნება!

- კრივი ჭირის დღესავით ეჯავრება სალამურას.

- მე, მგონი, არც ჯამბაზობა ეხატება გულზე. დამიჯერე, ალე, ჰოპ. მე გავწვრთნი, მე ვასწავლი კრივს.

- არავითარ შემთხვევაში!

- ფულს გავინაწილებთ, მეგობრულად გავიყოფთ.

- არავითარ შემთხვევაში!- ალე ჰოპი საწოლიდან წამოხტა.

- რას ჰქვია, არვითარ შემთხვევაში, ეგ ბიჭუნა შენი საკუთრება ხომ არ არის?

- დიახ, ჩემი საკუთრებაა! მე აღმოვაჩინე. მე ვიპოვე, მე გავწვრთენი.

- ახლა მე გავწვრთნი და ჩემი საკუთრებაც იქნება.

- არა! არა! არა!- ღრიალებდა კოჭლი ჯამბაზი.

- ჩვენ ხომ მეგობრები ვართ.

- ღმერთმა დამიფაროს შენი მეგობრობისაგან. ჩვენ უვახშმოდ დაგვტოვე, შემ კი მთელი ღამე რაღაცას უსირცხვილოდ თქვლეფდი.

- მაშ არ მოგწონს ჩემი წინადადება, ალე ჰოპ?

- გითხარი, არა-მეთქი! ჩვენ ახლავ ედავტოვებთ აქაურობას.

- შენ შეგიძლია დატოვო აქაურობა. ბიჭუნას კი ვერ გაგატან, ჩემთან დარჩება.ძალიან მინდა კრივი შევასწავლო.

- როგორ თუ შენთან დარჩება?!

- ისე... ჩვეულებრივად.- მიდი მოადე ტახტზე წამოჯდა, გაიზმორა და თვალები მოიფშვნიტა.- ვერ ვიტან, როცა ერთი მდიდრდება და მეორეს სიღარიბეში ამოსდის სული.

- სალამურა, ადექი, ჩვენ მივდივართ!- ალე ჰოპი სალამურას დაადგა თავზე.-აბა, ჩქარა! წამოდექი! ახლავე უნდა წავიდეთ. ამ ცბიერ და გაიძვერა კაცთან არაფერი გვესაქმება.

- რატომ ილანძღები, მეგობარო.- მშვიდად მიმართა მიდი მოადემ ძველ მეგობარს,- გირჩევნია, თავი შეიკავო. ერთხელ გითხარი და ახლაც გიმეორებ: ბიჭუნას მოეშვი, შენ კი ჯანდაბამდისაც გქონია გზა...

ალე ჰოპი სწრაფად იცმევდა ტანსაცმელს, თან სალამურასაც აჩქარებდა. მიდი მოადე კი ბოლთას სცემდა ოთახში და რაღაცას ბუტბუტებდა თავისთვის. ხანდახან კოჭლ ჯამბაზს შეხედავდა, შეჩერდებოდა და დამცინავად ჩაიღიმებდა. სალამურა ალღოთი გრძნობდა, რომ ძველი მეგობრები მშვიდობიანად არ დაშორდებოდნენ ერთმანეთს. თვითონაც ღელავდა, გამალებით უცემდა გული.

-ალე ჰოპმა ხელი მოჰკიდა სალამურას და კარისაკენ წაიყვანა. კარი დაკეტილიაღმოჩნდა.

-გააღე კარი!- უბძანა მასპინძელს კოჭლმა ჯამბაზმა.

-ეგ ბიჭუნა ორივეს გვაცხოვრებს ,ჩემო...

-მძარცველო, შარაგზის ყაჩაღო, ახლავე გაგვიღე კარი!- სიტყვა გააწყვეტინა ალე ჰოპმა.

-ბიჭუნა, შენ განზე დადექი,- მიმართა სალამურას მიდი მოადემ, - ამ ბებერსა და კოჭლ ქოფაკს მე ვუჩვენებ, როგორ უნდა ლანძღვა- გინება.

- იმუქრები კიდეც, შე დაობებულო? იქნებ გინდა, ეგ თუნუქის კოლოფივით გაჭეჭყილი ცხვირი გაგისწორო!

ამდენ შეურაცხყოფას ვეღარ გაუძლო მიდი მოადემ. მოულოდნელად მოუქნია მუშტი და შიგ ყბაში სთხლიშა ალე ჰოპს. კოჭლი ჯამბაზი ჰაერში აიწია , ამოჭრიალდა და იატაკზე გაადინა ზღართანი.

- ეგეც შენი ოთხმაგი სალტო!- მიშნის მოგებით უთხრა მიდი მოადემ.

სალამურა შიშით კუთხეში მიიკუნტა. შეშინებული უყურებდა მიწაზე გულაღმა გაშოტილ კოჭლ ჯამბაზს.

მიდი მოადე მიუახლოვდა იატაკზე დაგდებულ მეგობარს, დაიხარა და სახეზე დახედა.

- როგორა გრძნობ თავს, ჩემო კეთილო მეგობარო?- სიცილით ჰკითხა ალე ჰოპს და გამობრუნდა.

უეცრად, ელვის უსწრაფესად წამოიჭრა ალე ჰოპი და მთელი ძალით ამოსცხო წიხლი ძველ მეგობარს. მიდი მოადე წაბარბაცდა, მოტრიალდა... ისე კი ერჩია, არ მოტრიალებულიყო, მაშინვე მოხვდა ცხვირში ვეებერთელა მუშტი.

მიდი მოადე ჩაიკეცა . მუხლებზე ჩაიჩოქა.

- ჰა, გემრიელია?- ალე ჰოპმა ჰკითხა ნიშნის მოგებით.- ხომ გადინე ცხვირიდან ძმარი?! გააღებ თუ არა კარს?!

კიდევ ერთხელ იგემა მიდი მოადემ ალე ჰოპის მუშტის ძალა. მაგრამ აქ სასწაული მოხდა, იმის მაგივრად, რომ მეორე დარტყმას წაექცია და საბოლოდდ მოესპო მიდი მოადე, გამოფხიზლდა. ძველი მოკრივე სწრაფად წამოხტა და სეტყვასავით დააყარა მუშტები კოჭლ ჯამბაზს. კოჭლი ჯამბაზი დარეტიანდა, ხელს უმწეოდ ასავსავებდა ჰაერში, ცდილობდა ერთხელ მაინც მოერტყა ძველი მეგობრისათვის, მაგრამ ვერც ერთხელ ვერ მოახვედრა.

ალე ჰოპი მამდენჯერმე დაეცა და წამოდგა. ისე იყო დარეტიანებული, რომ გარტყმა აღარ სჭირდებოდა , თვითონვე აწყდებოდა და ეხეთქებოდა კედლებს.

მიდი მოადემ კარიო გააღო, ქეჩოში წაავლო ხელი ალე ჰოპს და გარეთ ბურთივით გაისროლა, თან ერთი გემრიელი პანღურიც მიაყოლა.

კარი ისევ ჩაკეტა.

- ეგეც შენი ალე ჰოპი!- თქვა მიდი მოადემ და ცხვირით დაუსტვინა. ეტყობა, წეღან მოხვედრილი მუშტი სუნთქვას უშლიდა.

სალამურა სკამის ქვეშ იყო შემალული და შიშისაგან ცახცახებდა.

- სალამურა, სადა ხარ?- დაუძახა ძველმა მოკრივემ.

- აქა ვარ, ბატონო მიდი მოადე.

- გამოდი და ისაუზმე. როგორ მოგკლა შიმშილით, შე საცოდავო, მაგ ბებერმა ძუნწმა.

სალამურა სკამის ქვეშიდან გამოძვრა.

- აბა, მითხარი, სალამურა, კმაყოფილი ხარ თუ არა, ძველი პატრონი რომ დაგიზილე?

მწყემსს არც ალე ჰოპი ეპიტნავებოდა და არც მიდი მოადე.

ახლაც ორივე ერთნაირად ეჯავრებოდა. ამიტომ შეკითხვაზე პასუხი არ გაუცია.

მიდი მოადემ მაგიდაზე პური, ყველი და ცივი წყალი მოიტანა.

- აბა, ჭამე!- მიუბრუნდა სალამურას.

ამ დროს კაკუნი გაისმა.

- რომელი ხარ?-იკითხა ძველმა მოკრივემ.

- მე ვარ, ალე ჰოპი.

- რისთვის გარჯილხარ ჩემო ძველო მეგობარო?

- გააღე კარი და გატყვი.

- კარის გაღებას ტყუილად ელოდები.მითხარი, რა გინდა.

- თანახმა ვარ, ძვირფასო ძმაო...კრივიც ვასწავლოთ სალამურას და შემოსავალიც თანაბრად გავიყოთ.

ნუთუ მართლა თანახმა ხარ, მეგობარო?

- ნამდვილად...

- ახლავე მოსცილდი აქაურობას, თუ არ გინდა მეორედ დაგიზილო გვერდები!

- ჩვენ ხომ ძველი მეგობრები ვართ...

- გეუბნები, ახლავე მოშორდი აქაურობას, თორემ შავ დღეს დაგაყენებ!

სალამურა პურსა და ყველს შეექცეოდა,ზედ ცივ წყალს აყოლებდა. ძველი მეგობრები კი ერთმანეთს უშვერი სიტყვებით ლანძღავდნენ და ემუქრებოდნენ. მიდი მოადემ ვეღარ მოითმინა, კარი გააღო და ალე ჰოპს გაუვარდა.სალამურას არ დაუნახავს და არც იცოდა, გარეთ რა მოხდა. ეს კია, კოჭლი ჯამბაზი მერე აღარ გამოჩენილა და არც კარზე დაუკაკუნებია.

კრივის გაკვეთილები. პირველი ბრძოლები

ახლა მიდი მოადესთან დაიწყო ვარჯიშის გაუთავებელი დღეები. ჭერიდან ჩამოშვებული იყო თოკი. თოკზე ნახერხით გატენილი თოკი ეკიდა. სწორედ ამ ტომარაზე ვარჯიშობდა სალამურა, დილიდან საღამომდე უშენდა და უშენდა მუშტებს. საღამოს ღონე გამოელეოდა და სასომიხდილი ეცემოდა იატაკზე.

მიდი მოადემ სხვადასხვა ილეთებიც ასწავლა. ასწავლა, როგორ უნდა გასცლოდა მოქნეულ მუშტს, სად და რა დროს უნდა მოერტყა მოწინააღმდეგესათვის, რომ წონასწორობიდან გამოეყვანა და საბოლოოდ დაემარცხებინა.

ერთ დღეს მეზობლის ბიჭი შემოიყვანა მიდი მოადემ და სალამურას უთხრა, ბიჭთან უნდა იჩხუბოო.

- რატომ უნდა ვიჩხუბო, ბატონო მიდი მოადე?- ჰკითხა გაკვირვებულმა სალამურამ.

- იმიტომ რომ შენი მოწინააღმდეგეა,

- საიდან არის შენი მოწინააგმდეგე?- დღეს პირველად ვხედავ.

მიდი მოადემ აუხსნა, რომ კრივი სპორტის ართ-ერთი სახეობაა და მოწინააღმდეგე სულაც არ ნიშნავს ნამდვილ მტერს.ისიც უთხრა, რომ მოწინააღმდეგეს დანდობა რა შეიძლება და მთელი ძალით უნდა იბრძოლოს საბოლოო გამარჯვებამდე.

ძველმა მოკრივემ სალამურას საგანგებოდ შეკერილი ტყავის ხელთათმანები ჩამოაცვა ხელებზე და მეზობელი ბიჭი წინ დააყენა.მეზობელი ბიჭი უკვე მომზადებული იდგა საბრძოლველად თავის ხელთათმანებიანად. სალამურა შიშნარევი რიდით შესცქეროდა მასზე ორჯერ თუ სამჯერ უფრო დიდი მოწინააღმდეგეს.

- აბა, დაიწყეთ!- ბრძანა მიდი მოადემ,

ბრძოლა კარგად არც კი იყო დაწყებული, რომ სალამურამ საშინელი დარტყმა იგემანიკაპში.დაბარბაცდა, მერე იგრძნო, როგორ აყირავდა ოთახი და ქანაობა იწყო.მერე გონება დაჰკარგა.

როცა გონს მოეგო, ტახტზე იწვა. თავი უბრუოდა და სტკიოდა.გულხელდაკრეფილი მიდი მოადე ოთახში სცემდა ბოლთას. როგორც კი დაინახა, სალამურა გონზე მოვიდაო, მიუახლოვდა და უთხრა:

-მაგას გასწავლიდი ამდენ ხანს, მოწინააღმდეგეს ყბა მიუშვირე-თქო?

სალამურას კი ამ დროს იალაღებზე მიტოვებული ჭიამაიები გაახსენდა. გაახსენდა მწვანით შემოსილი მთები , მოჩუხჩუხე ვერცხლისფერი წყაროები და ლურჯად მოკრიალებული ცა. ფიქრმა ისევ მიიყვანა ტყის პირასთან , სადაც ამ თვე-ნახევრის წინ ბაია ელოდებოდა . ბაიას გახსენებაზე ცრემლები ვეღარ შეიკავა და ატირდა.

- ნუ ტირი სალამურა,- უთხრა მიდი მოადემ,- პირველი მარცხი შემდეგი გამარჯვების საწინდარია.

სალამურა კი ისევ ბაიაზე ფიქრობდა, ნუთუ ვერასოდეს დააღწევს თავს ამ საშინელ ადამიანებს, ვეღარ შეხვდება ბაიას? ალბათ, იმასაც ისე აწვალებენ და ტანჯავენ, როგორც სალამურას, პირადი გამდიდირებისა და სახელის მოხვეჭუსათვის იყენებენ.

იქნებ მართლაც უმჯობესია, კრივს თავი დავანებოთ და ისევ ჯამბაზობა დაგაწყებინო?- ეუბნებოდა მიდი მოადე.-არა არა. ვინ დაიჯერებს, რომ ძველმა მოკრივემ ჯამბაზი გაწვრთნა?! მაშინ ალე ჰოპს შეუძლია მიჩივლოს და შენი თავი წამართვას... ანდა რაში მჭირდება ეს საზიზღარი ჯამბაზობა...არა, შენ ნამდვილი მოკრივე უნდა გახდე! პირველმა მარვხმა არ შეგაშინოს . ხვალიდან განვაგრძობთ ვარჯიშს.

ორკვირიანი ვარჯიშის შემდეგ მიდი მოადემ ისევ შემოიყვანა მეზობლის ბიჭი.

- ბატონო მიდი მოადე, მე აღარ მინდა ამასთან ბრძოლა, - თქვა ბიჭმა ,- ძალიან პატარაა, ახლაც ერთი დარტყმით წავაქცევ.

სალამურა ღელავდა, თან თვალებით ზომავდა მოწინააღმდეგეს.

- აბა, დღესაც ვცადოთ , ჩემო კარგებო, ამბობდა მიდი მოადე.

მოწინააღმდეგენი ერთმანეთის პირისპირ იდგნენ.

- დავიწყოთ! გასცა ბრძანება ძველმა მოკრივემ.

მეზობლის ბიჭმა მარჯვენა ხელი მოუქნია სალამურას, სალამურამ თავი უკან გადასწია და ხელი აიცდინა. ხელთათმანმა ზედ ცხვირწინ გაიზუზუნა. ახლა მარცხენა ხელი მოუქნია მეზობლის ბიჭმა. სალამურამ ამ დარტყმასაც მოარიდა თავი.

- ვახ!- წამოიძახა მეზობლის ბიჭმა.

- მიდი, მიდი, ჩემო სალამურა!- აქეზებდა ძველი მოკრივე.

ორივე მოწინააღმდეგე თავგამოდებით იბრძოდა. მაგრამ სალამურას უპირატესობა აშკარა იყო. სალამურა მეტოქეს სისწრაფით და მოქნილობით ჩაგრავდა. დარტყმებს ადვილად იცილებდა და მერე თვითონ გადადიოდა იერიშზე. სალამურას მეტოქეს დაღლაც დაეტყო. ამით, რა თქმა უნდა, მაშინვე ისარგებლა სალამურამ და მთელი შესაძლებლობით შეუტია.

მოწინააღმდეგემ დიდხანს ვეღარ გაუძლო, სალამურამ რამდენიმე დარტყმით დასცა ძირს.

- საკმარისია!- თქვა გახარებულმა ძველმა მოკრივემ.- ამის მეტი მე არაფერი მინდა.- მერე დამარცხებულს ცივი წყალი ასხურა და ყურები დაუსრისა.

მეზობლის ბიჭი წამოდგა და ლასლასით გაემართა კარისკენ.

-ასეა, ჩემო კარგო,-მიდი მოადემ კარამდე მიაცილა სალამურას მოწინააღმდეგე,- წინდაწინ არ უნდა იტრაბახო.

- მიდი მოადე მშვენიერ გუნებაზე დადგა. სალამურას აქებდა და დიდ მომავალსაც უწინასწარმეტყველებდა. სალამურამ ერთხელ უკვე იწვნია სახელისა და დიდების ფასი, ძველი მოკრივის ნალაპარაკევს ყურადღებას არ აქცევდა, კარგად იცოდა, რისთვისაც აქებდა. ყოველი მისი გამარჯვებით უამრავი ფულის მოხვეტას აპირებდა ეს გაიძვერა დავერაგი კაცი.

მაგრამ სირართლე მაინც უნდა ითქვას, ამ გამარჯვებამ სალამურას თავისი თავისადმი რწმენა დაუბრუნა და განუმტკიცა. გადაწყვიტა, რადაც არ უნდა დაჯდომოდა, გაქცეულიყო.ბოლოს და ბოლოს როდემდე უნდა გაგრძელდეს ასე? როდემდე უნდა იყენებდნენ სალამურას ბნელი ადამიანები თავიანთი ბნელი ზრახვებისათვის?

- დღეს დავისვენოთ, ჩემო კეთილო, ხვალიდან კი საქმეს შევუდგეთ!- უთხრა სალამურას ძველმა მოკრივემ.

გაქცევა

მიდი მოადე იმავე ღამეს გალეშილი მთვრალი დაბრუნდა შინ. ნახევარი საათი კარის გაღებას ეწვალა. ძლივს გააღო. მეორე ოთახში დიდხანს იბოდიალა, სიბნელეში ხან რას წამოედო და ხან რას დაეჯახა. სალამურას ისეთი შთაბეჭდილება დარჩა, თითქოს ძველმა მოკრივემ საწოლს ვერ მიაგნო.

- სალამურა, სალამურა,- ბურდღუნებდა ძველი მოკრივე, -გძინავს,ბიჭო, თუ თავს იკატუნებ... ხომ მიგიბერტყე შენი მასხარა პატრონი, ჰა? მეტი რა გინდა ბიჭო... ისე გარბოდა, უკან არ მოუხედავს... კარგი სირბილი სცოდნია, ვერ გაამტყუნებ.

უცებ სალამურამ ბრახუნი გაიგონა- ეტყობა სკამი წაიქცა, ამას ბრაგვანი მოჰყვა. ეს უკვე ძველი მოკრივე იყო. ძველი მოკრივე იატაკზე ეგდო.

- ეჰ, დავბერდი სალამურა... ხედავ, როგორ მომერია ღვინო? ახალგაზრდობაში ასე ადვილად ვერ მჩაგრავდა. ახალგაზრდობაში მაგარი ვიყავი... ვერც კრივში მერეოდა ვერავინ... მერე ღვინო მომერია... დამჩაგრა... დამჩა... დამ...ხრრ.. ხრრ...ხრრ...

- ძველმა მოკრივემ ხვრინვა ამოუშვა.

- სალამურა მაშინვე წამოჯდალოგინზე და მიაყურა: ნამდვილად ხვრინავს თუ არაო?

თუ გაქცევაა, ახლა უნდა გავიქცეო,- გაიფიქრა სალამურამ და საწოლიდან ფრთხილად ჩამოცოცდა, ასევე ფრთხილად მიუახლოვდა იატაკზე გაშოტილ კაცს და უეცრად ცხვირწინ ღიად დარჩენილი კარი დაინახა. მთვრალს დავიწყებოდა დაკეტვა.

- სიხარულისაგან კინაღამ გული გაუსკდა. ერთი წუთით დაეჭვდა კიდეც, იქნებ სულაც არ არის კარი ღია და მე მეჩვენესაო. მაგრამ ღია კარიდან მოკრივეთ აქალაქი და ქალაქის თავზე ვარსკვლთავებით მოჭედილი ცა დაინახა.

ვარსკვლავებით მოჭედილმა ცამ ბაიადა ტყისპირას გატარებულიბედნიერი ღემე მოაგონა. მაგრამ სალამირას ტკბილი მოგონებებისათვის დრო აღარ რჩებოდა. სასწრაფოდ უნდა ჩაეცვა და აქაურობას გასცლოდა.

ერთ წამში ჩაიცვა ტანსაცმელი. ასევე სწრაფად შეიკრა ქალამნები და გარეთ გავარდა. რამდენიმე წუთი სულმოუთქმელად ირბინა. თვითონაც არ იცოდა, საით მიდიოდა, დაადგა გზას და, რაც ძალი და ღონე ჰქონდა, გარბოდა.

მოულოდნელად სალამურა შეჩერდა , თითქოს ქამანდი მოსდეს და დააკავეს ანდა ღრმა ნაპრალს წააწყდაო. კარგა ხანს იდგა ასე გაშეშებული. რა მოუვიდა? რატომ დგას სალამურა? არც წინ მიდის და არც უკან. ბალიშის ქვეშამოდებული კოლოფი დაავიწყდა. იმ კოლოფით ხომ ციცინათაელები და ჭიამაიები ჰყავს წამოყვანილი. როგორ უმალავდა ჯერ ალე ჰოპს, ხოლო მერე მიდი მოადეს. დარწმუნებული იყო, ერთსაც და მეორესაც რომ მიეგნოთ, მაშინვე დაუხოცავდნენ საიდან სად წამოყვანილ ჭიამაიებსა და ციცინეთელებს.

ახლა რა ქნას;დაბრუნდეს უკან, თუ გზა განაგრძოს?დაბრუნდეს?!ვაითუ ძველი მოკრივე გაღვიძებული დახვდეს! მაში გაქცევაზე ლაპარაკი ზედმეტია. ვეღარასოდეს დააღწევსთავს ძველი მოკრივის კლანჭებს. თუ არ დაბრუნდა?! რას იფიქრებენ საბრალონი.

არა! ამაზე ფიქრიც კი მკრეხელობაა!

რა თქმა უნდა ახლავე დაბრუნდება! თუნდაც გაღვიძებული დახვდეს, მაინც დაბრუნდება!

თურმე რანხელა გზა გამოუვლია! ნუთუ ამდენი ირბინა... მიდის, მიდის და ძველი მოკრივის სახლს ვერა და ვერ მიაღწია. იქნე ღამეში გზა აებნა? არა!ქალაქია ქუჩებში არც ისე ბნელა, ჯერ ისევ ანთია სანთლები და ფანჯრებიდან მკრთალი შუქი იღვრება.

აი ნაცნობი სახლი... რა ძნელი ახლა იქ მისვლა.

მაგრამ კარი ისევ ღიაა.

ალბათ, ძველი მოკრივე ისევ გდია იატაკზე და ხვრინავს. მართლაც ღვინით გალიშილს რა გააღვიძებს ასე მალე?!

სალამურამ მიირბინასახლთან. კიბეები ფრთხილად აიარა და ოთახში შევიდა.

გული შეეკუმშა. ძველი მოკრივე იატაკზე აღარ ეგდო, მაგრამ ჩანს გაღვიძებია და სადღაც ბნელ კუთხეშია მიმალული. სადაც არის, წაავლებს სალამურას ყურში ხელს და ერთს ლაზათიანად წამოჰკრავს ქეჩოში.

სალამურამ შიშით მოათვალიერა ოთახი. არც ერთი კუნჭულიდან ჩამიჩუმი არ ისმოდა. უცებ სწრაფად გავარდა თავის საწოლისაკენ მაგრამ სკამს დაეჯახა და საშინელი ხმაური ასტეხა.

- დავიღუპე!- წამოსცდა ხმამაღლა. იდგა და ელოდა, როდის წაავლებდა ძველი მოკრივე თავის რკინასავით მაგარ ხელს.

შემზარავ დუმილში გავიდა ორიოდე წუთი.

სალამურა საბოლოოდ დარწმუნდა, რომ ამ ოთახში მის გარდა არავინ იყო, ალბათ,ძველი მოკრივე გაღვიძებისთანავე მიხვდა, რაც მოხდა და მაშინვე დაედევნა გაქცეულს. ოღონდ ის სხვა მხარეს წავიდა. როგორ იფიქრებდა, რომ სალამურა მთავარი, ყველაზე ნათელი ქუჩით დააპირებდა გაქცევას.

სალამურა ეცა თავის საწოლს და ბალიშის ქვეშიდან კოლოფი გამოაძვრინა, უბეში შეინახა. მერე ღია კართან მივიდა, მიიხედ-მოიხედა და გაუჩინარდა.

ახლა წეღანდელივით აღარ გარბოდა მთავარ ქუჩაზე, იქ გავლა უკვე საშიში იყო.მიდი მოადე უკვე ბნელ შუკებს მოირბენდა და ძებნას მთავარ ქუჩაზეც დაუწყებდა, ამიტომ სალამურამ ბნელი შუკები აირჩია . ისედაც ერთი ციცქნა სიბნელემ შთანთქა. მიდი მოადე კი არა, თვით ეშმაკიც ვეღარ დაინახავდა თავისი ყოვლისმხედველი თვალით სალამურას.

როგორც იყო, ქალაქს გასცილდა.

ქალაქში, ასე თუ ისე, გზას იკვლევდა. ქალაქგარეთ კი იმდენად ბნელოდა, რომ ფეხის გადადგმაც შეუძლებელი იყო, თვალთან თითს ვერ მიიტანდი.

სალამურამ მაშინვე გახსნა თავისი ყუთი და ციცინათელები ამოაფრინა,

- აბა, ჩემო ციცინათელებო,- უთხრა სალამურამ, -ახლა თქვენ უნდა გამიკვლიოთ გზა.

- საით?- ახმაურდნენ ციცინათელები.

- საით?! ეგ არც მე ვიცი. მთავარია, აქაურობას გავშორდეთ. მერე კი ბაია უნდა მოვძებნოთ.

დამშეული და კოლოფში დამწყვდეული ციცინათელები ისე ძალუმად აღარ ციმციმებდნენ და ნათებდნენ. როგორც ტყისპირას, მაგრამ ის მკრთალი შუქი, რასაც ისინი გამოსცემდნენ, სალამურასთვის სრულიად საკმარისი იყო.

პოეტების ქვეყანაში. აგამემნონ შუბლა

შევიდეს ამ ქალაქში სალამურა თუ გვერდი აუქციოს და გზა განაგრძოს? მაგრამ როგორ აუქციოს გვერდი? იქნებ ბაია სწორედ ამ ქალაქის მკვიდრებმა მოიტაცეს და აქა ჰყავთ დამწყვდეული? მით უმეტეს, ასეთი ლამაზი ქალაქი ჯერ გზად არ შემხვედრია. ბაიას უსათუოდ ამ ქალაქში მოიყვანდნენ.

თოკზე მოსიარულეთა და მოკრივეთა ქალაქებში სალამურა იმ დენი დრო დაკარგა და ინმენი უსიამოვნება შეხვდა, რომ ძალაუნებურად ასე ფიქრობდა. ამ ასეთი რამის გაფიქრებაც კი სისულელე იყო.თუ ყველა ქალაქსა და სოფელს გვერდზე მოიტოვებდა და მხოლოდ მინდორ-მინდორ და ტყე-ტყე ივლიდა, რა თქმა უნდა, ვერასოდეს მიგნებდა დაკარგულ მეგობარს.

ნამდვილი სამოთხის ბაღი აქ იყო და არ იქ, შენობის სახურავზე, სადაც ძველმა ჯამბაზმა ორ ანძას შორის გაჭიმულ თოკზე ახტუნავა სალამურა.

ქალაქი მთლიანად მწვანეში იყო ჩაფლული. ქუჩებს ორივე მხარეს ულამაზესი გაზონები გასდევდა. გაზონები ფერად-ფერად ყვავილებს აეჭრელებინა. მარაოსავით გაშლილი პალმები ტოტებს ნელ-ნელა არხევდნენდა მაცოცხვებელი ნიავით აგრილებდნენ ქალაქს. ვარდის ბუჩქებზე ბულბულები ისხდნენ, გალობდნენ და მომნუსხველი გალობით ადიდებდნენ სილამაზის უკვდავებას.

თითქმის ყოველ ნაბიჯზე ათასფრად შეღებილი მერხები და ღია ფანჩატურები იდგა. თოთქმის ყოველ მოედანზე შადრევანი ჩქეფდა.

აგერ, აუზის შუაგულშიწყლიდან ამოზრდილ ხელოვნურ კლდეზე დგას მარმარილოსაგან გამოქანდაკებული ლამაზი და პუტკუნა, მთლად ტიტველი ბიჭი , რომელსაც მხრებზე ნახევრად გაშლილი პატარა ფრთები აქვს, ბიჭს ხელში მშვილდ- ისარი უჭირავს. მშვილდი მოზიდულია და ისარი პირდაპირ შენკენ არის მიმართული. სალამურა ხეს ამოეფარა, ისარი შემთხვევით არ გაუსხლტეს ხელოიდან და რა მომახვედროსო. უცენბ დაავ იწყდა, რპო ბიჭი მარმაარილოსგან იყო გამოქანდაკებული და მშვილდ- ისრის სროლა არ შეეძლო.

აუზის მოაჯირზე ერთმანეთისაგან თანაბრად დაშორებული ზურმუხტის ბაყაყები სხედან, ბაყაყებს პირი აქვთ დაბჩენილი. დაბჩენილი პირიდანწყლის წვრილი ნაკადი ჩქეფს და წყალი პირდაპირ თავზე ესხმება მარმარილოს ბიჭს.

მეორე აუზში ყველაფერი შებრუნებული იყო. აუზის შუაგულში, კლდეზე, უზარმაზარი ზურმუხტისაგან გაკეთებული თვალებდაყვლეპილი ბაყაყი იჯდა. ხოლო ფრთიანი ბიჭები აუზის მარმარილოს მოაჯირზე იდგნენ და ბაყაყს ისრებს უმიზნებდნენ. ისრები წყლის ნაკადებს ისროდნენ. წყალი ზუსტად ხვდებოდა ბაყაყს ად ასველებდა. სალამურას მოეჩვენა, რომ ამ თავსხმაში ზურმუხტის დიდი ბაყაყი უფრო გემრიელად გრძნობდა თავს, ვიდრე გაწუწული ფრთიანი ბიჭი. ასე იყო, თუ ისე, ყველაფერი მაინც ლამაზად გამოიყურებოდა.

ქალაქს ჯერ კიდევ ეძინა. ეტყობა, ამ ქალაქში ხალხი გვიან იღვიძებდა. მზემ უკვე შუბის ტარზე იაწია და ქუჩებში კაციშვილი არ ჭაჭანებდა.

სალამურა ნელა მიდიოდა, ხეებში ჩაფლულ ერთსართულიან ლამაზ სახლებს ავალიერებდა. ირგვლი სამარიოსებური სიჩუმე გამეფებულიყო. სიჩუმეს მხოლოდ ბულბულებისა და იადონების სტვენა არღვევდა.

მაგრამ ამ სტვენა- გალობაში სალამურამ შთაგონებული ბუტბუტიც გაიგონა. გვერდზე მიიხედა და ცისფერ ფანჩატურში მჯდარი კაცი დაინახა. სკამზე დაგაწოლილს ფეხები მაგიდაზე შეეწყო, თვალი სივრცისთვის გაეშტერებინა და ბუტბუტებდა. მაგიდაზე, ფეხებთან, საერთო რვეული ედო, ხოლო ყურში ფანქარი ჰქონდა გაჩრილი.

ყურში ფანქარ გაჩრილმა სალამურა დაინახა თუ არა, თვალებით გაოცება გამოხატა, მერე სახე გაებადრა, დინჯად გადმოალაგა მაგიდიდან ფეხები და წამოდგა. თავაზიანად მიესალმა სტუმარს.

-გამარჯობათ! გამარჯობათ!

-გაგიმარჯოთ!- მიესალმა სალამურაც

-როდის ჩამობრძანდით ჩვენს ქალაქში?

-ეს-ესაა მოვედი,- უპასუხა სალამურამ. - პირველი ვისაც შევხვდი, თქვენა ხართ.

-ძალიან სასიამოვნოა!.. ფრიად...ფრიად სასიამოვნოა! ასეც უნდა ყოფილიყო!

ნამდვილად ვიღაც სხვა ვგონივარ, - ფიქრობდა სალამურა, -ძველი ნაცნობივით მელაპარაკება.

- როგორ მოგეწონათ ჩვენი ქალაქი?

- ჯერ მთლიანად არ დამითვალიერებია... მე მხოლოდ ქალაქის ნაწილი ვნახე.

- რომელი?

სალამურამ ხელი გაიშვირა.

- თქვენ ძველი უბანი გინახავთ,- გაიღიმა ყურში ფანქარგაჩრილმა,- იქ სულ ბებერი პოეტები ცხოვრობენ. თქვენ ახალი უბანი უნად ნახოთ!

- რატომ იღვიძებთ ასე გვიან?- ჰკითხა სალამურამ

ეს ამბავი თქვენთვის, ალბათ საიდუმლოს არ წარმოადგენს. ჩვენ, პოეტებს, თქვენც კარგად მოგეხსენებათ, მთელი ღამე არ გვძინავს, ვმუშაობთ: თქვენ ჩემზე უკეთ იცით და რატომ მალაპარაკებთ?

ნამდვილად სხვა ვგონივარ,- ისევ გაიფიქრა სალამურამ, თქმით კი არაფერი უთქვამს.

მინდა გაგეცნით, მე ვარ პოეტი აგამემნონ შუბლა...აქ ჯერ კიდევახალგაზრდა პოეტად მთვლიან, მაგრამ არც ისეთი ახალგაზრდა ვარ, როგორც მაგათ ჰგონიათ.

- აგამემნონ შუბლა... ძლივს დამარცვლა სალამურამ.

- დიახ...ალბათ, გაგიგონიათ. საზღვარგარეთ ყველაზე მეტი წიგნი მე მაქვს გამოცემული.

ქუჩაში აქა-იქ უკვე გამოჩვდა ძილისა თუ უძილობისაგან დასიებული სახეები. ისინი გაკვირვებით უმზერდნენ სალამურასა და აგამემნონ შუბლას, ცისფერ ფანჩატურთან გულითადად რომ საუბრობდნენ.

- ხომ არ ვისაუზმოთ?- ჰკითხა სალამურას აგამემნონმა, - წამობრძანდით ჩემთან. მე მარტო ვცხოვრობ.

სალამურას ისე შიოდა, მაშინვე დათანხმდა შინ წაყოლაზე.

აგამემნონ შუბლა ამაყად მიაბიჯებდა. თავაზიანად, ოღონდ შესამჩნევი თავშეკავებით ესალმებოდაქუჩებში სასეირნოდ გამოსულ ყველა ასაკის პოეტს.

- მე აქ ვცხოვრობ,- თქვა პოეტმა, - ძველი და ხალი უბნის სწაზღვარზე.

სალამურამ და პოეტმა პალმების ხეივანი გაიარეს და ერთსართულიან სახლთან მივიდნენ.

მითქმა- მოთქმა

სკვერებსა და მოედნებზე, ფანჩატურებში, აუზების გარშემო ყველა ასაკის პოეტები შეკრებილიყვნენ და მსჯელობდნენ. მათი მსჯელობის საგანი, რა თქმა უნდა, სალამურა იყო.

პოეტთა ქალაქის მკვიდრნი კეთილი და სტუმართმოყვარე ადამიანები იყვნენ. სტუმრის გამოჩენა ნამდვილი ზეიმი იყო მათთვის, მით უმეტეს, თუ სტუმარი პოეტი იყო.

ვინ არის ეს პატარა დარომელი ქვეყნიდანაა ჩამოსული? პოეტია თუ არ არის პოეტი?

აი, ეს საკითხები აწუხებდათ და აღელვებდათ ქუჩებში გამოფენილპოეტებს.

-მე მგონი, ეგ ჰილარიო ბუერა გახლავთ.- თქვა ერთმა ახალგაზრდა პოეტმა,- ჰონდარეთის სახელგანთქმული მგოსანი.

-შენ რა იცი?- შეეკითხა მეორე.

-სხვა რომელი ქვეყნის მკვიდრი იქნება ასე პატარ, თუ არა ქონდარეთისა!- უპასუხა პირველმა.- ქონდარეთი ხომ ქონდრისკაცების ქვეყანაა.

მთელს ქალაქში დაირხა ხმა. ყველგან ერთი დაიმავეს ამბიბდნენ:

-ჩვენს ქალაქს ეწვია სახელგანთქმული პოეტიჰილარიო ბუერა.

ჰილარიო ბუერას სახელი პოეტთა ქალაქში ყველას ჰქონდა გააგონილი, მაგრამ ლექსები ჯერვ არც ერთს არ წაეკითხა.

ასე თუ ისე, მთავარი საკითხი გადაწყვიტეს და დაასკვნეს: მათ ქალაქში ჩამოვიდა სახელგანთქმული პოეტი ჰილარიო ბუერა.

ახლა უმთავრესი საკითხი:- როგორ გამასპინძლებოდნენ სტუმარს?

- რა თქმა უნადა, ჯერ ქალაქი უნდა დავათვალიერებინოთ,- თქვა ერთმა.

- რასაკვირველია!- დაეთანხმა მეორე.

- აბა რა,ხომ უნდა ნახოს, როგორ ქალაქში ვცხოვრობთ.

- იქნებ სჯობია, ჯერ ვასაუზმოთ?

- რა თქმა უნდა , მშიერი იქნება. ამ უთენია სად ისაუზმებდა?- ახლა დარჩათ ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი: რა იქნა უდიდესი პოეტი ჰილარიო ბუერა?

- მე მგონი.- თქვა ერთმა.- აგამემნონ შუბლამ წაიყვანა.

- ოჰ, ეს აგამემნონ შუბლა! თუ ვინმე უცხო მწერალი ჩამოვიდა, მაშინვე დაისაკუთრებს!

- კაცი ვერ ჩამოსულა ჩვენს ქალაქში, მაგან რომ არ გამოგგვლიჯოს ხელიდან,- აღშფოთდა მეორე,- ჩვენც გვინდა პატივი ვცეთ სტუმარს.

- აბა, აბა!

- სტუმარი ღვთისაა. სტუმარი ყველას ეკუთვნის, ამიტომ ყველამ უნდა ვცეთპატივი, -თქვა სულ ახალგაზრდა პოეტმა ქალმა, რომელსაც ჯერ-ჯერობით ერთი-ორი ლექსი თუ ექნებოდა გამოქვეყნებული.

ყველა პოეტი უკვე ქუჩაში იყო გამოსული. ყველამ შეიტყო პოეტთა ქალაქშიდიდი ჰილარიო ბუერას ჩამობრნება...თუმცა ჩვენ ხომ ვიცით. რომ ამ ქალაქში ჰილარიო ბუერა არ ჩამოსულა. ჰილარიუო ბუერა შეიძლება, ისე ქონდარეთშიაც და ჯერ არ მოუნელებია თავისი საქციელი, ქონდართუხუცესს როგორ დავემორჩილე და ჩემი ხელით როგორ დავწვი ერთ ღამეში დაწერილი ოცდასამი ლექსიო.

შეიძლება, ჰილარიო ბუერა არც არის ქონდარეთში... თუმცა ცოტა ხანს მოვითმინოთ და მოულოდნელ ამბებსაც შევოტყობთ.

მანამდე კი სალამურასგავყვეთ. ვნახოთ, რას აკეთებენ, ანდა რის გაკეთებას აპირებენ სალამურა და აგქამემნონ შუბლა.

საუბარი აივანზე

სალამურა და აგამემნონ შუბლა აივანზე ისხდნენ და საუბრობდნენ. აივანი ქალაქის ახალ უბანს გადასცქეროდა.

ახალი უბანი სრულებით არ ჰგავდა ძველ უბანს. ძველ უბანში ყველაფერი- სახლები, შადრევნები, ფანჩატურები, ხეები, ბუჩქები და გაზონებში ყვავილების განლაგებაც კი მომრგვალებული და მოჩუქურთმებული იყო. ახალ უბანში ასეთ რამეს ვერ ნახავდით. ჯერ ერთი, ახალ უბანში ამდენი ყვავილი და ბუჩქი თვალში არ გეცემოდათ. მეორეც- ყველა ნაგებობა იყო კუთხოვანი, წახნაგოვანი, ეტყობა, ახალგაზრდები სიმგვალეს ვერ იტანდნენ.

აგამემნონ შუბლამ აივნიდან დაანახვა თეთრი ქანდაკება და უთხრა, ამ ქანდაკებას ,,პოეტის ოცნება ჰქვიაო. სალამურა ვერაფრით ვერ მიხვდა, რატომ ერქვა უზარმაზარ თეთრ ლოდს ,, პოეტის ოცნება- დიდი ხნით ჩამობრძანდით?-ჰკითხა ბოლოს აგამემნონ შუბლამ.

- მე არ ჩამოვსულვარ,- უპასუხა სალამურამ, - მე გზად გამოვიარე.

- საით მიეშურებით?

- თვითონაც არ ვიცი, დაკარგულ მეგობარს ვეძებ.

- აჰა, გასაგებია... მე ვიცი, თქვენ დიდი ტკივილი გადაიტანეთ

სალამურას გაუკვირდა: ამან საიდან იცის, მე რა ტკივილი გადავიტანეო.

- მართლაც ძნელია, -თქვა აგამემნონ შუბლამ,- ოცდაშვიდი ლექსის დაწვა. ეს ველურობაა... როგორ გაბედეს.

- რა ოცდაშვიდი ლექსი?! - გაუკვირდა სალამურას.

- აჰ, ზუსტად აღარ მახსოვს იქნებ უფრო მეტი იყო ან ნაკლები?

- მე არაფერი ვიცი.

- როგორ არ იცით, ბატონო ჰილარიო ბუერა.

აგამემნონ შუბლასაც ჰილარიო ბუერად მიუღია ჩვენი სალამურა.

- მე ჰილარიო ბუერა კი არა, სალამურა ვარ.

აგამემნონ შუბლამ არ დაუჯერა.

- ვიცი, ვინც ბრძანდებით, ბატონო... განა თქვენ არ დაწერეთ ოცდაცხრა ლექსიციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავზე?

- ვინ არის ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი?

- ყვითელკაბიანი გოგონა... მას კაბა ბაიას ყვითელი ფურცლებისაგან აქვს შეკერილი.

- სად არის ახლა ბაია?! წამოიყვირა სალამურამ და აღელვებისაგან გაფითრდა.

- განა არ იცით, რომ ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი ქონდარეთის უფლისწულისათვის მიუყვანიათ, ბატონო ჰილარიო ბუერა.

- მე სალამურა ვარ, ჭიამაიების მწყემსი. ბაია დავკარგე და მის საძებნელად წამოვედი.

- მართლა?

- დიახ! მე სალამურა ვარ და ბაიას ვეძებ. მითხარით:რა ქვეყანაა ქონდარეთი ანდა სად არის, რა გზით შეიძლება იქ მისვლა?

- ქონდარეთი... ქონდრისკაცების ქვეყანაა... ზუსტად არ ვიცი იქ მისვლა რა გზით შეიძლება.

მოხვედრა კლუბში.

ჩაშლილი ერთი ლექსის საღამო

სალამურა სიხარულისაგან ფეხზე არ იდგა, შიმშილიც კი გადაავიწყდა. სულ ხტუნვა-ხტუნვით დაეშვა კიბეზე და ქუჩაში გამოვარდა. თურმე ბაია ცოცხალი ყოფილა! ამაზე სასიხარულო ამბავს რას შეიტყობდა.

მართალი რომ გითხრათ, ბოლო ხანებში სალამურამ ცოტათი დაკარგა იმედი. თუ ბაია ჩემსავით აწვალეს, ამდენ ტანჯვა წამებას როგორ გადაიტანდაო. ბაია ხომ მეტად ნაზი და ფაქიზი არსებაა.

სალამურა პოეტთა ქალაქში ჩამოსულით ბედს ვერ დაემდურება, სწორედ აქ გაიგო, სად, რომელ ქვეყანაშია ბაია . თუმცა ჯერჯერობით არ იცის, რა გზებით უნდა მივიდეს ქონდარეთში. მაგრამ ეგ არაფერია. ბოლოს და ბოლოს, გაიგებს, მივა და გამოიხსნის ბაიას.

ოჰ, რა გახარებული გამოვიდა!

ქუჩაში გამოფენილ პოეტებს საშინლად გაუკვირდათ, აგამემნონ შუბლას სახლიდან გამოსული სალამურა რომ დაინახეს.

აგამემნონ შუბლას სახლიდან გამოსული სალამურა რომ დაიბახეს.

აგამემნონ შუბლას სახლში შესული ბევრი უცხო პოეტი უნახავთ, იქიდან გამოსული კი -არა.

- იცით რა. მოდი შეხვედრა მოვუწყოთ!- წამოიძახა პართენონმა, - შევიკრიბოთ კლუბში და შეხვედრა მოვუწყოთ. შეხვედრას მე გავხსნი, ძველი ჭიჭერონი მიესალმება.ამის შემდეგ გოგონები შემოვლენ და ყვავილებს მიართმევენ... სულ ბოლოს ურიგო არ იქნება, თუ ერთი ლექსის საღამოს გავმართავთ. მერე სტუმარსაც ვთხოვოთ, წაგვიკითხოს საკუთარი ლექსები.

პართენონის აზრი ყველას დაუჯდა ჭკუაში.

- აბა, ატრიალდით, ბიჭებო!- გასცა ბრძანება პართენონმა.

ბიჭები მართლა დატრიალდნენ, ზოგი კლუბში გაიქცადარბაზის მოსაწესრიგებლად, ზოგი სალამურას მიეახლა.

- ბატონო ჰილარიო ბუერა, - თავაზიანად მიმართესსალამურას, - წამობრძანდით კლუბში... იქ თქვენ პოეტები გელოდებიან.

- მე...მე... - სალამურას უნდოდა ეთქვა, მე ჰილარიო ბუერა არა ვარო, მაგრამ ვინ აცალა, კლუბისკენ გააქანეს. გზაში ამ მოიწყინოსო, შეკითხვები დააყარეს.

- როგორ მოგეწონათ ჩვენი ქალაქი?

- არის თუ არა დედამიწის ზურგზე ჩვენს ქვეყანაზე უფრო ლამაზი ქვეყანა?

- ვინ მიგაჩნიათ თანამედროვეობის უდიდეს პოეტად?

- რომელ ჩვენს პოეტს იცნობდით აქ ჩამოსვლამდე?

- მოგეწონათ თუ არა აგამემნონ შუბლას ლექსები?

,,რას ჩამაცივდნენ,- ფიქრობდა სალამურა,- ნეტავი რა უნდათ, რატომ არ მეშვებიან? ოღონდ გამაგებინა, საით არის ქონდარეთი და ახლავე დავტოვებდი აქაურობას და ჩემს გზას გავუდგებოდი. არც მაგათი შადრევნები მინდა და არც ბულბულების სტვენაო.

გზადაგზა ისიც იფიქრა, იქნებ უკეთესია, რომ მივყვები, შეიძლება ვიღაცას წამოსცდეს ანდა, ბოლოს და ბოლოს, ვიღაცამ მითხრას, რა გზით მივაგნო ქონდარეთსო.

კლუბი უკვე ხალხით იყო გაჭედილი. სცენაზე გრძელ მაგიდას რამდენიმე პოეტი უჯდა. როგორც კი დარბაზში სალამურა შემოიყვანეს, ყველანი ერთბაშად წამოდგნენფეხზე და ტაში დასცხეს. ვიღაცამ წამოიყვირა:

გაუმარჯოს სახელოვენ პოეტს ჰილარიო ბუერას!

გაუმარჯოს! - იღრიალა დარბაზმა.

პართენონი წამოდგა და ხელი მაღლა ასწია. ამით პოეტებს ანიშნა, გეყოფათ, საკმარისია, ახლა დაწყნარდითო.

სალამურა სცენაზე აიყვანეს და განცალკევებით მდგარ ყვავილებით მორთულ სკამზე შესვეს.

ბატონებო, -დაიწყო პართენონმა, - ჩვენს ქვეყანას ეწვია დიდი პოეტი ჰილარიო ბუერა...

სალამურამ ვეღარ მოითმინა და რაღაცის თქმა დააპირა. ეს დიდებული შეხვედრა, დღეს რომ უწყობდნენ, სინამდვილეში სხვას, ვიღაც ჰილარიო ბუერას ეკუთვნოდა. ამიტომ ძალიან უხერხულად გრძნობდა თავს. სალამურასუნდოდა ეთქვა, ვინ იყო და ამ ქალაქში საიდან მოხვდა, მაგრამ პართენონმა შეაჩერა.

დაბრძანდით... ნუ შეწუხდებით, ბატონო ჰილარიო ბუერა!

სალამურას წამოდგომა პოეტებმა თავაზიანად მიიღეს და კიდევ ერთხელ დააგრიალეს მოწონების ტაში.

პართენონმა მოკლედ დაახასიათა ჰილარიო ბუერს პიროვნება და შემოქმედება. თან ისიც აღნიშნა, რომ ამ დიდებულ პოეტს პორველად ხვდებოდა და არც მისი ლექსებიჰქონდა წაკითხული.

შემდეგ სიტყვა მისალმებისათვის მისცეს ჭიჭერონს.

ახალგაზრდა კრიტიკოსმა გადაწყვიტა, ვიდრე მივესალმები, მოკლედ მოვუთხრობ, რა დიდსა და გმირული წარსულის მქონე ქვეყანას ესტუმრა საპატიო სტუმარიო.

ასეც მოიქცა.

მოკლედ გააცნო სტუმარს თავისი ქვეყნის ისტორია.

- საწყალი სალამურა გატანჯული იჯდა და ფიქრობდა, - რას მერჩიან ეს დალოცვილები, განა ახლა უქმად ჯდომის დრო მაქვსო. ჯერ გაიგონ ვინა ვარ, საიდან ვარ ჩამოსული და რისთვის ჩამოვედიო.

ჭიჭერონი გატაცებით ლაპარაკობდა.

მისალმების დამთავრებისთანავე კარი გაიღო და დარბაზში შემოვიდნენ თეთრ კაბაში გამოწყობილი ქალიშვილები, სახეგაბადრულებმა გაიარეს დარბაზი, სცენაზე ავიდნენ და სალამურას ყვავილები დააყარეს.

კლუბის დარბაზი ტაშმა შეაზანზარა.

აყრიდნენ და აყრიდნენ სალამურას ყვავილებს. იმდენი ყვავილები დააყარეს, რომ სალამურა მთლიანად ყვავილებმა დაფარა და აღარ ჩანდა.

,,ეს რა უბედურებაა,- უთხრა თავისთავს სალამურამ. - მიდი მოადეს გავექეცი და ნუთუ ამას ვერ დავაღწევ თავს. თუმცა, რა, მიდი მოადე ერლი იყო და ესენი, ღმერთმა იცის, რამდენი არიან, რომელ ერთს გავექცევიო.ამის შემდეგ უნდა დაწყებულიყო ერთი ლექსის საღამო. სამწუხაროდ, ლექსი არც ერთს არ წაუკითხავს, რადგან დარბაზში ყვირილით შემოვარდა ერთი ახალგაზრდა პოეტი.

- ბატონებო, ბატონებო!

- რა გაყვირებს ბიჭო?- ჰკითხა პართენონმა.

- ჰილარიო ბუერა ჩამოვიდა!

- უყურე ახლა ამ ტუტუცს! აგერ არ ზის დიდებული ჰილარიო ბუერა?! ყვავილებშია ჩაფლული და ვერ ხედავ?

- ეგ არა, ,ბატონო, ნამდვილი ჰილარიო ბუერა ჩამოვიდა!

- აბა, ეს ვინაა?

- რა ვიცი მე, ვინაა.

პართენონი ყვავილების გროვასთან მივიდა და ჩასძახა:

- ვინა ხარ ბიჭო, შენ?

ყვავილების გროვამ საცოდავად დაიწრიპინა:

- მე... მე... სალამურა ვარ... ჭიამაიების მწყემსი...

- მერე თავიდან გეთქვა, შე კაცო! უფრო სხვანაირ შეხვედრას მოგიწყობდით. სად არის ნამდვილი ჰილარიო ბუერა?

- აგამემნონ შუბლამ წაუყვანა სახლში, - თქვა ახალგაზრდა პოეტმა.

- აუჰ!- იყვირა პართენონმა.

სცენაზე ყვავილების გროვა შეირხა და სალამურამ ამოჰყო თავი. დაწამებულმა გადახედა დარბაზს.

დარბაზი ნელ-ნელა იცლებოდა.

რატომ მოიყვანეს ამ დარბაზში ანდა რატომ მიატოვეს?

ყვავილების სურნელით გაბრუებულმა სალამურამვერ გაიგო, რა მოხდა.მით უმეტეს, რომ ყვავილებში ჩაფლულს კარგად არ ესმოდა, რას ლაპარაკობდნენ. ორივე ხელი აიფარა სახეზე და მწარედ ჩაფიქრდა.

იცით, რა ვქნათ, მოდით, ასე ჩაფიქრებული დავტოვოთ სალამურა და მერე მოვაკითხოთ, ახლა კი ქონდარეთს მივხედოთ. გავიგოთ, ნამდვილად იქ არის ბაია თუ არა. თუ ქონდარეთშია, იმასაც გავიგებთ, რა დღეშია, როგორ გრძნობს თავს ხელმწიფის სასხლეში. ზოგს უყვარს და მოსწონს ხელმწიფის სასხლეში ყოფნა,ზოგს-არა. ზოგი იქ ბედნიერად გრძნოიბს თავს, ზოგი- უბედურია. ერთი სიტყვით, გავემგზავროთ ქონდარეთში და ვნახოთ, რა ხდება ქონდრისკაცების ქვეყანაში. ამისათვის ცოტათი უკან დახევა მოგვიხდება, რადგან ბაიას მოტაცების შემდეგ თითქმის ორი თვე გავიდა. თუკი ბაიას ამბავს მართლა გავიგებთ, რა უშავს, ორი თვით დავიხიოთ უკან.

ხელმწიფის მეთხუთმეტე ქანდაკება.

მეორე ვეზირი მაინც კმაყოფილია.

ქონდარეთის ქუჩებსა და მოედნებზე ხელმწიფის თოთხმეტი ქანდაკება იდგა. კაცმა რომ თქვას, ესენი ქანდაკებები კი არა, თუნუქის მილისაგან გამოკვეთილი და თეთრად შეღებილი ფიგურები იყო. დედა, როგორ ჰგავს ხელმწიფესო!- ვერ იტყოდა, მაგრამ ქონდარეთში მაიც ყველა ცნობდა, ერთხმად ამბობდნენ კიდეც:ეს მილი პირწავარდნილი ჩვენი ხელმწიფეაო.

თოთხმეტი ქანდაკება საკმარისი არ აღმოჩნდა, რადგან ქონდარი თავისი ქვეყნის მეთხუთმეტე მეფე გახლდათ, თვით ხელმწიფე და მთელი სასახლის კარი ასე ფიქრობდა: თუ ქონდარი მეთხუთმეტე ხელმწიფეა, რატომ დგას ქონდარეთში თოთხმეტი ქანდაკება, თოთხმეტი ხომ თხუთმეტზე ერთით ნაკლებიაო?

ქონდარეთში არითმეტიკა კარგად იცოდნენ და თხუთმეტამდე მიმატება და გამოკლება არ ეშლებოდათ.

ქონდარეთში მოქანდაკეები არა ჰყავდათ და მათ მოვალეობას დროებით, ვიდრე ამ ქვეყანაში მოქანდაკე დაიბადებოდა, მჭედელი დაჰკა- დაჰკა ასრულებდა.

დაჰკა-დაჰკა მშრომელი ქონდრისკაცი იყო. ქონდარეთში ყველა ცელი, ნამგალი, ჩაქუჩი, ლურსმანი, ყველა ტაფა, ქვაბი, კოვზი, ჩაგალი დაჰკა-დაჰკას ან მის მამა-პაპას- ცნობილ მჭედლებს გაუკეთებიათ.

მჭედელს საქმე გამოულევლად ჰქონდა და საშინლად ეზარებოდა ქანდაკებების კეთება. ,, დროს სულ უქმად ვკარგავო,- ფიქრობდა დაჰკა-დაჰკა,- მაგას მირჩევნია, ერთი კარგი ტაფა გამოვკვერო, ტაფაზე რამეს მაინც შევწვავ და ეს ქანდაკებები რისი მაქნისია, ვისიც არ უნდა იყოსო. ერთთავად წუხდა, როდის მოვრჩები ამ დავიდარაბას, რომ ჩემ საქმეს მივხედოო.

როგორც ხედავთ, მჭედელ დაჰკა- დაჰკას ხელოვნების ბევრი არაფერი გაეგებოდა, სამაგიეროდ ზედმიწევნით კარგად იცოდა მჭედლობა.

იმ ოთახში, სადაც დაჰკა- დაჰკა ხელმწიფეს ,,აქანდაკებდა, თუნუქზე ჩაქუჩია დარტყმისაგან ისეთი ხმაური იყო ატეხილი, რომ კაცი დაყრუვდებოდა. მთელ ქონდარეთს უკვირდა: მიუხედავად იმისა, რომ ორივე ყურში ბამბა აქვს დაცული, ისეთ ხმაურს ხელმწიფის ფაქიზი სმენა მაინც როგორ უძლებსო? მაგრამ სასახლეში სულ სხვა აზრის იყვნენ, სასწხლის ქონდრისკაცები ამბობდნენ მხოლოდ ხელოვნების სიყვარულს შეუძლია ასეთი გმირობა ჩაადენინოსო.

ჩემი აზრით კი ქონრად XV, როგორც ამქვეყნად ყველა მეფე, თავისი უკვდავებისათვის ზრუნავდა: მე თუ ქვეყანაზე აღარ ვიქნები, ეს თხუთმეტი ქანდაკება მაინც დარჩეს , ხალხი შეხედავს და თავისი დიდი და სახელოვანი ხელწიფე გაახსენდებაო.

ასე იყო თუ ისე, ქონდარ XV სკამზე დაშეშებული იდგა, ხოლო მჭედელი დაჰკა-დაჰკა გამეტებით ურტყამდა ჩაქუჩს თუნუქის მილს. ამ დროს ოთახში ორივე ყურში თითებდაცობილი მეორე ვეზირი შემოვიდა.

მეორე ვეზირი ხელმწიფეს ეახლა და რაღაც მოახსენა. ხელმწიფემ ვერ გაიგონა, ამიტომ ვეზირმა გაუმეორა ნათქვამი. ხელმწიფემ ცალი ყურიდან ბამბა გამოიღო, დაიხარა და მაინც ვერ გაიგონა, რა უთხრეს. მეორე ყურიდანაც გამოიღო ბამბა... აბა, ასეთ ხმაურში ყურებიდან ბამბის დაძრობა რას უშველიდა! ვეზირი იძულებული იყო, შეეჩერებინა მჭედელი დაჰკა- დაჰკა.

მჭედელი შეჩერდა და ოთახში სამარისებური სიჩუმე ჩამოვარდა.

- ოჰ!- ამოიკვნესა ხელმწიფემ,- რა სასიამოვნო ყოფილა თურმე სიჩუმე!

- ხელმწიფევ,- მიმართა მეორე ვეზირმა,- ჩემმა ღამის შიკრიკებმა დავალება ბრწყინვალედ შეასრულეს!

- რა დავალება?

- ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი შეიპყრეს და მოიყვანეს.

- რას მეუბნები, ვეჟო?! ყოჩაღ, ყოჩაღ ღამის შიკრიკებო! - ხელმწიფე სკამიდან წამოხტა და რატომღაც შარვალი დაიფერთხა. - სად არის ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი?

- ჩემს სასახლეშია, ხელმწიფევ, სძინავს. ეტყობა გზამ დაღალა.

- ქონდარუხს თუ შეატყობინე?

- არა, ხელმწიფევ, არავისთვის არ მითქვამს. პირველად თქვენ მოგახსენეთ.

- ვეზირო, შენ მაღალი ჯილდო დაიმსახურე, დღესვე დაგკიდებ მკერდზე ორდენს- მეორე ხარისხის ქონდრის ფოთოლს!

პირველი ხარისხის ქონდრის ფოთოლი თვით ხელმწიფეს ჰქონდა მიღებული და ამ ორდენით არავის აჯილდოებდა.

მეორე ვეზირი კმაყოფილი დარჩა.

ბაია ხელმწიფის სასახლეში

ხელმწიფის დიდ დარბაზში მთელი სასახლის კარი შეიკრიბა. აქ იყვნენ მეფე ქონდარ XV, დედოფალი ქონდარინე, ქონდართუხუცესი, სხვა ნაზირ- ვეზირები, მრჩეველები, ხელმწიფისა და დედოფლის მთელი ამალა. მხოლოდ უფლისწულ ქონდარუხსა და მეორე ვეზირს ვერ მოჰკრავდით თვალს. ქონდარუხს ეძინა, ხოლო მეორე ვეზირს ხელმწიფის სასახლეში ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავიუნდა მოეყვანა.

ქონდართუხუცესი გაბოროტებული აბრიალებდა თვალებს, იმდენად იყო გაბოროტებული, ჩუმ-ჩუმად ჭაღარა წვერსაც კი იწიწკნიდა.

ასე რამ გააბოროტა ქოდართუხუცესი?

ჯერ ერთი, მეორე ვეზირი მისგან დაფარულად მოქმედებდა და დიდ წარმატებასაც მიაღწია: ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი მოჰგვარა უფლისწულს. მერე, რაც ყველაზე მეტად აწიწმატებდა, ის იყო, რომ ქონდართუხუცესს იმედი გაუცრუვდა, ეგონა, მზეთუნახავს ვერ მიაგნებდნენ და ხელმწიფის ვაჟი იძულებული იქნებოდა ფრინტასთან ეთამაშა ასკინკილა და თვალხუტობანა...

დარბაზი სულგანაბული ელოდა ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავს, ბოლოს კარი გაიღო და დარბაზში მეორე ვეზირმა ბაია შემოიყვანა.

საბრალო ბაია!

ვერ წარმოიდგენთ როგორი დაღლილი და გაწამებული სახე ჰქონდა!აბურდული და გაწეწილითმა სახეზე ჩამოშლოდა , ბაიას ყვითელი ფურცლებისაგან შეკერილი კაბა დაჭმუჭნოდა.

ყველა, როგორც ერთი, ბაიას მისჩერებოდა.მეორე ვეზირის მიერ მოყვანილი გოგონა ნამდვილად იყო თუ არა ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი და თუ იყო, ღირდა თუ არა ამდენ დავიდარაბად და წვალებად მისი მოყვანა?

- ღმერთო ჩემო, რა უშნოა!- თავი ვეღარ შეიკავა ქონდართუხუცესმა. ამას ხომ ჩემი ფრინტა ათასჯერ სჯობია!

ვიღაცამ ქონდართუხუცესის ზურგს უკან დაცინვით ჩაიფრუტუნა. პირველმა ვეზირმა მაშინვე მიიხედა, ერთი ვნახო, დაცინვა ვინ გამიბედაო, მაგრამ იმდენ ქონდრისკაცებში რას იპოვიდა, ყველა გაშტერებული უმზერდა მზეთუნახავს.

ბაია შუა დარბაზში დაბნეული და შეშინებული იდგა. მან არ იცოდა, სად და ვისთან მოიყვანეს ან რა უნდოდათ, რას მოითხოვდნენ მისგან, ნამტირალევი თვალებით აქეთ-იქით იხედებოდა, თითქოს ნაცნობსა და სანუგეშო სახეს დაეძებსო. ამაოდ, მთელ დარბაზში აცეთ სახეს ვერ დაინახავდა!

- შეუძლებელია! - ეს არის ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი! - თქვა ქონდართუხუცესმა.

დარბაზს ეჭვი შეეპარა: დაჭმუჭნულ კაბიანი და თმააწეწილი გოგონა მზეთუნახავი არ იქნებაო.

- ჰკითხეთ, ვინ არის ან რომელი ქვეყნის მკვიდრია!- ბრძანა ხელმწიფემ.

- მეორე ვეზირი წინ წამოდგა. იგი დარწმუნებული იყო, რომ მისმა ღამის შიკრიკებმა ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი მოიყვანეს. ამიტომ გულდამშვიდებულად შეეკითხა:

- რა გქვია, შენ, გოგონავ?

- ბაია.

- ვინა ხარ?

- მე... მე...მწყემსი ვარ.

- ხომ ვთქვი! - იყვირა ქონდრისკაცმა, - მყემსი არ შეიძლება მზეთუნახავი იყოს!

დარბაზი ახმაურდა:

-მყემსი ყოფილა!

- სად მწყემსი და სად მზეთუნახავი!

- ხა, ხა, ხა!

- ხა, ხა, ხა!

- ხო, ხო, ხო,ხო!

- დახატული მზეთუნახავია!

- ფუჰ! მწემსი!

- ფანჯრები გამოაღეთ, ლამის გავიგუდოთ.

ხელმწიფემ ხელი ასწია, დარბაზი გაჩუმდა.

- ვეჟო, - მიმართა მეორე ვეზირს ხელმწიფემ, - აკი ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავიაო?!

- ეს გოგონა ციცინათელების ქვეყნიდან მოიყვანეს ჩემმა შიკრიკებმა,- მეორე ვეზირი უცებ ბაიას ცმიუბრუნდა, -მითხარი გოგონა, გინახავს მზე?

- არა, არ მინახავს.- მიუგო ბაიამ.

- ხომ მოგახსენეთ,- მზეთუნახავია- მეთქი!- წამოიყვირა გახარებულმა მეორე ვეზირმა.- რა ჰქვია, გოგონა, შენს ქვეყანას?

- ციცინათელების ქვეყანა.

- მე არ მომიტყუებიხართ, ხელმწიფევ! - მეორე ვეზირმა მდაბლად დაუკრა თავი ქონდარ მეთხუთმეტეს, - ნამდვილად ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავია!

- მწემსი და მზეთუნახავი!- არ ცხრებოდა ქონდართუხუცესი. - ყველა მზეთუინახავი ხელწიფის ასულია, თუ ხელმწიფისა არ იქნება, პირველი ვეზირის ასული მაინც უნდა იყოს!

დაიწყო კამათი, აზრთა შეხლა- შემოხლა. ზოგი ამბობდა:სულ ერთია, მწყემსია თუ ხელმწიფის ასული, თუკი მზე არ უნახავს, უსათუოდ მზეთუნახავი არისო.

ზოგი ამ აზრს უარყოფდა

 მზეთუნახავები მხოლოდ ხელმწიფის ასულები არიანო. მხოლოდ იმ უკიდურეს შემთხვევაში, როცა ხელმწიფეს არა ჰყავს ასული, შეიძლება, პირველი ვეზირის ქალიშვილი მზეთუნახავად ვაღიაროთო.

ზოგი სულ არაფერს ამბობდა, ჩვეულებრივად თავს იკავებდა: რომელი აზრიც გაიმარჯვებს, იმას მივემხროთო.

ბოლოს დედოფალმა ქონდარინემ ბაიასთან საუბარი ისურვა და ყაყანიც შეწყდა.

- გოგონა, - უთხრა ბაიას ქონდარინემ, - ბადმინტონის თამაში თუ იცი?

- მე არ ვიცი, რა არის ბადმინტონი, - უპასუხა ბაიამ.

- არც პინგ-პონგი გითამაშია?

- არა.

- რა უბედურებაა! არავინ იცის ბადმინტონისა და პინგ- პონგის თამაში!

სხვათა შორის, არც დედოფალმა იცოდა. ქონდარინეს გაგონილი ჰქონდა, რომ სადღაც, რომელიღაც ქვეყანაში თამაშობდნენ ბადმინტონსა და პინგ- პონგს. იმისთვისაც მოეკრა ყური, ეს თამაშობანი გახდომის და წონის დაკლებისათვის მისწრება არისო. საშინლად უნდოდა დედოფალ ქონდარინეს ცოტათი მაინც მოეშორებინა ზედმეტი ქონი. მაშინვე მოიწყინა, როგორც კი გაიგო, რომ ყვითელკაბიან გოგონას არც ერთ თამაშზე წარმოდგენა არა ჰქონდა.

- ხელმწიფევ!- მიმართა მეორე ვეზირმა ქონდარ XV -ს

 ჩვენ ტყუილად ვკამათობთ, თვითონ ქონდარუხი იტყვის, მზეთუნახავია თუ არა ეს გოგონა. მხოლოდ ქონდარუხმა იცის, ვინ დაესიზმრა.

,,ღმერთო, რა ჭკვიანია,- გაიფიქრა ხელმწიფემ,- ასე ახალგაზრდა რომ არ იყოს, ნამდვილად პირველ ვეზირად დავაწინაურებდი. მაინც რა ნელა გადის დრო, როდემდე უნდა ვუცადო მაგის დავერებასო.

მეორე ვეზირის აზრი თითქმის ყველას დაუჯდა ჭკუაში. ახლა მთავარი იყო, უფლისწულს როგორმე გაღვიძებოდა.

ასკინკილა და თვალხუჭობანა

ქონდარუხის საძილე ოთახში ხელმწიფე და დედოფალი შევიდნენ. უფლისწულს ეძინა.

-ოჰ! ღმერთო ჩემო, როგორ გახდა!- ამოიკვნესა დედოფალმა, როგორც კი მძინარე ვაჟიშვილს დახედა.

სერთოდ, ყველა დედას ეჩვენება, რომ მისი შვილი ფერდაკარგული და გამხდარია, თუ ერთ დღეს შვილმა უგუნებობის გამო უხალისოდ ისადილა. ასე ეჩვენებოდა დედოფალსაც.ქონდარუხის გაპუნტულებული ლოყები თეთრ ბალიშზე წითელი ვარდებივით ჰყვაოდა. სიმსუქნისაგან თვალებიც კი არ უჩანდა. საწყალი მზარეულიც ტყუილად გააძევეს. იმ უცნაური სიზმრის ნახვიდან ორი დღეც კი არ იყო გასული, უფლისწულს ისეთი ჭამის მადა გაეღვიძა, ათი ქონდრისკაცის ულუფას ერთ ჯერზე ნთქავდა

- შვილო, ქონდარუხ, გაიღვიძე! - დედოფალმა ქონდარინემ თავზე გადაუსვა ხელი. - ნახე, ვინ მოგიყვანეთ.

თქვენ ალბათ ფიქრობთ, უფლისწულს რა გააღვიძებსო, მაგრამ არც ასე საქმე. ქონდარუხს ძილში მოშივნოდა. სიზმარში რძით სავსე ტოლჩასა და ნაირ- ნაირ ტკბილეულს ხედავდა. დედის სიტყვები ,,გაიღვიძე, ნახე, ვინ მოგიყვანეო, მძინარეს და მოშიებულს ასე მოესმა: ,,გაიღვიძე, ნახე, რა საჭმელი მოგიტანეთო, ქონდარუხმა იმწამსვე გაიღვიძა, აბა, რას იზამდა, როცა ეს სანატრელი სიტყვები გაიგონა? მუცელზე ორივე ხელი დაიტყაპუნა და საწოლზე წამოჯდა.

- სად არის საჭმელიაძ- იკითხა ახლადგაღვიძებულმა.

- ქონდარუხს შია! - ხმამაღლა დაიძახა ხელმწიფემ.

ამის დაძახება და კარების გაღება ერთი იყო.საძილე ოთახშივე შემოუტანეს რძით სავსე ტოლჩა და ცხელ- ცხელი ასფურცელა ქადა.

ქადა სამ ლუკმად არ ეყო. სამ ლუკმას სამი ყლუპი რძე უნდოდა, ჰოდა, ,ერთი ტოლჩა რძე სწორედ სამი ყლუპი იყო.

ამასობაში გარაშებიც მოვიდნენ, ტანსაცმელი შემოიტანეს. ხუთმა ფარეშმა სწრაფად გამოაწყო ქონდარუხი. მერე ხელმწიფე და დედოფალივაჟიშვილს აქეთ- იქით ამუდგნენ და დარბაზისაკენ წაიყვანეს.

ბაია ისევ შუა დარბაზში იდგ. სასახლის ქონდრისკაცები გოგონას გარშემო უვლიდნენდა ცნობისმოყვარეობით ათვალიერებდნენ.

დარცხვენილი და შეშინებული ბაია ახლა ტყეში უპატრონოდ დარჩენილ ციცინათელებზე ფიქრობდა. ცრემლი ღაპაღუპით წამოუვიდა, როცა გაახსენდა, რა შეუბრალებლად დაერივნენღამის შიკრიკები ციცინათელებს.

ხელმწიფემ და დედოფალმა ქონდარუხი დიდ დარბაზში შემოიყვანეს. სასახლის ქონდრისკაცებმა მაშინვე დაიკავეს თავთავიანთი ადგილები.

-აბა, შვილო, მითხარი,- მიმატთა ხელმწიფემ თავის ვაჟიშვილს,- ვინ არის ეს გოგონა?

ქონდარუხი ბაიას მიაჩერდა. მერ ახლოს მივიდა. მაიხარა, სახეში შეხედა და გახარებულმა წამოიყვირა:

- ეს ხომ ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავია!

- აკი მოგახსენეთ, ხელმწიფევ!- თქვა ამაყად მეორე ვეზირმა.

პირველ ვეზირს შურისა და სიბრაზისაგან ცხვირი გაულურჯდა.

- რა უყავი ციცინათელები?- ჰკითხა ბაიას ქონდარუხმა.

- ნახევარი თქვენმა შიკრიკებმა გაწყვიტეს... დანარჩენმა ტყეს შეაფარა თავი.

- რატომ არ წამოიყვანე დანარჩენი?

ბაიამ არაფერი უპასუხა.

- გინდა ასკინკილა ვითამაშოთ?- ისევ შეეკითხა უფლისწული.

- არ მინდა,- თავი გააქნია ბაიამ.

- რას ჰქვია არ გინდა?!- ერთად იღრიალეს ნაზირ- ვეზირებმა.

მერე ატყდა ყაყანი:

- უყურე ამ თავხედს!

- ეს უფლისწულია, შე გომბეშო!

- როგორ შეიძლება უარის თქმა!

- ახლავე ეთამაშე ასკინკილა!

ბაია შიშისაგან აცახცახდა.

- მე არ ვიცი, რა არის ასკინკილა.- თქვა ბაიამ სასოწარკვეთილი ხმით.

- ახლავე გასწავლი.- ბაიასთან მეორე ვეზირი მივიდა.- მარცხენა ფეხი ასწიე და მუხლში მოხარე.

გოგონამ მარცხენა ფეხი ასწია და მუხლში მოხარა.

- ახლა უფლისწული გაიქცევა, შენ კი ცალი ფეხით დაედევნები და დაიჭერ.

- ცალი ფეხით რატომ უნდა დავედევნო?

- ასეთია თამაშის წესი!- გაუმეორა მეორე ვეზირმა.

- ეს თუ ორი ფეხით ირბენს, მე ცალი ფეხით როგორ დავიჭერ?

დარბაზში ქონდრისკაცევის უკმაყოფილო წამოძახილები გაისმა: რამდენს ლაპარაკობს ეს გომბიო!

- ოჰ! რაყბედი ყოფილა!

ბაია ცალ ფეხზე იდგა და დაბნეული აცეცებდა თვალებს.

უფლისწული გაიქცა. კი არ გაიქცა, გაძუნძულდა. სირბილის დროს ლოყები და მუცელი სასაცილოდ უთახთახებდა.

- ოჰ, რა მოხდენილად გარბის!- წამოიძახა ერთმა ქონდრისკაცმა, თან ხელმწიფეს გადახედა, ნეტავი ჩემი ნათქვამი თუ გაიგონაო.

ხელმწიფემ, რა თქმა უნდა გაიგონა და კმაყოფილებით ჩაიღიმა კიდეც. ეამა ვაჟიშვილის ქება.

უფლისწული დარბაზში ხვნეშა- ხვნეშით დარბოდა , თან უკან- უკან იხედებოდა, ციცინათელების მზეთუნახავი ასკინკილით მომდევს თუ არაო.

ბაია ადგილიდან არ დაძრულა.

ქონდარუხი შედგა. გაკვირვებულმა მოხედა ბაიას.

- ეგრა არ მინდა, ვა! გამომეკიდე!

- გაიქეცი და გამოგეკიდება, - უთხრა მეორე ვეზირმა. მერე ბაიას მიუბრუნდა, - აბა, გაეკიდე!

უფლისწული ისევ გაიქცა. მეორე ვეზირმა ცოტათი უბიძგა გოგონას, გოგონა წაბირძიკდა, კინაღამ წაიქცა.

მიდი, გაეკიდე, გაეკიდე!- შესძახეს ბაიას აქეთ- იქიდან.

ბაია ცალ ფეხზე ხტუნვა- ხტუნვით დაედევნა უფლისწულს.

ქონდარუხი სასაცილოდ დათახთახებდა დარბაზში. საბრალო ბაია კი ასკინკილით დასდევდა. ისე იყო დაღლილ- დაქანცული, რომ ორივე ფეხზე დგომაც გაუჭირდებოდა, ესენი კი ცალ ფეხზე ახტუნავებდნენ.

მთელი დარბაზი იცინოდა, ხორხოცობდა, უფლისწულს აქეზებდა:

- შენი ჭირიმე, უფლისწულო!

-ოჰ, რა ბიჭია!

-ნახეთ ნახეთ, როგორ გარბის ჩვენი საამაყო უფლისწული!

-ნამდვილი ქურცუკია!

ბაიას მუხლმა უმტყუნა, ღონემიხდილი ჩაიკეცა. თავი ვეღარ შეიმაგრა და წაიქცა.

-ახლავე წამოდექი! - უყვირეს წაქცეულ ბაიას ქონდრისკაცებმა.

ქონდარუხი ისევ გარბოდა. მერე დაინახა, როგორ ეგდო იატაკზე ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავი და წამოიყვირა:

ოლოლო, შე ვერ დამიჭირე,!

- ვერ დაიჭირა, ჩვენი უფლისწული ვერ დაიჭირა!- ღრიალებდნენ გახარებული ქონდრისკაცები.

ბაიამ წამოდგომა სცადა. ვერ წამოდგა. ქონდარუხმა სახელოთი მოიწმინდა ოფლი და ციცინათელების ქვეყნის მზეთუნახავს უთხრა:

- ახლა თვალხუჭობანა ვითამაშოთ!

- თვალხუჭობანა! შესანიშნავია, - წამოიძახა ხელმწიფემ,- ითამაშეთ, ცოტა ჩვენც გავერთობით.

- მეტი აღარ შემიძლია.- სუსტი, ძლივს გასაგონი ხმით თქვა ბაიამ.

- ვა, მე მინდა!- ცხვირი აიბზუა ქონდარუხმა.

უფლისწულს მაშინვე მოურბენინეს ხილაბანდი. ბაია წამოაყენეს და ამ ხილაბანდით აუხვიეს თვალები. თანაც ასწავლეს თამაშის წესი. უფლისწული ირბენს და შენ თვალ ახვეულმა უნდა დაიჭიროო. ბაიას ესმოდა და უკვირდა, რატომ აიძულეს წეღან ცალ ფეხზე მხტუნავს უფლისწული დაეჭირა ანდა ახლა რად აიძულებენ ამასვე თვალახვეულს?

ბაიამ ხელები წინ გაიშვირა და გაუბედავად გადადგა ნაბიჯი. უფლისწულმა წვრილი ხმით დაუძახა: ,,კუ-კუდეა ადგილი მოინაცვლ. ბაია პაწაწინა, სუსტ ხელებს აცეცებდა, ქონდარუხს ეძებდა.

- კუ-კუ!- ისევ დაიძახა უფლისწულმა, ეშმაკურად გაიღიმა და ფეხაკრეფით გაეცალა იმ ადგილს, სადაც ,, კუ- კუ თქვა.

ბაია ხელებგაწვდილი დადიოდა დარბაზში, უფლისწულის დაჭერას ცდილობდა. მიხვდა, ქონდრისკაცები მანამდე არ მოეშვებოდნენ, სანამ ქონდარუხს არ დაიჭერდა. ამიტომ ცდილობდა, რაც შეიძლება მალე დაეჭირა უფლისწული. მერე, ალბათ, ცოტას დაასვენებდნენ და სულს მოათქმევინებდნენ. საბრალო გოგონა ხან კედელს მიაწყდა და ხან სვეტს. ზოგჯერ სასახლია ქონდრისკაცებსაც აჯახებოდა. ეს ყველაგერი აუწერელ სიხარულსა და აღტაცებას იწვევდა. მთელი დარბაზი სიცილისაგან იგუდებოდა.

- კუ-კუ, კუ-კუ!- მოესმა ბაიას სულ ახლოდან, სწრაფად შემოტრიალდა და რაღაცას წაატანა ხელი.

თვალახვეულ გოგონას, აბა, საიდან უნადა სცოდნოდა, რომ ეს რაღაც სწორედ ქონდართუხუცესის მეჭეჭიანი ცხვირი იყო.

თურმე პირველი ვეზირი თვალხუჭობანას თამაშის დროს თვლემდა და ვერ დაინახა მისკენ გამოშვერილი ორი ხელი, თორემ როგორმე სახეს მოარიდებდა. ჯერ ვერ გაერკვა, ვერ მიხვდა, რა დაემართა,მაგრამ როცა თვალი გაახილა და დაინახა, რომ მის დიდად პატივცემულ ცხვირს ხელებით ჩაფრენოდნენ, საშინლად გაბრაზდა. თავი მთელი ძალით გაიქნია და საბრალო გოგონა იატაკზე დაანარცხა.

ქონდართუხიცესმა მაშინვე მოითხოვა, ბაია საპყრობილეში ჩასვითო. რამდენიმე ქონდრისკაციც კი მიემხრო, მაგრამ, კიდევ კარგი, ხელმწიფე მშვენიერ გუნებაზე გახლდათ და არ მოისურვა გოგონას დაპატიმრება: ეს გოგონა რომ საპყრობილეში ჩავსვა, ჩემი ვაჟიშვილი ხვალ ვის ეთამაშება ასკინკილას ანდა ჩვენ რითი გავერთოთო? პირველ ვეზირს ეწყინა ხელმწიფის უარი. მართალია, წყენა არ დაუმჩნევია, მაგრამ ისეთი ცხვირის ცემინება აუტყდა,რომ სასახლის ფანჯრის მინებს ზრიალი გაჰქონდა. დარბაზი დაიშალა.

ჯერ ხელმწიფე და დედოფალი გავიდნენ. მათ უფლისწული მისდევდა. გახარებული ყველას ეკითხებოდა:

- როგორ გავრბოდი. ჰა?! ხომ ვერ დამიჭირა?!

უფლისწულს პირველი ვეზირი გაჰყვა, პირველ ვეზირს- მეორე. ასე გავიდნენ ნელ-ნელა და დარბაზი დაიცალა.

ბაია არავის გახსენებია.

დაღლილი და გაწამებული გოგონა იატაკზე ეგდო და ეძინა. იმდენად იყო დაღლილი, თავისი ციცინათელებიც კი არ დასიზმრებია.

ფეხბურთელის უარი და საიდუმლო საკანი.

ფრინტას ფანჯარაში სინათლე ანთია

არ ვიყავი მათლად მართალი, როცა ვთქვი: ბაია არავის გახსენებია მეთქი, უფრო სწორად რომ ვთქვა, ბაია ქონდართუხუცესს არ დავიწყებია. სასახლის ქონდრისკაცები როგორც კი დასაძინებლად წავიდ

წამოვიდნენ, პირველი ვეზირი მაშინვე შებრუნდა დარბაზში. დაავლო ხელი იატაკზე მიძინებულ ბაიას, თავისი მოსასხამი გადააფარა და ფარულად გააპარა სასხლიდან.

სად წაიყვანა?

ქონდართუხუცესს საპატიმროში ერთი საიდუმლი საკანი ჰქონდა. მისი არსებობა ტვითონ ხელმწიფემაც არ იცოდა.

პირველმა ვეზირმა სასწრაფოდ გაიარა სასახლის ჩაბნელებული ბაღი და საპატიმროს რკინის კარს მიადგა. კარზე შვიდჯერ დააკაკუნება საპატიმროში პირველი ვეზირის მობრძანებას ნიშნავდა.

შიგნიდან გასაღებმა გაიჩხაკუნა, მერე ჭრიალ

ჭრიალით მძიმედ გაიღო რკინის კარი და ქონდართუხუცესს ქლესური ღიმილით შეეგება საპატიმროს მცველთა უფროსი

 ცალთვალა რაზა.

რაზა ქონდართუხუცესისი ყოველ სიტყვას და ყველა

 სურვილს უსიტყვოდ ასრულებდა. როცა შეხვდებოდა, სულ თვალებში შესციცინებდა

 ნეტავი რამე დამავალოს, რომ ახლავე შევუსრულოო.

პირველი ვეზირი საპატიმროში სევიდა და რკინის კარმა ისევ გაიჯახუნა.

- რას მიბრძანებთ, დიდო ბატონო?!

 ცალთვალა რაზა ისე მოიხარა წელში, კინაღამ თავი ქვის იატაკს ხეთქა.

ქონდართუხუცესმა უხმოდ გადასცა ბაია რაზას და წინ გაუძღვა.ნელა აჰყვნენ ქვის კიბეებს. აიარეს ერთი სართული, მეორე , მესამე... ქონდართუხუცესი და რაზა საპატიმროს კოშკში ადიოდნენ, ყოველ სართულზე რამდენიმე საკანი იყო. ერთ

 ერთი საკნიდან ვიღაცამ დაუძახა პირველ ვეზირს.

- ბატონო ქონდართუხუცესო... ბატონო ქონდართუხუცესო... მე ხომ არაფერი დამიშავებია, რატომ მტანჯავ ამდენ ხანს?!

- ვინ არის?

 ჰკითხა ქონდართუხუცესმა რაზას.

- ამ საკანში კვანტი დაუდეა... ფეხბურთელი.

- აჰა!

 პირვალმა ვეზირმა ახლაღა იცნო ცნობილი ფეხბურთელი.

კვანტი დაუდეს მამამისიც ვეღარ იცნობდა, თმა და წვერი წამოზრდოდა და გაბურძგვნოდა, ტანისამოსი მთლად სემოფლეთოდა ტანზე.

შენ უდიდესი შეურაცხყოფა მომაყენე,

 ცხვირში მომახვედრე ბურთი!

- უნებურად მომიხვდა ბატონო ქონდართუხუცესო, მაპატიეთ.

- გაპატიებ, თუ ფეხბურთს თავს დაანებებ და საპატიმროსი დადგები მცველად.

- მე შეიძლება ფეხბურთს თავი დავანებო, მაგრამ ...

- რა, მაგრამ?

- საპატიმროს მცველად არ დავდგები.

ქონდართუხუცესმა აღარ ისურვა კვანტი დაუდესთან ლაპარაკი და გზა განაგრძო. ქვის კიბეები აათავეს და კოშკის ჭერხოს მიადგნენ.